Egzamin maturalny zbliża się wielkimi krokami. Najwyższy więc czas, aby sprawdzić swoje szczęśliwe… gwiazdy. Oczywiście chodzi o lektury oznaczone w podstawie programowej gwiazdką (*), a których znajomość całości obowiązuje na egzaminie.
- Jan Kochanowski- wybrane fraszki, pieśni, treny
- Ignacy Krasicki- wybrane bajki, satyry
- Adam Mickiewicz- Dziady cz. II
- Adam Mickiewicz – Dziady cz. III
- Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz
- Aleksander Fredro- Zemsta
- Henryk Sienkiewicz- wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Potop, Krzyżacy)
- Stanisław Wyspiański – Wesele
- Witold Gombrowicz – Ferdydurke
- Bruno Schulz- wybrane opowiadanie
A ponieważ nigdy nie należy wątpić i twierdzić, że jest już za późno, aby cokolwiek zmienić („Ty nie miej za stracone, co może być wrócone” Jan Kochanowski Pieśń IX ks. II ) – gdy się okaże, że pojawiają się trudności ze wskazaniem właściwych odpowiedzi- zapraszam do skorzystania z bogatych materiałów umieszczanych na portalu www.aleklasa.pl i uzupełnienia wiadomości na temat lektur!
PAMIĘTAJCIE!!!
Na egzaminie nikt nie będzie wymagał szczegółowego streszczenia, ale konieczne jest rozumienie problematyki, znajomość fabuły, akcji itp., aby móc jak najtrafniej i poprawnie formułować ARGUMENTY!!!
Zadanie 1. Do podanych tytułów utworów dopisz imię i nazwisko autora oraz nazwę epoki, w której powstały
| Tytuł | Autor | Epoka |
| III cz. Dziadów |
||
| Ulica Krokodyli | ||
| Lalka | ||
| Potop | ||
| Bogurodzica | ||
| Ferdydurke | ||
| Czego chcesz od nas, Panie | ||
| Do króla | ||
| Zemsta |
Odpowiedzi:
| Tytuł | Autor | Epoka |
| III cz. Dziadów |
Adam Mickiewicz | romantyzm |
| Ulica Krokodyli | Bruno Schulz | dwudziestolecie |
| Lalka | Bolesław Prus | pozytywizm |
| Potop | Henryk Sienkiewicz | pozytywizm |
| Bogurodzica | utwór anonimowy | średniowiecze |
| Ferdydurke | Witold Gombrowicz | dwudziestolecie |
| Czego chcesz od nas, Panie | Jan Kochanowski | renesans |
| Do króla | Ignacy Krasicki | oświecenie |
| Zemsta | Aleksander Fredro | romantyzm |
|
Znajomość nazw epok, z których pochodzą lektury, oraz ich ogólnej charakterystyki światopoglądowo-ideowej może się przydać w redagowaniu wstępu, jest istotnym kontekstem przy interpretacji tekstu czy budowaniu argumentacji potwierdzającej tezę np. – przy omawianiu problemu, w jaki sposób przedstawiana bywa rola artysty: „Bogurodzica to tekst anonimowy – bo zgodnie ze średniowiecznym teocentryzmem – artysta nie jest ważny, ważne jest samo dzieło będące świadectwem potęgi Stwórcy. |
↑ ↑ ↑
Funkcjonalne wykorzystanie Funkcjonalne wykorzystanie Uzasadniane za pomocą przykładu
informacji o autorze nazwy epoki, światopoglądu Bogurodzicy stanowisko wobec
problemu określonego w temacie
Zadanie 2. W których utworach (może być kilka wskazań do jednego motywu) występuje motyw:
- a) deesis
b) sporu między rodami
c) świata teatru – tzw. teatr mundi
d) snu
e) pojawienia się zjaw, duchów
f) dworku szlacheckiego
g) krytyka wad szlacheckich
h) groteskowej wizji świata
i) nieszczęśliwej miłości
Odpowiedzi:
- a) Bogurodzica
b) Zemsta, Pan Tadeusz
c) Fraszk , Lalka, Ferdydurke
d) Treny, Lalka, Sklepy cynamonowe, Ferdydurke, III cz. Dziadów
e) Treny, II cz. Dziadów, Wesele, III cz. Dziadów,
f) Pan Tadeusz, Potop, Ferdydurke, Zemsta
g) Pan Tadeusz, Potop, Zemsta, Satyry
h) Ferdydurke, Ulica Krokodyli, III cz, Dziadów
i) Lalka, Potop, Pan Tadeusz
| Takie myślenie o lekturach „motywami” jest niezbędne na egzaminie – zwłaszcza ustnym, gdy masz tylko 15 minut na przygotowanie wypowiedzi. Dlatego przygotowując się do egzaminu, sięgaj po słowniki motywów literackich, zapoznaj się z omówieniem problematyki lektur, a nie tylko streszczeniami! |
Zadanie 3. O jakich utworach jest mowa – wskaż tytuł i autora.
- a) W utworze tym jest motyw przemiany głównego bohatera, którego rehabilitacja zakończy się nagrodą w postaci ręki ukochanej. Utwór utrwala raczej pozytywny obraz sarmatyzmu.
- b) Akcja utworu opiera się na motywie wesela inteligenta z chłopką, w czasie którego weselnikom ukazują się różne postaci fantastyczne.
- c) Sytuacja przedstawiona w utworze opiera się na dialogu dwóch szlachciców na temat sposobu obchodzenia imienin żony zakończonej stwierdzeniem sprzecznym z rzeczywistym przesłaniem utworu.
- d) To powieść, której akcja rozgrywa się między innymi w szkole. Główny bohater, będący jednocześnie narratorem, opisuje swoją walkę ze stereotypami i schematami zachowań.
- e) To zbiór utworów o różnorodnej tematyce- od poważnych, refleksyjnych, autobiograficznych po komiczne- obyczajowe. Cechuje je bogactwo środków stylistycznych. Poeta pisał je przez całe życie. Bywają „do”, „na” lub „ o”. Są źródłem wiedzy o XVI-wiecznej codzienności.
- f) To nie tylko powieść o niezwykłej, nieszczęśliwej miłości, lecz także doskonałe studium psychologiczne, a także panorama społeczeństwa polskiego II poł. XIX wieku. Autor stworzył galerię barwnych postaci reprezentatywnych dla swych środowisk. Powieść nie ma optymistycznego zakończenia – losy głównego bohatera pozostają nieznane.
- g) Zbiór utworów utrzymanych w konwencji marzenia sennego, w którym jawę trudno odróżnić od snu. Całość organizuje powrót do czasów dzieciństwa, wspomnienia jednak mają charakter zniekształcony, świat przedstawiony poddany jest mitologizacji.
Odpowiedzi:
- a) Potop Henryk Sienkiewicz
b) Wesele Stanisław Wyspiański
c) Pijaństwo Ignacy Krasicki
d) Ferdydurke Witold Gombrowicz
e) Fraszki Jan Kochanowski
f) Lalka Bolesław Prus
g) Sklepy cynamonowe Bruno Schulz
Zadanie 4. Wskaż, z jakich utworów pochodzą następujące fragmenty:
- a)
„Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie”
- b)
„Nazywam się Milijon
Bo za miliony kocham i cierpię katusze”
- c)
„Wsi spokojna, wsi wesoła,
Który głos twej chwale zdoła”
- d)
„ludzkie przygody ludzkie noś”
- e)
„Bo kto nie był ni razu człowiekiem,
Temu człowiek nic nie pomoże.”
- f)
„Ja z nim w zgodzie? — Mocium panie,
Wprzódy słońce w miejscu stanie!
Wprzódy w morzu wyschnie woda,
Nim tu u nas będzie zgoda!”
Odpowiedzi:
- a) Pan Tadeusz – Epilog
b) III cz. Dziadów– Wielka Improwizacja
c) Pieśń świętojańska o Sobótce- Pieśń XII
d) Treny
e) II cz. Dziadów
f) Zemsta
|
Utwory literackie – całość lub fragmenty – dołączone mogą być zarówno do zadań literackich, jak i językowych. Warto nauczyć się kilku cytatów „wpadających w ucho” po to, by wykorzystać je w wypracowaniu lub na egzaminie ustnym. Przy omawianiu zagadnienia: za pomocą jakich środków językowych można osiągnąć efekt komiczny? można np. zacytować fragment z Zemsty. |
|
„Ja z nim w zgodzie? — Mocium panie, Wprzódy w morzu wyschnie woda, Nim tu u nas będzie zgoda!” |
Ten fragment pochodzi z komedii Aleksandra Fredry Zemsta. Słowa te wypowiada Cześnik Raptusiewicz. Chociaż bohater wyraża negatywne, gwałtowne emocje, to tak naprawdę te słowa na scenie brzmią komicznie. Dlaczego tak się dzieje? Autor wykorzystuje tu różnorodne środki językowe – niewątpliwie charakter komiczny nadają tej wypowiedzi : hiperbolizacja (przesadnia, wyolbrzymienie), zastosowanie zwrotu, często powtarzanego przez bohatera, który nadaje mu rys komiczny (komizm postaci), wykrzyknienia, pytanie retoryczne oraz powtórzenie na początku i na końcu zaprzeczenie „zgody”. |
Zadanie 5. Z jakimi utworami należy kojarzyć pojęcia, zagadnienia:
- a) kryzys światopoglądowy renesansowego humanisty
b) powieść ku pokrzepieniu serc
c) epopeja narodowa
d) idealiści na tle społecznego rozkładu
e) ludowość
f) ludomania
g) sarmatyzm
h) Forma
Odpowiedzi:
- a) Treny Jan Kochanowski
b) Potop Henryk Sienkiewicz
c) Pan Tadeusz Adam Mickiewicz
d) Lalka Bolesław Prus
e) II cz. Dziadów Adam Mickiewicz
f) Wesele Stanisław Wyspiański
g) Potop Henryk Sienkiewicz, Satyry Ignacy Krasicki
h) Ferdydurke Witold Gombrowicz
Jeśli udało się bez podpowiedzi odpowiedzieć na wszystkie pytania, to gratulacje!
Jeśli nie – nie ma na co czekać- trzeba ponownie sięgnąć do materiałów o lekturach z gwiazdką.
Pamiętajcie – liczy się rozumienie problematyki, znajomość motywów!!!
Barbara Łabęcka
