Ukaż walkę z sarmatyzmem i cudzoziemszczyzną w literaturze polskiego oświecenia.

Zacznij:
Ludzie epoki oświecenia przypisywali Sarmatom same najgorsze cechy: warcholstwo, brak zmysłu politycznego, ciemnotę, zacofanie, obojętność na losy państwa, prywatę, ksenofobię. „Skonstruowali” ideał Sarmaty oświeconego – obywatela szanującego tradycję i obyczaj, ale wykształconego, głoszącego potrzebę reform, zainteresowanego polityką, patrioty.

Piętnowano nie tylko fanatyczne przywiązanie do tradycji, ale i bezkrytyczne, ślepe uleganie modom – zwłaszcza modzie francuskiej, której jednym ze skutków było zanieczyszczanie języka polskiego niepotrzebnymi, francuskimi wtrętami.

Rozwiń:

  • Fanatycy francuskiej mody to bohaterka Żony modnej Krasickiego i Szarmancki z Powrotu posła. Ukazani są jako materialiści, cyniczni i płytcy pozerzy. Są efektowni, ale nic sobą nie reprezentują poza pewną towarzyską ogładą i bardzo powierzchowną wiedzą.
  • Szczególnie ostro atakowano brak kultury politycznej i zasadę liberum veto (Powrót posła).

Zakończ:
Znajdziemy jednakże utwory, w których wartości ziemiańskie ukazane są jako piękne i szlachetne – np. poemat Sofiówka Stanisława Trembeckiego.

.

Najważniejsze teksty:

  • Pijaństwo i Żona modna Ignacego Krasickiego,
  • Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza,
  • Chudy literat Adama Naruszewicza,
  • Przestrogi dla Polski Stanisława Staszica,
  • Fircyk w zalotach Franciszka Zabłockiego.

Zobacz:

Oświecenie wobec sarmatyzmu

Oświecony obywatel, beztroski Sarmata czy poeta filozof? Który z literackich wzorców epok oświecenia i baroku uważasz za najbliższy Twoim ideałom?

SARMATYZM OŚWIECONY