Kordian – jeden bohater czy wielu? Prześledź przemiany bohatera i określ typ (typy) postaci.

Wstęp – nakreślenie sytuacji

Na konstrukcję postaci Kordiana złożyły się trzy elementy: wątek autobiograficzny (czyli prywatne przeżycia Słowackiego), schemat bohatera romantycznego i wzór Hamleta – bohatera tragedii Szek­spi­ra. Jest młody Kordian niewątpliwie typowym romantykiem. Dla wielu odbiorców jest także ty­po­wym wzorem polskiej mentalności i polskiego postępowania.

Rozwinięcie

  • Gdy poznajemy go w scenie I, jest to młodzieniec niezwykle wrażliwy, delikatny, poeta zjednoczony z przyrodą, zakochany w starszej od siebie i nieco go lekceważącej Laurze. Bardzo wyraźnie roz­po­zna­je­my w nim samego Słowackiego z czasów studenckiej miłości do Ludwiki Śniadeckiej.
    Ten etap zgodny jest ze schematem bohatera romantycznego. Ważną rolę w tej części odgrywa stary sługa Grzegorz, który wygłasza trzy opowieści: O Janku, co psom szył buty, opowieść z walk na­po­le­oń­skich i dramatyczną historię z niewoli w Rosji, o bohaterskim Kazimierzu, który życiem zapłacił za bunt. Nie są to opowieści dla dekoracji.
    Są to trzy propozycje życia:

    • Pierwsza – koncepcja sa­mo­dziel­no­ści, zaradności i praktycyzmu życiowego.
    • Druga – to propozycja udziału w patriotycznej, zespołowej walce o wolność kraju.
    • Trzecia to koncepcja spisku, konspiracji i jednostkowej walki o oj­czy­znę.

Kordian – człowiek niezdecydowany – w końcu wybierze tę trzecią drogę. W samobójczej próbie Kordiana pobrzmiewa echo śmierci Ludwika Spitznagla, przyjaciela Słowackiego. Targnięcie się na własne życie jest punktem zwrotnym w życiu Kordiana.

  • Następny etap jego losów to podróże. Jest teraz bohaterem poszukującym – prawd życiowych, wartości kulturowych, szans politycznych. Znajduje się w Anglii (ukłon w stronę Szekspira), we Włoszech, gdzie romans z Wiolettą uświadamia mu, że miłość można potraktować jak towar, w Wa­ty­ka­nie u papieża, zajętego bardziej papużką niż losami świata i nakazującego Polakom siedzieć cicho i czekać. Kres podróży Kordiana stanowi szczyt Mont Blanc. Prawdziwa metamorfoza następuje właśnie tutaj.
    Na podobieństwo Hamleta i jego słynnego monologu („Być albo nie być”) Kordian rozważa swoje sprawy, waha się podobnie jak Hamlet. Wreszcie podejmuje decyzję i z okrzykiem „Polska Win­kel­rie­dem narodów!” przenosi się do Polski.
  • Następuje kolejny etap – romantyczne wcielenie w bojownika walki o wolność ojczyzny. Kordian samotnie podejmuje się misji dokonania zamachu na cara. Niestety – okazuje się, że jest to zadanie ponad jego siły. Wyobraźnia bohatera stwarza mu przeszkody nie do pokonania. Drogę przestępują mu Strach i Imaginacja, grzech królobójstwa okazuje się zbyt wielki. Kordian mdleje w progu sypialni carskiej. Pojmany, skazany na śmierć, dokonuje czynu żołnierskiego – przeskakuje konno szpaler szwoleżerów. Ostatnia scena to chwila, kiedy Kordian już ma być rozstrzelany. Biegnie goniec z uła­ska­wie­niem. Czy zdąży? – nie wiadomo. Jedynie fakt, że Kordian miał być pierwszą częścią trylogii, pozwala mieć nadzieję, że tak.

Zakończenie – próba podsumowującej oceny

Jak zatem ocenić Kordiana? Jest to arcydelikatna struktura psychiczna. Jest oczywiście szlachetny. Wiele rozmyśla, dużo chce, lecz między jego ideologią a czynem jest przepaść. Czytelnik w pewnym momencie czuje się zirytowany – czuje niedosyt, pragnie, by Kordian dokonał czegoś konkretnego, choćby to miała być zbrodnia, domaga się, by bohater był bardziej racjonalny i praktyczny.

Podsumujmy swoje rozważania:
Kordian jest typowym bohaterem romantycznym, lecz także w pew­nym stopniu kompromituje postacie tego typu. Jest ożywionym ideałem rycerza o doskonałej mo­ral­no­ści, lecz zarazem typem nieudacznika życiowego.

Zobacz:

Przedstaw przebieg wydarzeń w dramacie Słowackiego Kordian

Juliusz Słowacki – Kordian

Kordian na maturze

Kordian – Juliusz Słowacki

Kordian – bohater dramatu Słowackiego

Kordian – charakterystyka

Kordian do matury

Gdzie podróżował Kordian? Jak interpretować jego podróże?

Kordian – praca domowa