During your matura exam, you may be required to complete a task connected with politics – political systems, government etc. For example, you can be asked to give answers to questions concerning a text related to political issues etc.
Below you will find vocabulary necessary to talk or write about this topic.

Country

  • anthem – hymn państwowy
    Błędnie: The monks sung anthems while the Archbishop prayed at the High Altar.
    Poprawnie: The monks sung hymns while the Archbishop prayed at the High Altar.
    Słowo ‘hymn’ to „uroczysta pieśń pochwalna” bądź „patetyczny utwór liryczny o treści patriotycznej lub religijnej”.
    Natomiast „hymn państwowy” to ‘national anthem’, np. ‘The oldest national anthem is Great Britain’s «God Save the Queen»’ („Najstarszym hymnem państwowym jest hymn Wielkiej Brytanii «God Save the Queen»”).
  • emblem – godło
  • national flag – flaga narodowa
  • the people – naród

Politics

  • politics – polityka
  • political – polityczny, upolityczniony
  • political asylum – azyl polityczny
  • political economy – ekonomia polityczna
  • political liberty – wolność polityczna
  • political prisoner – więzień polityczny
  • political science – nauki polityczne
  • political system – ustrój polityczny

Uwaga!
Bardzo łatwo pomylić wyrazy: politics, politic, policy i politician.
Błędnie:
Peter might make a good politic: people trust him and he’s a true specialist.
Poprawnie:
Peter might make a good politician: people trust him and he’s a true specialist.

  • Wyraz politic to przymiotnik, który może znaczyć „zręczny”, „chytry”, „mądry”, ew. „bez skrupułów”, np.
    He was a politic director. („Był zręcznym dyrektorem”).
  • Słowo political znaczy „polityczny”, np.
    Political reasons for their decision are obvious. („Polityczne powody dla ich decyzji są oczywiste”).
  • Wyraz politician oznacza z kolei „polityka (osobę)”, np.
    Paderewski was also a recognized Polish politician. („Paderewski był także uznanym polskim politykiem”).
  • Natomiast politics to „nauki polityczne” jako kierunek uniwersytecki, dziedzina nauki. W znaczeniu „polityki (sposobu działania)” używa się słowa ‘policy’.

Election

  • election – wybory, wybór
  • general election – wybory powszechne
  • by-election – wybory uzupełniające
  • re-election – ponowny wybór
  • vote – głosować, oddawać głos, wybierać; głosowanie, wybory, głos (w wyborach), liczba oddanych głosów
  • to be voted – być wybranym
  • vote for/ against – głosować za/ przeciw
  • vote down – odrzucać w wyniku głosowania
  • vote in – przegłosować, pokonać w wyborach
  • vote out – odrzucać w wyniku głosowania
  • vote of confidence – wotum zaufania
  • vote of no confidence – wotum nieufności
  • ballot (for/ against) – głosować (za/ przeciw); tajne głosowanie, kartka do głosowania
  • ballot box – urna wyborcza
  • ballot paper – kartka do głosowania
  • whistle-stop – objazd kraju w ramach kampanii wyborczej

Government

  • government – rząd
  • absolute government – rządy absolutne
  • cabinet government – system gabinetowy, system rządów gabinetowych
  • caretaker government – rząd tymczasowy
  • central government – rząd centralny
  • federal government – rząd federalny
  • government in exile – rząd na uchodźstwie
  • grant/ recognize a government recognition – uznawać rząd
  • head of government – szef rządu, premier
  • local government – samorząd lokalny, władze lokalne
  • minority government – rząd mniejszościowy
  • presidential government – rząd prezydencki
  • presidential-style government – prezydencki styl rządzenia, rząd prezydencki
  • self-government – autonomia, samorząd
  • ministry – ministerstwo
  • Ministry of Finance – Ministerstwo Finansów
  • Ministry of Home Affairs/ Interior Ministry – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
  • Ministry of Defence – Ministerstwo Obrony
  • Ministry of Foreign Affairs – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
  • cabinet minister – minister w rządzie
  • ambassador – ambasador
  • diplomat – dyplomata
  • embassy – ambasada
  • civil servant – pracownik służb publicznych
  • constitution – konstytucja
  • democracy – demokracja
  • fall/ collapse – upaść
  • abolish/ do away with – obalić
  • form the government – tworzyć rząd
  • head of state – głowa państwa
  • consort – małżonek/ małżonka panującego
  • opposition – opozycja
  • president – prezydent
  • PM (prime minister) – premier
  • referendum – referendum
  • reform – reforma
  • takeover – przejęcie władzy
  • term – kadencja
  • the Cabinet – rząd
  • the secret service/ the intelligence service – wywiad

Political parties

  • party leader – lider polityczny, lider partii
  • party member – członek partii
    The leader urged the members of the party to vote for the bill.
    (Lider zalecił członkom partii, żeby głosowali za ustawą.)
  • Congress Party – Partia Kongresu
  • Democratic Party – Partia Demokratyczna
  • Green Party – Partia Zielonych
  • Labour Party – Partia Pracy
  • Liberal Party – Partia Liberalna
  • National Party – Partia Narodowa
  • Republican Party – Partia Republikańska
  • Social Democratic Party – Partia Socjaldemokratyczna
  • Socialist Party – Partia Socjalistyczna
  • all-party – ponadpartyjny
  • constituency party – okręg partyjny
  • one-party state – państwo jednopartyjne
  • party card – legitymacja partyjna
  • party headquarters – siedziba centrali partii
  • party politics – polityka partyjna
  • proscribed political party – partia nielegalna, partia zakazana
  • toe the party line – popierać linię partii
  • two-party system – system dwupartyjny
  • activist – aktywista
  • agitator – agitator
  • conservative – konserwatywny
  • democrat – demokrata
  • demo/ demonstration – demonstracja
  • demonstrate – demonstrować
  • radical – radykalny
  • left wing – lewicowy
  • leftwinger – lewicowiec
  • right wing – prawicowy
  • rightwinger – prawicowiec

Parliament

  • bill – ustawa
  • amendment – poprawka
  • bring in a law – wprowadzać ustawę
  • debate – debata
  • legislation – ustawodawstwo
  • sitting – sesja, posiedzenie
  • speaker – mówca

Parliament in the UK

  • House of Commons – Izba Gmin
  • House of Lords – Izba Lordów

Parliament in the USA

  • House of Representatives – Izba Reprezentantów

Economy

  • economy – gospodarka
  • budget – budżet
  • free-market economy – gospodarka wolnorynkowa
  • industry – przemysł
  • GNP gross national product – produkt narodowy brutto

Uwaga!
Łatwo pomylić wyrazy„economy, economics, economic i economical.
Błędnie:
The treaty provides for restoration of economical relations with Russia.
Poprawnie:
The treaty provides for restoration of economic relations with Russia.

  • Rzeczownik economy oznacza „gospodarkę (kraju)”, np.
    The Polish economy is getting better. (Jest coraz lepiej z polską gospodarką.)
  • Pochodzący od tego wyrazu przymiotnik to economic („gospodarczy”, „ekonomiczny”, np. ‘economic problem’).
  • Przymiotnik economical znaczy „oszczędny”, „ekonomiczny”, np.
    I like this new economical washing powder. (Podoba mi się ten nowy ekonomiczny proszek do prania.)
  • Natomiast słowo economics
    oznacza „ekonomię (dziedzinę nauki, kierunek studiów)”.