Średniowieczne zabytki języka polskiego
Zacznij:
Pierwsze nazwy polskie pojawiają się już w Dagome iudex (X w.), ważnym dokumencie państwowym, w którym Mieszko I oddaje się pod opiekę papieską. Koniecznie wymień Bullę gnieźnieńską (1136 r.), sporządzoną przez papieża Innocentego II – zawiera ona ponad 400 polskich nazw osobowych i miejscowych. Księga henrykowska (II poł. XIII w.) zawiera z kolei pierwsze zapisane polskie zdanie; jest to propozycja Czecha Boguchwała złożona żonie: daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj.
Rozwiń:
Bardzo ważny utwór to pieśń Bogurodzica (najprawdopodobniej I poł. XIII w.), której rękopis pochodzi z 1407 r. Była to pieśń – pisze o tym Jan Długosz – śpiewana przez wojska polskie pod Grunwaldem i pod Warną. Ważne są także Kazania świętokrzyskie (III ćwierć XIV w.), odnalezione przypadkiem przez prof. Aleksandra Brücknera. Ponieważ były pocięte na paski i służyły jako usztywnienie oprawy jednej z książek, udało się odtworzyć ich tylko 6 (1 w całości). Wyróżniają się kunsztowną kompozycją i znajomością zasad retoryki, pisane były przez wykształconego człowieka i przeznaczone dla wąskiej grupy odbiorców.
Warto też wspomnieć o Psałterzu floriańskim (przełom XIV i XV w.), pierwszym znanym przekładzie psalmów; zawiera psalmy w 3 językach (polski, łacina, niemiecki), oraz Psałterzu puławskim (II poł. XV w.).
Zakończ:
Wymień inne zabytki: O zachowaniu się przy stole (pocz. XV w.), pierwszy poradnik savoir-vivre’u czy też Biblię królowej Zofii (przekład Pisma Świętego dla żony Władysława Jagiełły).
Najważniejsze teksty:
- Księga henrykowska,
- Bogurodzica,
- Psałterz floriański,
- Psałterz puławski,
- Kazania świętokrzyskie,
- O zachowaniu się przy stole.
Zobacz: