Notatki robi się po to, by szybciej i łatwiej coś zapisać i zapamiętać. Notatka to nie relacja z lekcji. Notujemy to znaczy: skracamy po to, by łatwiej zapamiętać. Notatki mają różny wygląd (różne formy). Jednak bez względu na rodzaj notatki, powinna ona:
- Być skrótem tego, co przeczytałeś lub usłyszałeś (nie notuj wszystkiego!).
- Zawierać konkretne informacje, dlatego zawsze dwa razy przeczytaj tekst, z którego masz zrobić notatkę (raz szybko, raz wolniej, wnikliwiej, uważniej).
- Zawierać to, co jest trudne do zapamiętania, potrzebne i ważne.
- Mieć podkreślenia, ramki, kolory, znaczki, skróty (które świetnie znasz i stosujesz, by łatwiej i szybciej coś zapisać i, oczywiście, zapamiętać).
- Być czytelna, przejrzysta, „poukładana”. Pisz czytelnie. Rób spore odstępy między linijkami (w razie gdybyś przypomniał sobie o czymś ważnym, będzie gdzie uzupełnić informacje).
Rodzaje notatek
- Notatka – streszczenie
Piszesz całymi zdaniami, ale w miarę krótkimi. Unikaj zdań złożonych. Często powtarzające się słowa można zastąpić skrótami (np. imię autora inicjałem). W streszczeniu nie może zabraknąć najważniejszych informacji.
- Notatka – plan
Plan może być ramowy lub szczegółowy. Ramowy zawiera najważniejsze wydarzenia, w szczegółowym jest miejsce na bardziej dokładne informacje. Plan zawsze składa się z punktów. Punkty muszą być zapisane zgodnie z kolejnością wydarzeń w utworze (lub tekście, którego ma plan dotyczyć). Jeśli piszemy plan szczegółowy, to podpunkty (zwykle oznaczane jako a, b, c) muszą zawierać się w punktach (oznaczanych jako 1, 2, 3).
Ale plan może też mieć inne zastosowanie. Na sprawdzianie może pojawić się polecenie:
Przygotuj plan wycieczki do Krakowa.
I co teraz? Nie możesz odwołać się do treści jakiejś lektury, musisz sam tę treść wymyślić.
- Notatka – wykres
Dla wzrokowców, czyli tych, którym łatwiej jest zapamiętać rysunek niż ciągły tekst.
Doskonała, szybka metoda. Najlepiej wykres zrobić w postaci drzewka ze strzałkami.
- Notatka – tabela
Metoda dla tych, co lubią porządek.
Na sprawdzianie może pojawić się polecenie uzupełnienia tabelki na podstawie załączonego tekstu, rysunku.
W tabelce zapisujemy jedynie hasła – tytuły, nazwy, liczby. Nie ma sensu wpisywanie całych zdań. Zbyt rozwlekła tabelka nie będzie miała sensu.
A w praktyce będzie to wyglądać tak:
Mamy tekst:
Odyseja Homera opowiada o dziesięcioletniej podróży Odyseusza, który po zburzeniu Troi ruszył w drogę powrotną do rodzinnej Itaki.
Naraziwszy się Posejdonowi, bogowi mórz, Odys musiał błąkać się po wybrzeżach Morza Śródziemnego. Doświadczał wiele wspaniałych przygód, częściej jednak musiał zmagać się z niebezpiecznymi, fantastycznymi stworami, wykazywać się sprytem, siłą woli i męstwem. Po długiej morskiej wędrówce, w której zginęli jego towarzysze, szczęśliwie powrócił do wiernej żony, Penelopy.
Rozwinąć skrzydła. Podręcznik do gimnazjum.
A teraz piszemy notatkę
- Notatka – streszczenie
Odyseja Homera to historia dziesięcioletniej tułaczki Odyseusza po Morzu Śródziemnym. Powodem tułaczki był gniew Posejdona. W czasie podróży Odyseusz miał wiele niebezpiecznych przygód, jednak szczęśliwie dotarł do rodzinnej Itaki.
- Notatka – plan
1. Informacja o Odysei
2. Podróż Odyseusza
a) gniew Posejdona powodem tułaczki po Morzu Śródziemnym
b) niebezpieczne przygody wymagające sprytu i męstwa
c) szczęśliwy powrót do żony Penelopy
Najczęściej spotykane formy notatek
- Notatka z tekstu w podręczniku
Czytając zadany fragment tekstu, podkreślaj ołówkiem i notuj uwagi na marginesie (jeśli książka należy do Ciebie) lub zaznaczaj karteczkami najważniejsze fragmenty tekstu (jeśli książkę pożyczyłeś).
- Notatka – plan
Może on być ramowy (bardziej ogólny) lub szczegółowy. Ten drugi zawsze zawiera punkty, podpunkty, myślniki.
Planem odtwórczym (na podstawie tekstu przeczytanego) posługujemy się zwykle przy streszczeniu lub opowiadaniu. Notatkę w formie planu twórczego (kompozycyjnego) przygotowujemy przed przystąpieniem do samodzielnej wypowiedzi ustnej, np. do głosu w dyskusji bądź wypowiedzi pisemnej, np. rozprawki.
Rozróżniamy plany ramowe (punktowe), szczegółowe (rozwinięte) złożone z punktów i podpunktów oraz równoległe (porównawcze), w których zestawia się dwa zagadnienia.
Z czego robi się notatki?
- Z podręcznika,
- z czytanej lektury,
- z przeprowadzonych rozmów, dyskusji,
- z obejrzanych filmów,
- z programów telewizyjnych,
- z przedstawień teatralnych,
- z audycji radiowych,
- z wycieczek.
Tak nie pisz!
Jeśli się bardzo postarasz, potrafisz zapisać wszystko, co mówi na lekcji nauczyciel. Tylko po co?… Twoja notatka ma pomóc w zapamiętywaniu, nie powinna być więc dokładnym „nagraniem”. Chcesz robić dobre notatki? Oto kilka rzeczy, których powinieneś unikać:
- Nie pisz wszystkiego, co dyktuje i mówi nauczyciel (lepiej zrób drzewko lub wypunktuj coś, taki układ jest bardziej czytelny).
- Nie używaj tylko jednego koloru długopisu (kolorowa notatka bardziej zapadnie Ci w pamięć, ale wybieraj kolory wyraźne, ciemne – ze złotym lub żółtym kolorem raczej się namęczysz).
- Nie bazgrol!
- Nie pisz maczkiem.
- Nie stosuj długich, złożonych zdań.
Pamiętaj, że…
To Ty jesteś autorem notatki i to Ty będziesz z niej korzystał. Twoje zapiski nie muszą więc być zrozumiałe dla wszystkich. Ważne, że Ty się w nich orientujesz i potrafisz się nimi posługiwać.
Nie musisz używać wszystkich rodzajów notatek. Wybierz najbardziej Ci odpowiadającą. Notatka ma po prostu spełnić swoje zadanie – dzięki niej masz łatwiej coś zapamiętać.
Zadanie
Napisz notatkę w różnych formach z Przypowieści o synu marnotrawnym.
I. Notatka – plan
1. Podzielenie majątku przez ojca.
2. Odjazd młodszego syna.
3. Hulaszcze życie:
- roztrwonienie pieniędzy,
- niemoralne postępowanie, itp.
II. Notatka – streszczenie
Twoja notatka jest rozwinięciem planu:
- nie zawiera punktów, jest pisana ciągiem;
- nie ma tu Twoich komentarzy, ocen, wniosków, uwag;
- nie ma dialogów ani opisów;
- pisz całymi zdaniami, ale nierozbudowanymi, krótkimi;
- zapisuj tylko najważniejsze informacje, nie lej wody;
- stosuj skróty słów, które powtarzają się najczęściej (np. bohater = boh.).
Notatka – streszczenie (streszczamy losy starszego syna z biblijnej Przypowieści o synu marnotrawnym).
Starszy syn nie domagał się podziału majątku. W odróżnieniu od swojego młodszego brata pozostał przy ojcu. Był mu wierny. Pracował uczciwie, rzetelnie.
Kiedy młodszy brat pojawił się w domu, starszy nie mógł zrozumieć, dlaczego ojciec szykuje dla tamtego ucztę. Miał pretensje do ojca, że nie doceniał jego pracy i posłuszeństwa. Nie potrafił cieszyć się z powrotu i nawrócenia brata.
III. Notatka – tabela, schemat lub wykres
Ta forma notatki ułatwia selekcję materiału, jest przejrzysta, łatwo z niej korzystać.
- Maksymalnie skraca zapis.
- Świetnie porządkuje ważność informacji (tu nie ma rzeczy mało ważnych).
- Najlepsza dla tych, którzy mają pamięć wzrokową (lepiej zapamiętać obraz niż tekst ciągły).
Notujesz w formie schematu najważniejsze wiadomości z Przypowieści o synu marnotrawnym.
IV. Notatka z cytatów
Przydatna przy czytaniu lektur. Podkreślaj, zaznaczaj samoprzylepnymi karteczkami lub notuj w zeszycie cytaty:
- niedługie, ważne (może być to myśl przewodnia utworu, moment przełomowy, opis postaci, jeśli nauczyciel polecił zwrócić na to uwagę);
- pamiętaj o cudzysłowach, one mówią, że tekst pochodzi z lektury.
Możesz wynotować z przypowieści fragment, który według Ciebie streszcza problematykę utworu, np.:
„Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się”.
Zobacz: