Tag "gramatyka"

Zakres nauki o języku

Uporządkujmy nauk zajmujących się językiem. Dlaczego? Po pierwsze – często w testach pojawia się pytanie: do jakiej dziedziny przyporządkujesz dane zjawisko językowe, po drugie – testy kładą ogromny nacisk na umiejętność wskazywania błędów i form poprawnych. A rodzaje błędów zależą od rodzaju reguł, które łamiemy, czyli od danej nauki o języku. Czym zajmuje się nauka o języku? Przede wszystkim – nie należy utożsamiać jej wyłącznie z gramatyką. Gramatyka to jedna z wielu dziedzin językoznawstwa.

Dawne formy fleksyjne

Polecenie: Proszę dokończyć przysłowie: Mądrej głowie dość…   Liczba podwójna Obecnie wyrazy odmieniające się przez liczby mogą występować albo w formach liczby pojedynczej, albo w formach liczby mnogiej. Jednakże w staropolszczyźnie do XVI wieku występowała również liczba podwójna. Używano jej do oznaczenia podwójności, zawsze z liczebnikiem dwa w odpowiedniej formie. W liczbie podwójnej mogły występować rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i odpowiednie zaimki. Końcówki liczby podwójnej oczywiście musiały być inne niż końcówki

Skutki historycznych procesów fonetycznych

Polecenie: Wyjaśnij na czym polega zjawisko tzw. przegłosu polskiego? Pytania na maturze ustnej z tego zakresu dotyczą przeważnie prapoczątków polszczyzny oraz istoty procesów fonetycznych i fleksyjnych, które zaszły przed wiekami. Wydaje się, że jeśli jakiś proces fonetyczny wydarzył się – powiedzmy – w XI wieku, nie powinien on dotyczyć współczesnej polszczyzny. Tymczasem jego konsekwencje można znaleźć w wielu słowach używanych obecnie. Dla mówiących po polsku te skutki są jasne, choć

Imiesłowy

Imiesłowy nie są samodzielnymi częściami mowy. Wyróżniamy dziesięć klas części mowy i nie ma wśród nich imiesłowów! Dlatego na podchwytliwe pytanie, jaką częścią mowy jest wyraz dając, nie wolno odpowiadać: to jest imiesłów. Imiesłowy są szczególnymi formami czasownika, podobnie jak np. bezokoliczniki, dlatego w rozbiorze gramatycznym zdania powinny być opisywane jako czasowniki w formie imiesłowu. Imiesłowy nie mogą być orzeczeniami, gdyż nie odmieniają się przez osoby. Niektóre imiesłowy są nieodmienne

Związki składniowe

Polecenie: Sporządź wykres i określ związki składniowe miedzy wyrazami… Wykres zdania Mimo nieposzlakowanej opinii Jan nie został jeszcze kierownikiem swego wydziału. Zależności między poszczególnymi częściami zdania najlepiej widać na wykresie, nazywanym potocznie „drzewkiem zależności”. Pierwszym krokiem przy sporządzaniu wykresu zdania pojedynczego powinno być zlokalizowanie podmiotu oraz orzeczenia. Te dwie najważniejsze części zdania połączymy – jako jedyne na wykresie – poziomą strzałką. Pozostałe zależności – czyli po prostu związki składniowe –

Rozbiór gramatyczny i logiczny zdania

Rozbiór gramatyczny i logiczny zdania Rozbiór gramatyczny Polecenie: W podanych zdaniach wskaż przydawki, dopełnienia i okoliczniki… Mimo nieposzlakowanej opinii Jan jeszcze nie został kierownikiem swego wydziału. Zadanie polega na zaklasyfikowaniu wyrazów do odpowiednich części mowy. Przeprowadzamy więc rozbiór gramatyczny zdania. Pamiętaj, że powinniśmy podawać wyrazy w formie, w jakiej występują w zdaniu, nie zaś w słownikowej – mianownikowej czy bezokolicznikowej. Pamiętaj, że, każdy wyraz – rozumiany jako ciąg liter od

Środki stylistyczne

Środki stylistyczne Słowo: stylistyka pochodzi od greckiego stylos (rylec), nazwy narzędzia służącego do pisania na woskowych tabliczkach. Z czasem wyraz ten nabrał znaczenia: „sposób pisania”, a stąd „sposób wypowiadania”. Jako dział nauki o języku zajmuje się opisem środków językowych pod względem ich przydatności do wyrażania myśli i uczuć.   Praktycznym zadaniem stylistyki jest rozwijanie dbałości o dobór odpowiednich wyrazów i zwrotów, o właściwą budowę zdania, o zharmonizowanie członów wypowiedzi z treścią całości; ponadto wyrabia umiejętność posługiwania się wyrazistymi, czyli

Zaimek TEST

Zaimek  TEST 1. Zaimki: kto, co, który, jaki, gdzie są zaimkami: A. nieokreślonymi, B. przeczącymi, C. dzierżawczymi, D. pytającymi. Odp. …………………………………. 2. Wpisz w odpowiedniej formie podany w nawiasie zaimek A. Zapytałem (ona) ………………………………………………., czy pożyczy mi Krzyżaków. B. Jutro oddam (ty) …………………………… wszystkie pożyczone przeze mnie kasety. C. (Ja) ………………………………………………………zupełnie nie zależy na opinii Agaty. D. Marku, czy możesz pożyczyć (oni) ………………………………………. tę starą mapę? 3. W których zestawach zdań wszystkie

Zaimek

Zaimek Zaimek –  samodzielna, odmienna część mowy Odpowiada na pytania kto? co? czyj? jaki? który? Przykłady: ja, ona, oni, mój, wasz, twój, żaden, wszyscy, się, ten, tamten Funkcja Zastępowanie innych części mowy w zdaniu rzeczownika przymiotnika liczebnika przysłówka Przykłady: Jurek jest moim bratem. On jest kochany. Masz ładną bluzkę. Chciałabym mieć taką. Wzięłam na wycieczkę 100 zł. Nie wiem, czy tyle mi wystarczy. Mieszkam blisko. Tam, za rogiem.   Zaimki