Humanizm i reformacja – omów podstawowe prądy w literaturze i kulturze renesansu.
Zacznij:
Humanizm i reformacja to dwa podstawowe zjawiska, które ukształtowały oblicze epoki. Były wynikiem kryzysu Kościoła oraz wyczerpania średniowiecznej scholastyki. Teoria heliocentryczna, odkrycia geograficzne, rozwój państwowości i języków narodowych oraz wynalazek druku także w dużym stopniu przyczyniły się do zmian w spojrzeniu na świat i rolę człowieka.
Rozwiń:
- Za początek reformacji uznaje się wystąpienie Marcina Lutra, który w 1517 r. na drzwiach kościoła w Wittenberdze przybił swoje tezy o odpustach. W Polsce wiele osób zmieniło wyznanie na protestanckie (mieszczanie najczęściej wybierali luteranizm, szlachta – kalwinizm – zmienił wyznanie np. Mikołaj Rej).
- Główny wyznacznik humanizmu renesansowego to zwrot ku antycznej filozofii i literaturze – ceniono poetykę Arystotelesa, dzieła Cycerona i Horacego, filozofię stoicką i epikurejską. Wykorzystywano gatunki wywodzące się z antyku, takie jak epos, tren, hymn. Stosowano reguły zawarte w Poetyce Arystotelesa. Powstawał nowy model wykształcenia – wszechstronne studia humanistyczne.
Zakończ:
Dużą rolę zaczęły odgrywać indywidualizm i wolność wyboru, a co z tym silnie związane – tolerancja (nie tylko religijna), której wielkimi zwolennikami i głosicielami byli Erazm z Rotterdamu i Andrzej Frycz-Modrzewski.
Najważniejsze teksty:
- Elegia O sobie samym do potomności – Klemensa Janickiego
- Pieśń XXIV, Księgi wtóre Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony…, Pieśń IX, Księgi wtóre (Nie porzucaj nadzieje…) – Jana Kochanowskiego
- Pieśń świętojańska o Sobótce, Psałterz Dawidów, Odprawa posłów greckich – Jana Kochanowskiego
- Biblia w tłumaczeniu Jakuba Wujka
Zobacz:
Wyjaśnij znaczenie pojęć: humanizm, reformacja, antropocentryzm