Bajronizm, wallenrodyzm, prometeizm, mesjanizm – wyjaśnij pojęcia, odwołując się do wybranych utworów literackich.
- Bajronizm to jedna z tendencji literatury romantyzmu europejskiego, ukształtowana przez twórczość i owiane legendą życie Byrona, który wykreował własny mit. Bohater bajroniczny to samotnik, nieszczęśliwy, dumny, tajemniczy, skłócony ze społeczeństwem i z samym sobą, często mający na sumieniu jakąś zbrodnię, postać niejednoznaczna moralnie.
- Mesjanizm to koncepcja, której powstanie na polskim gruncie wiązane jest z osobą Adama Mickiewicza. Elementy mesjanizmu możemy znaleźć także u Seweryna Goszczyńskiego i w pismach Andrzeja Towiańskiego. To wiara w misję Polski, wiara w jej szczególną rolę w dziejach świata (Polska Chrystusem narodów), która swą męką ma odkupić winy także innych narodów, a potem jak Jezus zmartwychwstać – czyli odzyskać niepodległość. To także przypisywanie szczególnej roli wielkim jednostkom, np. poetom – wielki człowiek może odkupić i poprowadzić cały naród.
- Prometeizm to termin stworzony od imienia dobrego tytana, mitologicznego opiekuna i dobroczyńcy ludzkości. To wielka, bezinteresowna, altruistyczna miłość do ludzi, ofiara i poczucie misji..
Zakończ:
„Wadą” mesjanizmu była programowa idealizacja Polski i Polaków oraz bierna postawa – Polska i tak zmartwychwstanie.
- Wallenrodyzm (termin utworzony od nazwiska bohatera powieści poetyckiej Adama Mickiewicza) to pewna metoda walki z zaborcą – nieetyczna, ale za to skuteczna, oparta na podstępie, niehonorowym postępowaniu i rezygnacji z własnych ideałów, w myśl zasady, że cel uświęca środki.
Najważniejsze teksty:
- Giaur i Korsarz George’a Byrona,
- Konrad Wallenrod, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, III cz. Dziadów Adama Mickiewicza.
Zobacz:
Scharakteryzuj sylwetkę Georga Byrona. Co rozumiesz przez pojęcie bajronizm?