Jak kochał średniowieczny rycerz? Model miłości w kulturze wieków średnich.
Wstęp
Miłość była bardzo ważnym elementem wizerunku średniowiecznego rycerza. Dobrze byłoby, gdyby średniowieczny wojownik miał damę swego serca, którą by kochał i czcił, służył jej, bronił czci i honoru wybranki. Tyle konwencji… Średniowieczny rycerz mógł także przeżyć miłość do pięknej i szlachetnej kobiety – najczęściej była to miłość z przeszkodami, z góry skazana na klęskę. A jednak miłość, na którą nie było rady, przed którą nie można było uciec.
Rozwinięcie
Najbardziej znanym średniowiecznym rycerzem, który przeżywał wielką miłość, był Tristan. Pokochał Izoldę Złotowłosą, piękną i szlachetną damę, przeznaczoną na żonę króla Marka – jego władcy i wuja. Stało się to dlatego, że przez pomyłkę wypili magiczny napój, przeznaczony dla Izoldy i Marka, przyszłych małżonków, który miał w nich wzbudzić miłość do siebie. Niestety, uczucie to ogarnęło niewłaściwe osoby. Tristan zdaje sobie sprawę z tego, że zdradza swojego pana i wuja, którego darzył ogromnym szacunkiem. Nie jest jednak w stanie zapanować nad uczuciem, które nim owładnęło. Czuje się zdrajcą – dobry król Marek w niczym mu nie zawinił, jednak uczucie jest silniejsze. Gdy podstępni baronowie informują króla o romansie jego żony z Tristanem, król śledzi kochanków, jednak im udaje się oddalić podejrzenia. W końcu przyłapuje ich na zdradzie – Tristan ucieka, a Izolda zostaje oddana przez Marka trędowatym. Tristanowi udaje się odbić ukochaną i tak oto zaczynają nowe życie w lesie. Leśniczy donosi królowi o kochankach i niezwłocznie udaje się do lasu. Zastaje kochanków śpiących obok siebie, lecz pomiędzy nimi leży nagi miecz – symbol czystości. Na znak swojej bytności król zamienia pierścień na palcu Izoldy, a otwór w szałasie zasłania rękawicami – darem królowej. Kochankowie są przerażeni. Tristan zaczyna obwiniać się o los delikatnej ukochanej, przyzwyczajonej do wygód, a Izolda rozpacza z powodu losu ukochanego, który z powodu uczucia dla niej stracił honor. Król przyjmuje żonę do siebie, a Tristanowi każe udać się w daleką podróż. Kochankowie żegnają się, wymieniają dary. Rozpaczają, ale są też pewni, że ich uczucie przetrwa mimo rozstania – może już na zawsze.
Tristan kocha nad życie Izoldę Złotowłosą, jednak poślubia inną, prawie tak samo piękną kobietę – Izoldę o Białych Dłoniach. Pierścień z jaspisu cały czas przypomina mu jednak prawdziwą miłość jego życia. Gdy czuje zbliżającą się śmierć, pragnie zobaczyć ukochaną. Izolda przybywa jednak za późno. Układa się przy Tristanie i sama oddaje ducha. Król każe pochować kochanków obok siebie. Z grobu Tristana wyrasta głóg i zanurza się w grobie Izoldy.
To symbol miłości silniejszej niż śmierć. Prawdziwy rycerz kocha aż do śmierci, a nawet po niej. Jego wielkie uczucie w pewnym sensie pokonuje śmierć. Choć pozornie zdradził Izoldę – poślubił inną – duszą i sercem był zawsze przy niej. Tristan – którego imię oznacza tyle, co smutny, jest człowiekiem honoru. Mimo wszechogarniającego uczucia do Izoldy próbuje być w wielu momentach lojalny wobec władcy. Jednak miłości do włądcy nie da się połączyć z miłością do jego żony i Tristan ma świadomość tego dramatycznego rozdarcia między sercem a honorem, uczuciem a poczuciem obowiązku i wiernością.
Średniowieczny rycerz kocha wielką, budzącą podziw miłością – chwile spędzone z ukochaną, mimo poczucia niebezpieczeństwa i niewygód, są dla niego najcenniejsze.
Zakończenie
Tristan i Izolda byli sobie przeznaczeni, jednak los sprawił, że nie mogli być razem. Przeciwnie, rozdzielił ich. Rycerz umiera z tęsknoty za ukochaną – czy może być większy dowód miłości?
Zobacz:
Miłość w średniowieczu, w renesansie, w baroku… Jak ukazują miłość poeci dawnych epok?