Podaj przykłady współczesnych antyutopii.
Zacznij:
Antyutopia to utwór odsłaniający klęskę ideową twórców utopii i „życiową” jej mieszkańców. Rzekomo perfekcyjnie działający system zostaje ukazany jako rodzaj świetnie zorganizowanej tyranii, której celem jest zniewolenie człowieka i zrobienie mu wody z mózgu. Jedną z pierwszych antyutopii było dzieło Eugeniusza Zamiatina My (1920). Antyutopie najczęściej odczytywane są jako powieści polityczne.
Rozwiń:
Najbardziej znane antyutopie to Nowy wspaniały świat Aldousa Huxleya i Rok 1984 George’a Orwella.
- W pierwszej z nich społeczeństwo jest ukazane jako doskonale i przemyślnie urządzony obóz pracy. Jeszcze przed narodzeniem człowieka zostaje określona jego inteligencja (dopasowana do aktualnych potrzeb państwa) i przynależność kastowa. Dzięki czarodziejskiej technice mieszkańcom nowego wspaniałego świata zostaje „wszczepiona” iluzja szczęścia. Na depresję pomagają środki farmakologiczne. Uprawianie i kontemplowanie sztuki jest zakazane – jej miejsce zajmuje rozrywka.
- Rok 1984 był uznany za książkę zakazaną w krajach sowieckich. Orwell opisuje niedożywionych ludzi ubranych w jednakowe niebieskie kombinezony, braki w zaopatrzeniu, miażdżącą biurokrację, partię rządzącą za pośrednictwem policji. Codzienność to marsze, wiece, demaskacja „wrogów ludu”. Totalitarne państwo fałszuje nie tylko teraźniejszość, ale i przeszłość – np. wprowadzając „poprawki” w starych gazetach i drukując je na nowo. Swoisty wynalazek to nowomowa – język wymyślony przez władzę, który fałszuje obraz świata. Sztuka jest w zaniku.
Zakończ:
Za antyutopię uznawany jest także Folwark zwierzęcy tego samego autora – opowieść o buncie zwierząt przeciwko jarzmu narzuconemu im przez człowieka. Na czele rewolucji stają świnie.
Ważne pojęcie:
- Utopia – dzieło filozoficzne lub literackie ukazujące opis idealnego ustroju społecznego. Prekursorem tego gatunku był Platon, autor Państwa. Nazwa pochodzi zaś od dzieła Tomasza Morusa (1516) Utopia.
Zobacz: