Odwołując się do zwrotu „polegać jak na Zawiszy”, zastanów się, na czym polegał etos rycerski?
Temat dość łatwy, ale wymagający sporej wiedzy i umiejętności jej uporządkowania, a także poparcia przykładami literackimi. Możesz nawiązać do postaci rycerzy znanych ci z literatury (niekoniecznie średniowiecznej). Możesz także (np. w końcowej partii swojej pracy zastanowić się, czym jest etos rycerza dzisiaj, czy istnieje i jak funkcjonuje pojęcie rycerskości.
Uwaga! Możesz także przywołać postacie rycerzy „mniej idealnych”, łamiących etos rycerski z powodów osobistych – miłość ważniejsza od honoru i lojalności
- Lancelot z Opowieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu – nawiązuje romans z królową Ginewrą, żoną Artura, przez to staje się niegodny, by uczestniczyć w poszukiwaniach św. Graala.
- Tristan – wielki, nieszczęśliwy kochanek średniowiecznych romansów. Jego tragiczna miłość do Izoldy pozbawiła go czci, honoru, wreszcie skazała na wygnanie i wieloletnie cierpienie.
Przykłady wstępu:
- Brak dziś ludzi, na których można polegać jak na Zawiszy. Bohater ten, polski rycerz z XV w., to symbol człowieka, który jest nie tylko odważny, szlachetny i prawy, ale przede wszystkim niezawodny – zawsze można na niego liczyć. Choć Zawisza Czarny nie jest bohaterem żadnego eposu rycerskiego, legenda o jego życiu i postawie przetrwała wieki. Funkcjonuje jako rycerz doskonały, spełniający wszystkie wymagania etosu rycerskiego również w świadomości współczesnych.
- Zwrot użyty w temacie odwołuje się do starego polskiego powiedzenia „polegać jak na Zawiszy”. Kim był ten bohater? Piętnastowiecznym rycerzem, który wsławił się licznymi odważnymi bojami (m.in. pod Grunwaldem), a także prawością, dotrzymywaniem słowa i nieposzlakowaną opinią. Był rycerzem sprawiedliwym, lojalnym wobec swego władcy i walczącym o patriotyczne ideały. Ale nie tylko on był uosobieniem etosu rycerskiego.
Rozwinięcie tematu:
- Wyjaśnienie pojęcia etosu.
Jest to kodeks, niepisany, ale przestrzegany, kodeks honorowy zachowań i postaw, wyznaczający pewną pozycję społeczną.
- Wyodrębnienie składników etosu rycerskiego (jeśli nie nastąpiło to we wstępie).
Odwaga, waleczność, determinacja, uczucia patriotyczne, bezwzględna lojalność wobec swego pana, prawdomówność, wielkoduszność, opiekuńczość wobec słabszych. Hasło „Bóg, honor, ojczyzna”.
- Przywołanie znanych postaci rycerzy idealnych
- Roland – krótkie streszczenie jego losów, ewentualnie ocena z punktu widzenia dzisiejszego czytelnika, ukazanie funkcji parenetycznej, jaką spełnia wyidealizowana scena jego śmierci.
- Zbyszko z Bogdańca, bohater Krzyżaków Sienkiewicza. Podkreślanie takich cech, jak szlachetność, brawurowa odwaga, oddanie ukochanej kobiecie, honor, niekompromisowa walka z wrogiem narodu – Krzyżakami.
- Ukazanie postaci rycerzy „mniej idealnych”, łamiących etos rycerski z powodów osobistych – miłość ważniejsza od honoru i lojalności
- Lancelot z Opowieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu – nawiązuje romans z królową Ginewrą, żoną Artura, przez to staje się niegodny, by uczestniczyć w poszukiwaniach św. Graala.
- Tristan – wielki, nieszczęśliwy kochanek średniowiecznych romansów. Jego tragiczna miłość do Izoldy pozbawiła go czci, honoru, wreszcie skazała na wygnanie i wieloletnie cierpienie.
- Etos rycerski wczoraj i dziś.
Zastanów się, czy przetrwał do czasów współczesnych. Co znaczy dziś rycerskość? Czy tylko uprzejme i szarmanckie zachowanie wobec kobiet? Czy nadal, mówiąc o rycerskim zachowaniu, mamy na myśli honor, jasne zasady postępowania, szlachetność?
Przykładowe zakończenie:
Etos rycerski został ukształtowany w odległej epoce średniowiecza. Literatura i sztuka tworzyły wzorce osobowe idealnych rycerzy nie tylko po to, by upamiętnić waleczność bohaterów, ale by kreować podobne postawy wśród czytelników i słuchaczy. Rycerstwo stworzyło w tej epoce wielką, interesującą i oryginalną kulturę. Etos rycerza był niewątpliwie czymś istotnym i trwałym, skoro później zamienił się w etos szlachecki. Nawet dzisiaj, pozornie zapomniany i nieprzydatny, jednak istnieje. Przymiotnik „rycerski” jako określenie człowieka jest nadal dużym komplementem. A ktoś, na kim można polegać jak na Zawiszy, jest najlepszym przyjacielem.
Zobacz:
Odwołując się do zwrotu „polegać jak na Zawiszy”, zastanów się, na czym polegał etos rycerski?
Przedstaw dwa główne średniowieczne cykle opowieści rycerskich