Wypracowania


„Nie czuję się zobowiązany przystosować sumienie do praw królestwa”… Czy podobnych słów mogłaby użyć Antygona? Porównaj postawę postaci antycznej i sir Tomasza More’a.


We wstępie

Antygona a sir Tomasz More. Postacie z innych epok, światów, religii. Warto podać ciąg dalszy wypowiedzi More’a: „Gdy prawa te stoją w sprzeczności z całym chrześcijańskim światem”… Tych słów, oczywiście, Antygona użyć by nie mogła. Ale jeśli chodzi o sens – nie przystosuję sumienia, swojej wiary do sprzecznych z nią wymagań władcy i państwa – tak, to mogłaby powiedzieć, bo tak właśnie uczyniła. Chrześcijanin – kościelny dostojnik i królewna z tebańskiego rodu. Co ich może łączyć, co dzieli?

W rozwinięciu

Podobieństwa

  • łączy ich wierność swoim zasadom i wyznawanym wartościom
  • łączy ich protest przeciw konieczności podporządkowania uczuć religijnych polityce państwa
  • łączy ich wierność własnej religii – choć to zupełnie inne systemy religijne
  • łączy ich pragnienie obrony własnej dumy, człowieczeństwa przez odmowę poddania się królewskiemu rozkazowi
  • oboje bronią prawa jednostki do wiary, do wyznania, protestują przeciw podporządkowaniu praw jednostek zachciankom władzy
  • oboje są wplątani w spór prawa boskiego ze świeckim, królewskim
  • oboje uznają wyższość prawa religijnego
  • oboje są niezłomni, do końca konsekwentni i płacą życiem za swoje decyzje
  • oboje są silnymi osobowościami – nie przekonują ich argumenty otoczenia
  • oboje są postaciami tragicznymi – muszą dokonać wyboru i jakkolwiek by nie zdecydowali, czeka ich klęska. Z tym że w przypadku More’a jeśli uległby królowi, zaprzepaściłby duszę. Jeśli mu nie ulegnie, straci tylko życie. Nie jest to więc przeciwstawienie równorzędnych racji – More nie waha się, on właściwie nie ma wyboru

Różnice

  • wiek, płeć, status społeczny, czasy, w których żyją;
  • rodzaj wiary – politeizm w przypadku Antygony, monoteizm katolicki w przypadku More’a;
  • przedmiot sporu z królem – Antygona łamie rozkaz i dokonuje pochówku brata, More odmawia zmiany wiary, złożenia przysięgi królowi jako nowej głowie Kościoła;
  • More’a cechuje większe przywiązanie do życia, Antygona heroicznie poddaje się karze, nie chce ułaskawienia, popełnia samobójstwo, które odrzuca More;
  • kwestia własnej woli i fatum, Antygona pochodzi z rodu obciążonego Fatum – nikt nie jest zdolny uniknąć wyroczni; More decyduje o swoim czynie zupełnie samodzielnie – korzysta z faktu, że Bóg pozostawił człowiekowi wolną wolę.


Jak zakończyć?

Wnioskiem: bez względu na okoliczności historyczne, rodzaj religii, a nawet płeć bohatera – dzieje tych dwojga dowodzą, że człowiek wierzący bywa poddawany próbie. I Antygona, i More są przykładami niezłomnej wierności swoim zasadom religijnym i są obrońcami praw wiary. Dowodzą światu, że jednostka ma prawo i obowiązek przeciwstawiać się przemocy i walczyć o swoje prawo do poszanowania jej wiary. Oboje też stoją na stanowisku, że prawo boskie, religijne ważniejsze jest niż prawo państwa.