Jego rola w literaturze polskiej

  • Kochanowski zaadaptował na potrzeby poezji polskiej wiele gatunków starożytnych, takich jak tren, poemat biblijny.
  • Już za życia uchodził za klasyka i wielkiego twórcę.
  • Był autorytetem nie tylko literackim, ale i moralnym.
  • U tego wielkiego poety możemy mówić o humanizmie tragicznym – ten rodzaj humanizmu widać w Trenach, gdzie po załamaniu się światopoglądu następuje jego odbudowanie – ale jest to humanizm dojrzalszy, bardziej otwarty na cierpienie i ból.
  • Badacze określają twórczość Kochanowskiego jako „szczyt renesansu w literaturze polskiej”.
  • Fraszki to swego rodzaju liryczny pamiętnik poety.

Cechy twórczości

  • Renesansowy klasycyzm.
  • Praktykuje gatunki antyku.
  • Nawiązuje do Horacego w formie i treści.
  • Liczne nawiązania do mitologii.
  • Dba o kunsztowną budowę utworów.
  • Buduje dzieła harmonijne.
  • Operuje metaforą, epitetami, licznymi środkami stylistycznymi.

Nurty, pojęcia

  • stoicyzm
  • humanizm
  • epikureizm
  • horacjanizm – idea złotego środka
  • patriotyzm

Możliwe tematy

  • Renesansowa filozofia w wybranych pieśniach.
  • Obraz Boga w wierszach Kochanowskiego.
  • Koncepcja poety i poezji.
  • Piękno natury i wsi.
  • Jak poeta postrzega powinności obywatelskie?
  • Portret ojca i filozofa w Trenach.

Co wtedy pisać?

  • Człowiek i jego uczucia są w centrum zainteresowania twórcy.
  • Liczne nawiązania do antyku dowodzą odrodzenia ideałów starożytności.
  • Starożytne postawy życiowe zawarte w utworze – stoicka, epikurejska: słynne carpe diem, postulat spokojnego znoszenia darów i ciosów losu, radości z bieżącego dnia.
  • Poeta podejmuje i głosi filozofię Horacego.
  • W twórczości Kochanowskiego Bóg to Architekt Świata, Reżyser, Stwórca, Mistrz.
  • Człowiek jest marionetką w teatrze (topos theatrum mundi).
  • Poeta – to ptak („kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry”).
  • Motyw nieśmiertelnej sławy – jak u Horacego: „nie wszystek umrę”, „stawiam sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu”.
  • Sielankowy obraz wsi – spokojnego, wesołego azylu, domu.
  • Władający są odpowiedzialni za kraj, wymaga się od nich mądrości i uczciwości.
  • W Trenach jawi się jako zbolały ojciec opłakujący utraconą córeczkę, ale także jako filozof, który poniósł życiową klęskę – „dziś z ostatnich stopniów zrzucony”. Życie okrutnie zweryfikowało jego recepty na szczęście, postawę stoicką i epikurejską, wiarę w Boga, harmonię i spokój.

O Kochanowskim zawsze możesz pisać:

  • Wybitny humanista.
  • Poeta doctus.
  • Jeden z największych poetów polskiego renesansu.
  • Twórca, któremu zawdzięczamy rozwój literackiej polszczyzny.
  • Poeta, który bardzo wzbogacił polszczyznę.
  • Mistrz z Czarnolasu, Jan z Czarnolasu.
  • Czarnoleski poeta.
  • Poeta i filozof.
  • Jeden z największych polskich poetów.

 

Zacytuj mistrza z Czarnolasu

Ludzkie przygody
Ludzkie noś.
(Tren XIX albo Sen)

My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje,
W szczęśliwe czasy swoje
Rzadko Cię wspominamy,
Tylko rozkoszy zwykłych używamy.
(Tren XVIII)

Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować,
Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować.
(Tren I)

Wsi spokojna, wsi wesoła,
Który głos twej chwale zdoła?
(Pieśń świętojańska o sobótce, Panna XII)

Przełożonych występki miasta zgubiły
I szerokie do gruntu carstwa zniszczyły.
(Odprawa posłów greckich, a także Pieśń XIV z Ksiąg wtórych)

Polak (…) przed szkodą, i po szkodzie głupi.
(Pieśń o spustoszeniu Podola)

 

Zobacz:

Jan Kochanowski

Życie i twórczość Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski – jego rola w literaturze polskiej

Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach?

Jan Kochanowski – jego rola w literaturze polskiej

Pieśni – filozofia życia Kochanowskiego

TRENY – Jan Kochanowski

Jan Kochanowski – praca domowa