Historia narzucała twórcom literatury powinności. Omów, jak je pojmowali i realizowali wybrani przez Ciebie pisarze w swoich dziełach.

Komentarz:

Temat raczej mało prawdopodobny, średnio trudny. Od razu na początku pojawia się pytanie – czy to historia automatycznie narzuca powinności artyście, czy raczej artysta sam je na siebie nakłada, czy wreszcie niejako wymusza to na nim światopogląd epoki. Warto na to pytanie spróbować odpowiedzieć już we wstępie. Z doborem tekstów może być momentami krucho – wyraźny związek z historyczną aktualnością mają raczej teksty z XIX i XX w. niż wcześniejsze. Dlatego to na tym właśnie okresie warto się skupić w pracy.

Strategie realizacji tematu:

  • Możliwość I:
    Literatura jest ostoją tradycji, strażniczką „narodowego pamiątek kościoła”. Dlatego też w trudnych czasach musi spełniać rolę swoistego „przetrwalnika kultury”. Doskonałym na to dowodem jest oczywiście twórczość romantyków – od Konrada Wallenroda zaczynając, na eksperymentach językowych Norwida kończąc. Od Pana Tadeusza prowadzimy zaś ścieżkę „ku pokrzepieniu serc” – wiedzie nas ona w prostej linii do powieści historycznych Sienkiewicza. Od razu możemy też ustosunkować się do buntu wobec tej postawy zawartego choćby w twórczości modernistów z kręgu Przybyszewskiego, młodych skamandrytów czy wreszcie Witolda Gombrowicza.
  • Możliwość II:
    Nie przejmujemy się tak bardzo obroną tradycji narodowych, natomiast skupiamy się na tym, w jaki sposób rzeczywistość współczesna, aktualna (wcale niekoniecznie związana z burzliwymi wydarzeniami) odbija się w utworach literackich. W tym wypadku zawartą w temacie „historyczną powinność” odnosimy do zapisu procesów kulturowych, zjawisk politycznych i społecznych. Tu doskonałymi przykładami są teksty realistyczne – od Ojca Goriot, poprzez Lalkę i Nad Niemnem, aż po Noce i dnie, czy nawet Inny świat lub Opowiadania Borowskiego. Ostatnie teksty są dowodem na to, że nawet najbardziej przerażająca historyczna aktualność może zostać realistycznie opisana w literaturze.

Nie zapomnij o tekstach:

• Adam Mickiewicz Konrad Wallenrod, Dziady, Pan Tadeusz
• Juliusz Słowacki Kordian, Grób Agamemnona
• Zbigniew Krasiński Nie-boska komedia
• Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem, Gloria Victis
• Bolesław Prus Lalka
• Henryk Sienkiewicz Trylogia
• Stanisław Przybyszewski Confiteor
• Stefan Żeromski Rozdzióbią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie
• Jan Lechoń Herostrates
• Witkacy Szewcy
• Krzysztof Kamil Baczyński Historia, Pokolenie
• Literatura obozowa
• Czesław Miłosz Który skrzywdziłeś…
• Kazimierz Moczarski Rozmowy z katem
• Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem

Dotyczy motywów:

  • Historia
  • Wiek XX
  • Polska i Polacy
  • Zagrożenia