Co to jest równoważnik zdania?
Podaj przykłady ilustrujące rozmaitość typów równoważników.
Równoważnik zdania to wypowiedzenie nie zawierające orzeczenia, rozumianego tutaj jako czasownik najczęściej w formie osobowej.
- Trudno natomiast mówić o wyraźnych typach równoważników. Charakterystyczną konstrukcją jest imiesłowowy równoważnik zdania, czyli konstrukcja z imiesłowem przysłówkowym, pełniąca funkcję zdania podrzędnego okolicznikowego czasu lub sposobu. Taki równoważnik jest zawsze podrzędną częścią zdania złożonego:
- Pisząc te słowa, myślałem o nadchodzącym egzaminie.
(= kiedy pisałem) - Przeczytawszy gazetę, zaczął rozwiązywać krzyżówkę.
(= kiedy przeczytał)
- Pisząc te słowa, myślałem o nadchodzącym egzaminie.
Na ogół można sprowadzić równoważnik do postaci zdania.
- W równoważnikach: Wyjść! Otwierać! wystarczy zamienić bezokolicznik na formę trybu rozkazującego. Mające formę rozkazów równoważniki typu Baczność! Na ramie broń! są równie zrozumiałe, gdyż łatwo można się domyślić, jaki czasownik został opuszczony: Stańcie na baczność!
Weźcie na ramie broń.
- Przy zamianie na zdania innych równoważników decydującą rolę odgrywa kontekst: sytuacja wypowiedzi i to, co zostało powiedziane wcześniej. Oto przykłady takich kontekstowych równoważników:
- W domu.
- Sąsiadka.
- Nie zawsze.
- Nie.
- W porządku.
- Do zobaczenia.
Zobacz:
19. Jakie warunki muszą być spełnione, żeby imiesłowowy równoważnik zdania był dobrze użyty?