Tag "romantyzm w Europie"
Cisza romantycznego pejzażu Co sprawia, że wiemy na pewno, iż są to absolutnie romantyczne pejzaże? Znawca historii sztuki śmiałby się: tę pewność daje podpis, bo Caspar David Friedrich jest podręcznikowym malarzem niemieckiego romantyzmu. Mistrzem romantycznego pejzażu. Caspar David Friedrich Wschód księżyca nad morzem Księżyc, znikomość człowieka wobec morza, kredowe wybrzeże Rugii – to jego ulubione tematy. Ale spostrzegawczej osobie (z leciutką szczyptą wyobraźni) niepotrzebna jest ta wiedza. Oba pejzaże są
Właśnie w romantyzmie pojawiło się niezwykle ważne kryterium wartości artystycznej: od tej chwili słowa „nowe” i „odkrywcze” zaczęły mieć w sztuce znaczenie pokrywające się ze słowami „dobre” i „wybitne”. To ogromna przemiana w historii literatury i sztuki. Rozpoczyna ona bowiem czasy, w których dzieła literatury i sztuki mają nie tylko służyć przedstawianiu rzeczywistości, lecz także być wyrazem indywidualności twórcy, a nawet same stawać się tworzonymi przez artystów nowymi światami. Od samego początku w pismach teoretyków epoki pojawiło się utożsamienie słów
Gatunki literackie romantyzmu Powieść poetycka To gatunek łączący dwa rodzaje literackie: epikę (powieść) i lirykę (poetycka). Powieść poetycka zwana jest również poematem epickim i jest formą przejściową pomiędzy klasyczną poezją a powieścią realistyczną. Twórcą gatunku był George Byron, a jego utwory (Giaur, Korsarz) są sztandarowymi przykładami tego gatunku. Powieść poetycką rozpoznajemy poprzez: luźną, fragmentaryczną kompozycję inwersję czasową obecność bohatera bajronicznego regularny wiersz narratora ujawniającego swe uczucia liryczne dygresje scenerię egzotyczną bądź historyczną potęgującą efekt
Co nowego wniósł romantyzm do myślenia o sztuce? Wymień główne cechy romantycznej poetyki. W epoce romantyzmu nastąpiła niezwykle ważna przemiana w historii literatury i sztuki. Rozpoczyna się bowiem wtedy okres, w którym dzieła literatury i sztuki mają nie tyle służyć przedstawianiu rzeczywistości, tak jak to miało miejsce w epokach wcześniejszych (przypomnij sobie chociażby arystotelesowską zasadę mimesis), ile być wyrazem indywidualności twórcy. W romantyzmie na plan pierwszy wkracza to, co nowe. Nowatorstwo staje się postulatem i najwyższym miernikiem
W liście z 22 maja 1771 roku, zanim jeszcze Werter poznał Lottę czytamy: Że życie ludzkie jest tylko snem, zdawało się niejednemu. I mnie również uczucie to towarzyszy. Gdy widzę jak ograniczone sq czynne i badawcze siły człowieka […] to wszystko, Wilhelmie, odbiera mi mowę! […JA wreszcie, jakkolwiek jest ograniczony, (człowiek) nosi jednak zawsze w sercu słodkie uczucie wolności i świadomość, że może porzucić to więzienie, gdy zechce… Tak więc
Cierpienia młodego Wertera są powieścią epistolarną, to znaczy napisaną w formie listów. Ich adresatem jest przyjaciel bohatera, Wilhelm. W czasach Goethego i Schillera ten model literatury nie był niczym nowym ani oryginalnym. Powieść epistolarna zaistniała już w oświeceniu, można by tu przypomnieć chociażby słynną książkę Jana Jakuba Rousseau Nowa Heloiza. Dzieło Goethego nie spełnia jednak do końca wymogów klasycznej epistolografii, która narzucała autorowi pewien rygor i dyscyplinę. W listach bohatera o
Wymień cechy powieści poetyckiej. Powieść poetycka to jeden z najważniejszych gatunków wczesnego romantyzmu (potem stracił na znaczeniu, ustępując miejsca np. dramatowi). Ten gatunek został stworzony przez Waltera Scotta, ale popularność zawdzięcza Byronowi, którego powieści zostały przetłumaczone na wiele języków. Początkowo używano tylko miana „powieść”; nazwa „powieść poetycka” pojawiła się później, gdy zaistniała potrzeba odróżnienia jej od „zwyczajnej” powieści pisanej prozą. Cechy powieści poetyckiej W powieści poetyckiej zdarzenia nie są ułożone chronologicznie.
Bajronizm, wallenrodyzm, prometeizm, mesjanizm – wyjaśnij pojęcia, odwołując się do wybranych utworów literackich. Bajronizm to jedna z tendencji literatury romantyzmu europejskiego, ukształtowana przez twórczość i owiane legendą życie Byrona, który wykreował własny mit. Bohater bajroniczny to samotnik, nieszczęśliwy, dumny, tajemniczy, skłócony ze społeczeństwem i z samym sobą, często mający na sumieniu jakąś zbrodnię, postać niejednoznaczna moralnie. Mesjanizm to koncepcja, której powstanie na polskim gruncie wiązane jest z osobą Adama Mickiewicza. Elementy
Wymień podstawowe cechy poematu dygresyjnego. Zacznij: Poemat dygresyjny to gatunek poezji epickiej, którego twórcą był George Byron. Te utwory stały się wzorem dla twórców z innych krajów. Rozwiń: Poemat dygresyjny cechuje luźna, fragmentaryczna budowa. Narrator przedstawia tajniki warsztatu poetyckiego i nie ukrywa fikcyjnego charakteru akcji, która często jest tylko pretekstem do snucia refleksji na tematy społeczno–polityczne, kulturalne, filozoficzne i osobistych rozrachunków. W Beniowskim Słowacki pisze o roli i znaczeniu języka, konflikcie z Mickiewiczem, charakteryzuje środowisko emigrantów, mniej
Walterskotyzm – podaj definicje terminu, omów jego znaczenie w literaturze polskiego romantyzmu. Zacznij: Walterskotyzm to tendencja nawiązująca do wzorów literackich ukształtowanych przez szkockiego pisarza Waltera Scotta, autora powieści i powieści poetyckich o tematyce historycznej. Najbardziej znane utwory Scotta to Rob Roy i Ivanhoe. Stworzył nowy model powieści historycznej, który wywarł duży wpływ na literaturę romantyzmu. Rozwiń: Cechy powieści Waltera Scotta to żywa, bardzo dynamiczna fabuła, wyraźnie zarysowani główni bohaterowie, a przy tym duża dbałość
Najwybitniejsi twórcy literatury romantycznej w Europie George Byron (1788-1824) – jego słynne powieści poetyckie to: Giaur, Korsarz. Bohaterowie George’a Byrona wyrażali bunt przeciw światu, byli odważni, miłujący wolność, pogrążając się w nienawiści, doprowadzali się do samounicestwienia. Wzorzec bajroniczny wywarł bardzo silny wpływ na literaturę polską. Wiktor Hugo (1802-1885) – zwany czasem „największym romantykiem francuskim”. Pisał dramaty, poezje, a przede wszystkim powieści: Nędznicy, Katedra Marii Panny w Paryżu. Johann Wolfgang Goethe (1749-1832) należy do
Johanna Wolfganga Goethego należy do niemieckich klasyków. Oto jeszcze jeden paradoks literatury: pisarz klasyczny, żyjący w wieku XVIII, wykształcony, wręcz uczony – został ojcem romantyzmu. Nic dziwnego – jest przecież twórcą Wertera i Fausta. Żył długo – a czy szczęśliwie? Goethe miał kilka kobiet swojego życia – uczucie do nich wyczytać można z jego listów i wierszy miłosnych. Pierwsza miłość poety miała na imię Małgorzata (tak też nazwał bohaterkę Fausta), z kolei miał chyba pisarz słabość
W historyczno-literackim łańcuchu epok po oświeceniu następuje romantyzm. Epoka rzeczywiście inna. Powstrzymajmy się od ocen – nie „lepsza, ciekawsza, wartościowsza”, lecz odmienna w swojej filozofii, rozumieniu świata i poszukiwaniu prawd o nim. Oświecenie za symbol swój przyjęło światło – a zatem jasność – wszystko w sztuce tej epoki odbywa się w pełnym blasku. Nawet literatura obiera sobie za czas wydarzeń dzień – trudno tam znaleźć akcję, która miałaby miejsce nocą. Co innego romantyzm – ta epoka
Czym jest romantyzm? Romantyzm to prąd umysłowy i literacki dominujący w Europie od lat 90. XVIII w. do lat 40. XIX wieku, w niektórych krajach nieco dłużej. Najczęściej nazwy romantyzm używamy dla określenia okresu w historii literatury, którego granice w zależności od kraju wyznaczają inne daty i fakty. W przypadku literatury polskiej za rozpoczęcie romantyzmu przyjmuje się najczęściej 1822 r. – pierwsze wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza, a za koniec epoki rok 1864 – upadek powstania styczniowego. Znacznie
Bajronizm to postawa na wzór Byrona i jego bohaterów. Określa się tak zachowanie człowieka dumnie odwróconego od świata, samotnego, niepospolitego, lecz nierozumianego przez tłumy. Werteryzm to postawa na wzór Wertera z powieści słynnego i bardzo modnego wówczas Goethego. Typ werterowski to człowiek pełen emocji, wręcz nadwrażliwy, odczuwający Weltschmerz i nieszczęśliwie zakochany. Ukojenie znajduje blisko natury. Niemniej rozczarowanie światem, jego bezduszność prowadzi go do samobójstwa. Wśród młodzieży romantycznej zapanowała moda na strój werterowski, czyli niebieski
Ballada Goethego pt. Król Olch (znana też pod tytułem Król olszyn lub Król elfów) jest utworem na wskroś romantycznym. Oto jesteśmy świadkami dramatycznej sceny: nocą, pośród zamieci, wśród złowrogich drzew pędzi konno ojciec z chorym, rozgorączkowanym dzieckiem w ramionach. Podróż ta rozgrywa się jakby w dwóch światach: zrozumiałym dla ojca, który widzi wokół tylko ciemność, drzewa i mgły, lecz wyglądającym zupełnie inaczej w oczach syna. Chory chłopiec (być może w gorączce) widzi inny świat: fantastyczną postać
Romantyzm angielski – przewrót w pojmowaniu wyobraźni twórczej James Macpherson – zasłynął jako autor Pieśni Osjana. Utwór ten wywołał w Europie ogromne poruszenie, gdyż Macpherson ogłosił, iż jest to rzeczywisty zabytek literatury celtyckiej pochodzący z III w., odnaleziony przez poetę. W rzeczywistości opowieści barda Osjana były utworem Macphersona, przenosiły zaś czytelnika w krąg średniowiecznego rycerstwa, opowiadały o przodkach Szkotów, o walkach dawnych Celtów. (Ulubiona lektura młodego Wertera.) George Byron – jego słynne powieści poetyckie: Giaur, Korsarz, dramaty:
O światopoglądzie każdej epoki decyduje wiele czynników. Na pewno ma nań wpływ sytuacja społeczno-polityczna, ekonomia, ale też sztuka, w tym literatura, która go jednocześnie tworzy i sama jest przezeń kształtowana. Filozofowie szukający, podobnie jak artyści, odpowiedzi na pytanie o sens życia, dają teoretyczne podstawy prądom umysłowym. Główny problem, który usiłują rozwikłać, to tajemnica bytu – jak powstał człowiek i świat, w którym żyje. Jak go poznajemy i w jakim stopniu poznanie jest możliwe, co je ogranicza.
Mnogość i różnorodność opisywanych zjawisk. Piętrzenie konfliktów, podkreślanie dynamiki niepoznawalnego i groźnego świata. Mieszanie gatunków, lubowanie się w dysonansach. Zaburzenie chronologii, przetasowanie fabuły, ukazanie jej w wycinkach, pozorne zakończenie zapowiedzią nowego cyklu. Ludowość – nie tylko naśladowanie piosenek ludowych, wzbogacanie ludowych środków, ale także dążenie do przekazania ludowej etyki, która z prostotą i szczerością uzasadniała realność duchów i upiorów. Liryzacja stworzonej wizji świata i ludzi. Współgranie przyrody ze sposobem rozumienia i odczuwania świata przez jednostkę. Rewolucja w poetyckim słownictwie i stylu.
Niezwykle ważny dla czasów, którymi się zajmujemy – i jednocześnie bardzo mocno związany z życiem literackim i umysłowym romantyzmu – był historyczny proces kształtowania się świadomości narodowej na ogólnospołeczną skalę. Najpewniej (istnieją na ten temat poważne spory) szczególne nasilenie tego procesu nastąpiło w epoce napoleońskiej – podczas wielkich zawirowań politycznych, w trakcie których powstawały i upadały nowe państwa, budowane już często na podstawie pojęcia narodu. Oczywiście, narody istniały już od dawna, lecz dopiero wtedy zaczęto nazywać
