Nouveau roman
To gatunek awangardowej powieści francuskiej (lata 50. i 60. XX w.), wspierany i chwalony przez znanego krytyka i myśliciela Rolanda Barthesa.
Nouveau roman była reakcją na zaangażowaną politycznie i społecznie prozę (choćby niektóre dziela Alberta Camusa) i powieść z psychologiczną. Twórcy tego kierunku, tworzący coś na kształt antypowieści, chcieli zerwać z tradycyjnymi wyznacznikami powieści, czyli
- konstrukcją świata na podobieństwo istniejącej rzeczywistości (rezygnacja z funkcji mimetycznej),
- przyczynowo-skutkowym następstwem przedstawianych zdarzeń,
- z wyraziście skonstruowanych głównych bohaterów.
- Ukazanie świata zależało od tego, jak widzi go autor, od jego spojrzenia.
Cechy nouveau roman:
- Skoncentrowanie powieści na niej samej, powieść sama jest dla siebie problemem.
- Nieustanna refleksja nad tym, jak powieść może poznawać świat, jakimi dysponuje narzędziami.
- Autor opisuje ludzi i rzeczy tak, jak w danym momencie może je postrzegać on sam lub któryś z bohaterów.
- Język powieści – jak język poezji – miał być autoteliczny i podlegać nieustannej refleksji i krytyce.
- Autotematyzm – przenikanie w strukturę narracyjną utworu.
- Narracja to nie tylko opowiadanie o faktach; na swój sposób kwestionuje stojące u jej podstaw zasady i siebie samą. Autorzy rezygnują z przejrzystej narracji, fabuły zbudowanej wedle reguł chronologii i z ciągtości narracji.
- Bohater może być postacią bezimienną, niedającą się zidentyfikować, na ogół rezygnuje się z analizy psychologicznej.
Uwaga!
Najbardziej znany przedstawiciel nouveau roman to Michel Butor (Odmiany czasu).
Poprzednicy i „mistrzowie” kierunku to Franz Kafka, James Joyce, William Faulkner, Samuel Beckett. W Polsce francuskie nowinki pojawiły się dość szybko – tuż po odwilży. Propagatorem nouveau roman i gorącym jej zwolennikiem byt Zbigniew Bieńkowski, autor dzieła Piekła i Orfeusze.
Zobacz: