Tag "filozofia"
„Wiara zaczyna się tam, gdzie ustaje myślenie” Søren Kierkegaard 1813-1855 Bóg zażądał od Abrahama ofiary w postaci jedynego syna. Patriarcha podporządkował się woli Boga. Wyruszył z Izaakiem na ofiarną górę Moria. Co czuł wtedy? Był posłuszny, ale co czuł? Nie rozumiał okrutnego rozkazu Boga – trudno jednostce ludzkiej rozumem pojąć prawidła nieskończonego Absolutu. Abraham gorąco w Boga wierzył… co nie znaczy, że nie targały nim lęk i niepokój. Kiedy podnosił
– Pragnę poznać Boga – I nic więcej? – Nic więcej. Św. Augustyn (354-430) Nie ma teraźniejszości Co to jest, co znaczy: „teraz”? Czy w ogóle istnieje teraźniejszość? O czym można powiedzieć, że jest, faktycznie jest, trwa teraz? Na pozór banalne – w rzeczywistości jest to poważne filozoficzne pytanie, które rozważał św. Augustyn. No bo tak – każda chwila błyskawicznie staje się przeszłością. Trudno powiedzieć, że coś mówię w tej
Immanuel Kant (1724-1804) „Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie” Sylwetka Kanta i jego wyraz twarzy zdradzają tę słynną surowość, dyscyplinę życia i zasadniczość. A może to tylko złudzenie? Czy można zaprowadzić pruski porządek – w życiu? W każdym razie Immanuel Kant urodził się w Królewcu i w Królewcu zmarł. Przez osiemdziesiąt lat nie opuścił granic miasta. Codziennie uskuteczniał przechadzki o tej samej porze, z punktualnością tak wspaniałą, że
Jan Jakub Rousseau (1712-1778) Co sądzisz o cywilizacji i postępie nauk? O rozwoju kultury? Być może myślisz jak Wolter, który oceniał dorobek ludzkiej cywilizacji bardzo wysoko. Myśl oświeceniowa — w większości — była zresztą myślą optymistyczną, głosiła wiarę w postęp, hołdowała ludzkiemu umysłowi. To wiemy. Ale — nie cała myśl oświeceniowa, nie wszyscy wielcy owych czasów byli tak święcie przekonani o dobru nauki i cywilizacji. Na pytanie: „Czy odrodzenie nauk
David Hume (1711-1776) „Prawda aż do końca” Zapytano raz Hume’a czy jest możliwe, aby istniało jakieś życie przyszłe? „Jest możliwe, że położony na ogniu węgiel nie będzie się palił – zakpił ironicznie filozof – to najbardziej nierozsądny pomysł…” Idąc za myślą Hume’ a – niezwykłego filozofa oświecenia angielskiego, tego „antychrysta”, „wielkiego bezbożnika” — zbliżasz się ku groźnym sferom zakwestionowania wartości teologii, metafizyki, religii. Nie — Hume nie jest ateistą, jest
„Żyjemy na najlepszym z możliwych światów” Oto i efekt – nasz najlepszy ze światów Wolter strasznie wyśmiał Leibniza. Znana powiastka Kandyd zaprzecza całej teorii, a pod postawą Doktora Panglossa rozpoznajemy samego Leibniza. Jego optymistyczne nauki – stają się śmieszne w obliczu nie-szczęść głównego bohatera. Poza tym – wciąż przecież istnieje problem zła na tym doskonałym padole. Problemy ze złem Jak to jest? Czy Bóg – istota doskonała i dobra nie
John Locke (1632-1704) „Umysł człowieka w chwili jego narodzenia jest czystą, nie zapisaną tablicą (tabula rasa)” Tabula rasa – znaczy: czysta tablica. Taki ma być umysł człowieka w chwili jego narodzin. Otwarte, puste pole, bez żadnych wrodzonych idei czy zasad. Życie – dzień po dniu – będzie tę tablicę zapisywać swoimi znakami. A znaki owe mogą pochodzić tylko z jednego źródła – z doświadczenia. Tak właśnie twierdził angielski filozof, także
“Człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą” Najbardziej niepokojąca jest myśl o nieskończoności kosmosu. Kim jesteśmy w tym wirującym wszechświecie, w którym nawet Ziemia jest drobinką? Myślałeś kiedykolwiek o tym, patrząc w rozgwieżdżone niebo? I co wtedy, jaki dreszcz przebiegł wówczas przez Twoje plecy? Duma czy przerażenie? Ludzie raczej odsuwają od siebie myśl o własnej maleńkości, być może dlatego, że rzetelne uświadomienie sobie swej kruchości przywiodłoby niechybnie
„Cogito – ergo sum” Doświadczenie naszych umysłów bywa złudne. Czyż nie? Czy nie przeżywamy w snach ułudy, która tak naprawdę nie istnieje? Wyobraźnia stwarza barwy i przestrzenie, które giną, gdy otwieramy oczy. A może nasza realna rzeczywistość jest czymś na kształt sennej mrzonki? Otworzymy kiedyś oczy, sen minie – lub nie. Lecz – czy w takim razie – można wykluczyć obecność złośliwego demona, w którego niegdyś wierzyli filozofowie? Stwora, który
Realizm w Europie, pozytywizm w Polsce Niezwykle ważne dla literatury i innych gałęzi sztuki pojęcie realizmu zaczęło swoją karierę na początku XIX wieku, a ściślej w jego latach dwudziestych, we Francji. Początkowo stanowiło główny postulat przedstawicieli prądu literackiego określanego takim właśnie mianem, by później nieco zmienić swe znaczenie. Swoje główne zadanie dziewiętnastowieczni realiści widzieli w ścisłym odwzorowywaniu rzeczywistości. Pisarz realista miał opisywać świat dokładnie takim, jaki jest, malarz realista – malować obrazy odwzorowujące przedstawiane przedmioty. Szczytowym
Wolter Syn paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, zresztą utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to dla uatrakcyjnienia swej biografii, czy też dla wyjaśnienia patronatu, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Sądzę, że nie był lubiany – skoro potrafił docinać, a nawet ostro krytykować dokonania swoich kolegów. Sam miał podobno powiedzieć, że
Ramy czasowe epoki Nazwa „romantyzm” wywodzi się od łac. przymiotnika „romanus” (rzymski). To paradoks, bo trudno dopatrzeć się podobieństwa kultury starożytnego Rzymu do okresu w dziejach kultury i literatury, który dziś nazywamy romantyzmem. Rzecz w tym, że w średniowieczu języki, którymi posługiwały się narody w prowincjach rzymskich nazywano romańskimi (były to języki germańskie i galicyjskie z silnymi dość wpływami łaciny). Baśnie, podania i legendy tych narodów zwano zaś romancami (lub
Co to jest filozofia? (na podstawie fragmentu „Świata Zofii” Josteina Gaardera. Termin „filozofia” pochodzi od greckiego philosophia i oznacza „uwielbienie mądrości” (phileo – „lubię” i sophia – „mądrość”). Filozofia nie jest tak wyrazistą, namacalną nauką, jak gramatyka, medycyna, sztuka czy tym bardziej technika. Efekty pracy filozofów mieszczą się najczęściej w… ich głowach. Filozofia to nauka dotycząca rozważań i przemyśleń związanych z przeróżnymi tematami. Nad czym mogą zastanawiać się filozofowie? Jak odpowiedzieć na to pytanie,
Wyjaśnij, czym jest platonizm. Platonizm to pogląd filozoficzny, którego autorem był starożytny myśliciel Platon. Platonizm to przekonanie, że świat jest podzielony na dwie warstwy: realną i idealną. Wszystkie rzeczy, które znamy, mają swe odpowiedniki w świecie idei. Świat idealny jest doskonały, my – ludzie – żyjemy w świecie rzeczy, marnych cieni idei. Platonizm nazywamy też idealizmem platońskim. Przywołaj pojęcie jaskini platońskiej. Różnice między światem idei a światem rzeczy Platon przedstawił na przykładzie jaskini, w której
Pomysły na początek istnienia Filozofia to miłość mądrości. Próba poznania i zrozumienia spraw związanych z ludzkim istnieniem i najważniejszymi sprawami w życiu. Kiedy to się zaczęło? Początki filozofowania historia dostrzega w VII w. p.n.e., w starożytnej Grecji, kiedy to działać zaczęli Tales z Miletu i jego uczniowie. Tych pierwszych filozofów: Talesa, Heraklita, żyjących długo przed Sokratesem, nazywa się filozofami jońskimi albo filozofami przyrody. Tales z Miletu: Początkiem wszechrzeczy i pierwszym elementem istnienia jest woda! Przecież jest konieczna do wszelkich form
Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej. Komentarz Temat nie jest zbyt prosty, ale raczej wdzięczny – możesz popisać się i wiedzą, i umiejętnością samodzielnego myślenia oraz oryginalnością sądów. Inne możliwe sformułowania tematu Dialog literatury z filozofią – tematy, zagadnienia, konkluzje… Odwołaj się do wybranych przykładów z literatury dawnej lub współczesnej. Rozmowy literatów i filozofów w literaturze dawnej lub współczesnej. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu
Ta lektura jest ważna, bo… przybliża postać wybitnego ateńskiego filozofa – Sokratesa; stanowi przykład świetnie skonstruowanej mowy obrończej, ukazującej prawdziwe mistrzostwo argumentacji i talent w ośmieszaniu przeciwnika; odsłania istotę odwiecznego konfliktu między ponadprzeciętną jednostką a resztą społeczeństwa; skłania do refleksji nad sensem życia i jego wartościami, jest tekstem uniwersalnym bez względu na czas i miejsce. Autor Platon (427347) – jeden z najwybitniejszych filozofów starożytności, uczeń i przyjaciel Sokratesa. W swoich
Arché to początek, przyczyna, pierwsza zasada rządząca światem – materia, z której powstał i dzięki której nadal istnieje. Arche to główny cel poszukiwań pierwszych „zawodowych” myślicieli, jońskich filozofów przyrody. Arche według Talesa z Miletu to woda; Anaksymenesa to powietrze; Heraklita to ogień; Ksenofanesa to ziemia
Początki myślenia filozoficznego a kultura hebrajska Otwierając jakikolwiek podręcznik historii filozofii, dowiadujemy się, że filozofia narodziła się w Grecji ok. VII w. p.n.e., a jednym z pierwszych jej przedstawicieli był słynny Tales z Miletu. Dobrze wiemy, że kultura hebrajska, która powstawała na Bliskim Wschodzie, jest znacznie starsza niż początki greckiej filozofii. Historia narodu żydowskiego sięga wydarzeń mających miejsce ok. XVIII w. p.n.e. (dzieje patriarchów Izraela: Abrahama, Izaaka, Jakuba), a spisywanych od
Co prawda pierwsza z nich jest dyscypliną naukową w pełnym tego słowa znaczeniu, druga zaś sztuką, ale bardzo często splatają się one ze sobą. Może czytałeś Ucztę albo Obronę Sokratesa Platona? Koniecznie wspomnij o tych utworach, gdyż są one nie tylko genialnymi dziełami filozoficznymi, ale również odznaczają się kunsztowną literacką formą. Za sprawą Platona dialog stał się sposobem prowadzenia dyskursu filozoficznego, a jego szczególną odmianę stanowił dialog sokratyczny. Pochwal się
