Żona Lota
I obejrzała się żona jego idąc za nim,
a obróciła się w słup solny
(Genesis 19,26)
I szedł sprawiedliwy za mężem od Boga,
Ogromny i jasny, na czarnej szczyt góry,
A żonie Lotowej szeptała tak trwoga:
Nadążysz, a teraz spójrz jeszcze na mury,
Na wieże czerwone rodzinnej Sodomy,
Na plac, gdzieś nuciła i przędła, i żyła,
Na okna już puste w wysokim twym domu,
Gdzieś dziatki miłemu mężowi rodziła.
Spojrzała – i skute w śmiertelnej niemocy
Jej nogi, tak bystre, przyrosły do ziemi,
I widzieć nie mogły już więcej jej oczy,
Bo Pan ją w przejrzysty słup soli zamienił.
To strata niewielka, jak łza w oceanie,
Lecz któż tę kobietę opłacze na ziemi?
O, tylko w mym sercu na zawsze zostanie
Bo życie oddała za jedno spojrzenie.
Co zapowiada tytuł?
Tytuł Żona Lota zapowiada, że w utworze będzie mowa o wydarzeniach biblijnych ze Starego Testamentu i że w centrum wydarzeń znajdzie się właśnie żona Lota.
Tytuł zapowiada więc także przesunięcie punktu centralnego wydarzeń biblijnych.
Żona Lota staje się ważniejsza niż np. Abraham (inaczej niż w Biblii), utwór skłania nas do zatrzymania się chwilę dłużej nad jej losem.
Skąd pochodzi motto tego wiersza? Jaką funkcję pełni?
Motto tego wiersza pochodzi z Księgi Genesis.
Dlaczego? Dlatego, że wiersz dotyczy wydarzeń biblijnych. Motto sygnalizuje, o czym będzie mowa. Zapowiada to. W pewnym sensie uzupełnia tytuł: Żona Lota.
Motto sygnalizuje, że wiersz będzie wariacją na temat wydarzeń biblijnych, a może refleksją o nich.
Jakiego wydarzenia biblijnego dotyczy wiersz?
Spalenia Sodomy i Gomory i ucieczki jedynych sprawiedliwych: Abrahama i jego przyjaciela Lota wraz z rodziną: żoną i córkami.
Zacytuj fragmenty, w których mowa o uczuciach żony Lota. Nazwij te uczucia.
- A żonie Lotowej szeptała tak trwoga
(trwoga)
- …spójrz jeszcze na mury,
Na wieże czerwone rodzinnej Sodomy,
Na plac, gdzieś nuciła i przędła, i żyła
(żal, tęsknota)
Jakie uczucia i refleksje towarzyszą podmiotowi lirycznemu?
Chęć dowartościowania i upamiętnienia historii żony Lota, która znika w nawale wydarzeń biblijnych:
Lecz któż tę kobietę opłacze na ziemi?
Być może, znaczenie ma fakt, że to kobieta jest autorką tego wiersza, może ona jest osobą mówiącą w wierszu i chce podkreślić rolę innej kobiety, która rodziła dzieci, kochała męża, swoje miasto, a potem – tęskniła za nim.
Wiersz dowartościowuje także mały gest – jedno spojrzenie i jedno wspomnienie.
Jaki związek frazeologiczny nawiązuje do historii żony Lota?
Zamienić się w słup soli.
Za pomocą jakich środków wyrażane są emocje?
Pytanie retoryczne (niewymagające odpowiedzi, zastosowane np. wyłącznie ze względów emocjonalnych, jako ozdobnik)
Lecz któż tę kobietę opłacze na ziemi?
Kontrast
łza w oceanie (zestawienie w bliskim sąsiedztwie obok siebie dwu skrajnych elementów – łza i ocean kontrastują wielkością).
Wykrzyknik
O, tylko w mym sercu na zawsze zostanie
Czy zauważasz stylizację biblijną?
Inwersja (szyk przestawny)
- czarnej szczyt góry (zamiast: szczyt czarnej góry)
- i szedł sprawiedliwy (zamiast: i sprawiedliwy szedł) – początek jak z przypowieści lub proroctwa, może psalmu?
- wieże czerwone (zamiast czerwone wieże)
Słownictwo (archaiczne, biblijne)
- mąż od Boga (w znaczeniu anioł)
Porównanie
To strata niewielka, jak łza w oceanie
Epitety
- wieże czerwone
- rodzinnej Sodomy
- czarnej szczyt góry
- strata niewielka
Jak określisz ostatnie zdanie?
Paradoksalna puenta:
…życie oddała za jedno spojrzenie
Puenta – główna myśl, podsumowujące zdanie.
Paradoks – błyskotliwe, zaskakujące stwierdzenie, często odbiegające od potocznych sądów.
Rymy w wierszu
Żeńskie (tzn. obejmujące 2 ostatnie sylaby):
Boga – trwoga
Sodomy – domu
oceanie – zostanie
Niedokładne (sylaby rymujące się nie pokrywają się dokładnie)
niemocy – oczy
Sodomy – domu
ziemi – spojrzenie
żyła – rodziła
Dokładne (sylaby rymujące się pokrywają się dokładnie)
Boga – trwoga
oceanie – zostanie
Układ rymów:
abab – przeplatany (krzyżowy)
Boga – trwoga (pierwszy wers z trzecim)
góry – mury (drugi z czwartym)