Charakterystycznym owocem literatury romantycznej jest konstrukcja bohatera romantycznego. Typowość owej literackiej osobistości polega na tym, że jej biografia układa się w pewien schemat – powtarzalny (z niewielkimi zmianami) w najważniejszych dziełach romantyzmu.

Żywot bohatera romantycznego podzielić można na trzy etapy:

I. Młodość

Jest to człowiek wrażliwy, najczęściej poeta, samotny, nierozumiany przez ludzi, wyobcowany i nieszczęśliwie zakochany. To typ Gustawa z IV części Dziadów. Owładnięty uczuciem, mało powiedzieć: nadwrażliwy, przewrażliwiony, odtrącony przez ukochaną, skrzywdzony przez konwenanse tego świata.

II.. Metamorfoza

Punkt bardzo ważny w życiu bohatera romantycznego – chwila przeistoczenia się z nieszczęśliwego kochanka w bojownika o sprawę ogólną (wyzwolenie narodu). Jest to moment zaznaczony często przez samobójstwo (Gustaw – zabił się i żyje nadal) i zmianę imienia Gustaw – zmienia się w Konrada. Metamorfoza w Dziadach zaznaczona jest szczególnie wyraźnie – bohater zapisuje ją na ścianie celi więziennej: Umarł Gustaw – narodził się Konrad.

III. Etap – Konrada – walki o wielką, ogólną ideę

Jest to zwykle sprawa narodowa lub interes danej grupy społecznej. Teraz charakteryzuje bohatera

  • prometeizm (poświęcenie się dla dobra ogółu),
  • tytanizm (próby podjęcia ponadludzkiego wysiłku dla dobra sprawy),
  • mesjanizm (chęć spełnienia swojej misji, rola Mesjasza poświęcającego się dla idei), a nawet: czyn, który z punktu widzenia moralności jest dyskusyjny lub wręcz nieetyczny (mord, bluźnierstwo, zdrada). Motywację takiego czynu stanowią intencje bohatera. W przypadku Konrada takim czynem jest bluźniercze wystąpienie przeciw Bogu.

Bohater romantyczny zwykle nie wygrywa – nie osiąga postawionego sobie celu, lecz także nie przegrywa, gdyż jego idea okazuje się zwycięska.

Przemiany Kordiana:

  • Z wrażliwego młodzieńca – w podróżnika.
  • Z podróżnika (utracjusza) – w rzecznika sprawy polskiej przed papieżem.
  • Z podróżnika-patrioty – w spiskowca, zamachowca, przywódcę narodu (przemiana na Mont Blanc).
  • Z zamachowca – w więźnia, skazańca.

Bohater romantyczny

Od chwili, w której na kartach literatury polskiej pojawił się Konrad-Gustaw, nie uwolnimy się od bohatera romantycznego. Pojawią się liczne modyfikacje i kolejne warianty, dojdzie nawet do tego, że w powszechnej świadomości utrwali się przekonanie o typowym Polaku – bohaterze romantycznym.

Jego cechy będą nosić:

  • Jacek Soplica,
  • Andrzej Kmicic,
  • Stanisław Wokulski,
  • doktor Judym.

Wreszcie, zniecierpliwiony poeta, Antoni Słonimski, napisze u progu wyzwolonej Polski:

Ojczyzna moja wolna, wolna!
Więc zrzucam z ramion płaszcz Konrada.

Niestety – już wkrótce obrońcy września i powstańcy Warszawy musieli ów płaszcz podnieść i przywdziać…

 

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Bohater romantyczny – kto to taki?

Charakterystyka Gustawa-Konrada

BOHATER ROMANTYCZNY

Gustaw-Konrad – bohater Dziadów

Literacki bohater romantyczny

Bohater romantyczny i jego modyfikacje

Udowodnij, że Dziady Adama Mickiewicza są dramatem romantycznym

Charakterystyka Gustawa-Konrada