Poemat Dantego
- To pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem – zawiera bowiem cechy obu tych epok.
- Temat główny dzieła – wędrówka autora po zaświatach: w części I – Piekło, II – Czyściec, III – Raj.
- Przewodnicy bohatera: po piekle i czyśćcu – Wergiliusz, po raju wiedzie go ukochana Beatrycze.
Trzeba pamiętać, że to wiekopomne dzieło powstało we Włoszech, a tam zwiastuny renesansowej ideologii pojawiły się najwcześniej. Niemniej data powstania utworu, około 1307 r., jest jeszcze średniowieczna. Można powiedzieć – jeszcze pełne średniowiecze. Tak – w całej prawie Europie, ale nie we Włoszech, gdzie już w XIV w. zaczynają być widoczne pierwiosnki renesansu. Tu działa i pisze Dante Alighieri. Jego dzieło Boska komedia stanie się arcydziełem wszech czasów…
.
Bohaterem dzieła jest… sam Dante
W „połowie wieku” – dojrzały człowiek, który wyrusza na dziwny spacer, bo po zaświatach. Przestrzenie, jakie przemierza, to raj, czyściec, piekło. Przewodnikiem po piekle jest Wergiliusz, po raju – Beatrycze, niespełniona miłość poety. Sens jest oczywiście głęboko religijny, ale także współczesny – Dante nie odmawia sobie krytyki współczesności i z całą przyjemnością dopieka swoim wrogom. Na przykład umieszczając ich w paskudnych kręgach piekielnych.
- Za tym, że dzieło należy do średniowiecza, przemawia:
- przedstawiona przez Dantego „architektura wszechświata”:
- Bóg w centrum, raj, czyściec, piekło.
- Również ważna tu magia liczb, przywiązanie autora do symbolu i alegorii, motyw wędrówki bohatera, który znamy z moralitetu.
- Ze względu na te cechy nazywa się więc dzieło literacką syntezą kultury średniowiecza.
- Zarazem jednak utwór ma wiele cech renesansowych.
- Otóż został napisany po włosku, a nie po łacinie.
- Wiele w nim „ziemskich” tematów: dotyczy własnych porachunków Dantego, pojawia się tu krytyka społeczeństwa, sam bohater prezentuje swój indywidualizm, swoje odczucia.
- Mnóstwo tu ludzkich namiętności, a miłość urasta do rangi siły kosmicznej.
- W związku z tym Boska Komedia określana jest też jako pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem.
Język – dzieło napisane zostało po włosku, to Dante – człowiek jest aktywnym bohaterem, przedstawia swoje subiektywne odczucia, załatwia ziemskie porachunki. Świat, który konstruuje (właściwie zaświaty), ma harmonijną budowę – tak jak w renesansie lubiano. Misternie zaprezentowana struktura zaświatów. Słusznie kojarzy się z hierarchią cnót Arystotelesa, z harmonijną strukturą św. Tomasza i systemem sfer niebieskich Ptolemeusza.
.
Przestrzeń dantejska:
To piekło, niebo i czyściec z Boskiej komedii. Nie po raz pierwszy literatura ma do czynienia z pozaziemskim terytorium (dzieje Odyseusza – schodził do Hadesu). Struktura w przestrzeni dantejskiej jest dokładnie sprecyzowana:
- Dziewięć kręgów piekła przeznaczonych jest dla różnych grzeszników – najwyżej siedzą dzieci zmarłe bez chrztu, tuż pod nimi… ludzie zmysłowi, a zaraz za nimi smakosze i obżartuchy. Bardzo głęboko lichwiarze i oszuści, za nimi już tylko samobójcy i zdrajcy – ci zostali umieszczeni w rzece krwi, najbliżej Lucyfera. Piekło jest miejscem fascynującym – tu odbywają się sceny dantejskie (czyli okrutne okropności), tu Dante porozmieszczał także swoich osobistych wrogów. Natomiast nad wrotami piekieł widnieją słynne słowa przestrogi: Porzućcie nadzieję, którzy tu wchodzicie.
- W czyśćcu pokutują ludzie niepokorni, zawistni, leniwi, łakomczuchy i podobni im grzesznicy – porozmieszczani na dziewięciu kręgach – cierpią karę doczesną. O ile piekło było przepastnym lejem, czyściec jest stożkowatą górą, znajduje się zaś pośród oceanu (wierzono, że jedna półkula ziemska nie ma lądu – to właśnie tam miał być czyściec Dantego).
- Niebo zbudowane jest z dziewięciu nieb i jak można się tego spodziewać – startują w górę. Sfery te otaczają glob ziemski, najwyższa – Empireo – to miejsce dusz ułożonych w malowniczy układ róży. Dusze są świetlane, a należą do ludzi takich jak rycerze wiary, uczeni czy sprawiedliwi.
Bohater – człowiek każdy?
Czy Dante jest reprezentantem wszystkich ludzi?
- Tak – stoi wobec najstarszej podróży świata, tej, która dotyczy wszystkich. Metafora życia ludzkiego jako wędrówka nie jest nowa, dotyczy choćby Odyseusza. Problem pytania człowieka o to, jak to jest, jak wygląda życie po śmierci – też. Wędrówka Dantego po zaświatach przypomina średniowieczny moralitet (a typ bohatera everymana z tego gatunku się wywodzi) – choćby w moralnym wymiarze utworu. W takim sensie można uznać Dantego za everymana.
- Nie – jeśli popatrzeć na bohatera jako na indywidualną jednostkę. Dante to konkretny człowiek, który stawia własne pytania Bogu, Wergiliuszowi, napotkanym postaciom. Jest właśnie pewnym nowatorstwem indywidualizm postaci, nie anonimowość. To konkretny człowiek – Dante Alighieri, nie Ktoś, o powszechnym imieniu i nazwisku, o uniwersalnym wyglądzie. Czyli – tak jak całe dzieło, tak i bohater – nosi cechy obu epok.
Panuje tu magia liczb
Utwór składa się z trzech części,
- jest dziewięć kręgów piekielnych, dziewięć części czyśćca i dziewięć nieba,
- dziewięć chórów anielskich.
W każdej części są trzydzieści trzy pieśni. Pamiętajmy, że dziewięć to trzy razy trzy, a przecież Bóg jest jednością w trzech osobach. Stąd znaczenie trójki. To zamiłowanie do liczb, symboli, alegoryczność, teocentryczna budowa wszechświata (Bóg na szczycie jako najwyższa wartość) – są średniowieczne. Dzieło zostało jednak napisane po włosku. To Dante, człowiek, jest aktywnym bohaterem, przedstawia swoje subiektywne odczucia, załatwia ziemskie porachunki. Świat, a właściwie zaświat, który konstruuje, ma budowę harmonijną – tak jak w renesansie lubiano.
Magia liczb:
- 3 części,
- 9 kręgów piekielnych, 9 części czyśćca i 9 nieba,
- 9 chórów anielskich.
Zobacz:
Dlaczego Boską komedię Dantego uznaje się za pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem?
Dante Alighieri, Boska Komedia
Poemat Dantego traktujemy jako pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem. Zawiera bowiem cechy obu tych epok. Tematem głównym dzieła jest wędrówka autora po zaświatach:
- w części pierwszej – po piekle,
- w części drugiej – po czyśćcu,
- w trzeciej – po raju.
Czemu to pomost między średniowieczem a renesansem?
Bo łączy cechy dzieła średniowiecznego i renesansowego.
Cechy średniowieczne:
- struktura świata w Boskiej komedii jest obrazem świata teocentrycznego
- najwyższą wartością jest BÓG
- Dante uwielbia symbolikę liczb
– typowe dla średniowiecza - dzieło ma cechy alegoryczne,
np. główny bohater to everyman, reprezentant wszystkich ludzi
Cechy renesansowe:
- bohater – everyman, ale indywidualny człowiek; on jest głównym bohaterem, nie Bóg, ale antropocentryzm będzie główną cechą renesansu
- dzieło napisane zostało po włosku
- odwołuje się do wzorców antycznych
- krytyka współczesności, czyli zainteresowanie sprawami ziemskimi
Zobacz:
Boska komedia jako dzieło przełomu średniowiecza i renesansu
Dlaczego Boską komedię Dantego uznaje się za pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem?
https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-ze-sredniowiecza/czy-zgadzasz-sie-ze-stwierdzeniem-ze-boska-komedia-to-dzielo-przelomu-wiekow-uzasadnij-swoj-sad