Matura ustna
Groteska jako podstawowa kategoria estetyczna XX wieku. Omów na przykładzie wybranych dzieł. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza Literatura polska daje przykłady mistrzowskiego operowania groteską. Omówię najważniejsze realizacje, zwracając szczególną uwagę na to, co wyrażane jest za pomocą groteski. Kolejność prezentowanych argumentów Groteskowe sposoby obrazowania. Bohaterowie groteski. Język groteski. Groteska jako kategoria estetyczna twórczości Gombrowicza, Witkacego, Mrożka i Różewicza, a także Gałczyńskiego. Groteska w życiu codziennym. Wnioski Groteska jest
Kategoria realizmu a pomysły awangardowe w prozie. Co to w ogóle jest? Świat można opisywać w różny sposób. Również: malować, filmować, fotografować. Można bardzo dokładnie odtworzyć go takim, jakim jest – i to właśnie będzie przedstawienie realistyczne, prawdziwe, odzwierciedlające rzeczywistość i osoby. Przykład? Niech to będzie nasza najlepsza przyjaciółka. Malujemy ją. Dokładnie – każdy pieg, idealnie ta sama kolorystyka, uśmiech i blizna po ospie. Jest portret realistyczny – bo wszyscy
Pieśń Jeden z najważniejszych gatunków poetyckich – wywodzący się z antyku (Carmina Horacego). To dość swobodny pod względem formalnym utwór pisany stylem średnim, w antyku naprawdę, a w czasach nowożytnych z reguły tylko teoretycznie przeznaczony do śpiewania. W renesansie gatunek robi wielką karierę – w Polsce za sprawą Jana Kochanowskiego i jego dwóch zbiorów Pieśni – wzorowanych poniekąd na zbiorach Horacjańskich. W literaturze polskiej pieśń staje się od tego momentu gatunkiem raczej klasycystycznym, nawiązującym w mniej lub bardziej zawoalowany sposób
Podaj cechy oktawy, strofy stanisławowskiej, strofy safickiej. Oktawa to strofa składająca się z ośmiu wersów 11-zgłoskowych o układzie rymów abababcc. Wywodzi się z włoskiej poezji ludowej, skąd w okresie renesansu została przeniesiona do wierszowanych gatunków epickich. Zastosowana m.in. w Jerozolimie wyzwolonej Torquato Tassa (1581), której przekład P. Kochanowskiego (1618) wprowadził oktawę do poezji polskiej. Występowała w poematach epickich baroku (S. H. Lubomirski – Tobiasz wyzwolony) i oświecenia (Ignacy Krasicki – Myszeida, Monachomachia).
Wymień kryteria poprawności językowej i omów jedno z nich. Rozpocznę… od próby zdefiniowania poprawności językowej. Wypowiedź jest poprawna, jeżeli nie zawiera żadnych błędów słownikowych i gramatycznych, a poza tym spełnia wszystkie swoje podstawowe funkcje (jest zrozumiała dla odbiorcy, sensowna, precyzyjna, jednoznaczna). Oprócz tego przy ocenie poprawności językowej wypowiedzi stosowane są następujące kryteria: kryterium zwyczaju społecznego (tzw. kryterium uzualne – od łac. uzus – zwyczaj); kryterium zgodności z systemem językowym; kryterium narodowe; kryterium przydatności funkcjonalnej; kryterium
Wesele w Chłopach Władysława Stanisława Reymonta Czas akcji – jedna doba (od świtu do kolejnego świtu), ostatnie dni jesieni. Miejsce akcji – wieś Lipce (mieszkanie panny młodej, droga do kościoła, izba weselna). Narrator Najczęściej narrator ujawnia się w 3. osobie – opowiada zdarzenia, jakby wszystko widział, wiedział, doskonale znał. Ale parę razy identyfikuje się z mieszkańcami Lipiec – jest jednym z gości na weselu, bierze udział w zdarzeniach. Wtedy wypowiada się w 1. osobie liczby mnogiej
Skąd labirynty? Starożytni Grecy słowem „labyrinthos” określali wielkie skomplikowane budowle, liczące setki sal, izb, izdebek, wiele tysięcy metrów korytarza, który zakreślał fantastyczne koła, ósemki, spirale, innymi drzwiami wprowadzał po raz drugi i trzeci do tych samych pomieszczeń, a chytrze maskował wejście wiodące dalej, do samego jądra labiryntu. Kręte schody kierowały śmiałka na piętra lub kazały mu zwiedzać głębokie podziemia. Po drodze czyhały zasadzki: automatycznie zatrzaskujące się drzwi bez klamek, zapadnie, kładki zbudowane
Plan wypowiedzi • Wstęp 1. Definicja inteligenta. 2. Rodowód inteligencji. • Rozwinięcie 3. Trudne początki działalności inteligencji. 4. Ambitna rola wyznaczona inteligentowi przez historię. 5. Nowe wartości, związane z postępem, nauką, sprzyjające rozwojowi inteligencji. 6. Wyjaśnienie pojęcia etosu i charakterystyka etosu inteligenta. 7. Możliwości osiągnięcia sukcesu przez inteligenta w różnych epokach. 8. Przyczyny odejścia od etosu. 9. Demaskacja etosu inteligenta i jej funkcje. 10. Inteligent dawniej a dziś: – funkcje, możliwości, – rola w społeczeństwie. •
Psychologia dostarcza twórcom reklam wielu wskazówek, jak najprecyzyjniej wpłynąć na postawy konsumenta. Przyjrzyjmy się kilku strategiom, które zostały wykorzystane w filmach reklamowych, goszczących już na naszych ekranach. Strategie wykorzystujące postać bohatera reklamy Zazwyczaj jako nadawcy przekazu (czyli główni bohaterowie reklamówki) występują osoby wiarygodne, atrakcyjne, a niekiedy sami konsumenci. Z badań przeprowadzonych w latach 90. wynika, że nadawca komunikatu uruchamia potrzebę identyfikacji u odbiorcy i w ten sposób zwiększa się efektywność perswazji. Identyfikacja może być oparta na
Jakie znasz sposoby upowszechniania dzieł plastycznych (aukcja, wystawa, wernisaż, biennale). Dzieła sztuki, jakimi są obrazy, rzeźby, stara broń, monety, porcelana, srebra, meble, można podziwiać w oryginale w muzeach, poznać poprzez reprodukcje i zdjęcia w albumach, a nawet zakupić. Tę ostatnią możliwość daje aukcja dzieł sztuki, czyli sprzedaż podczas publicznej licytacji. Właścicielem staje się ten, kto deklaruje najwyższą zapłatę, przyjętą uderzeniem młotka przez prowadzącego aukcję. Na szczęście dla mniej zasobnych odbiorców sztuki pozostają wystawy, czyli organizowane
Omów pojęcie subkultury i jej funkcjonowanie w społeczeństwie. Przedrostek „SUB-” we wszystkich złożeniach znaczy tyle, co niższy, gorszy, wtórny. „Subkultura”, w ściśle etymologicznym znaczeniu tego słowa, oznaczałaby więc niższą, wtórną w stosunku do obowiązującej w danym społeczeństwie odmianę kultury. Początkowo tak właśnie pojmowano to pojęcie i wiązano je wyłącznie z zachowaniami grup znajdujących się na granicy patologii społecznej. Subkulturą w tym znaczeniu byłyby agresywne zachowania kibiców piłkarskich („szalikowców”) lub bijatyki skinheadów.
Sztuka jest lunetą, przez którą artysta tropi gwiazdy na firmamencie swego ducha: a czy luneta składa się ze słów, z tonów czy z kolorów, to jest mniej ważne niż owe gwiazdy (Jacek Woźniakowski). Na podstawie znanych Ci przykładów pokaż, jak korespondują ze sobą różne dziedziny sztuki. LITERATURA A PLASTYKA Wspólne tematy: powstanie listopadowe w powieściach Józefa Ignacego Kraszewskiego (Dziecię Starego Miasta) i obrazach Artura Grottgera (cykl Warszawa); mit o Ikarze – inspiracja dla malarza Pietera Bruegla
Na czym polega społeczne i terytorialne zróżnicowanie polszczyzny? Co to jest dialekt i gwara ludowa oraz środowiskowa i zawodowa? Dialekt ludowy i gwara ludowa Dialekt jest to język jakiegoś regionu, podrzędny w stosunku do języka ogólnego. Nauka o poszczególnych dialektach to dialektologia (gr. dialektos – gwara, logos – słowo, nauka). To dzięki dialektom właśnie mogło dojść do ukształtowania takiego języka ogólnonarodowego, jakim posługujemy się dziś. Wyróżniamy dialekty: Małopolski, który obejmuje gwary: podhalańską, krakowską, kielecką, sandomierską, rzeszowską
Na czym polega językowy savoir-vivre, czyli zna sposoby zwracania się do innych, zasady grzeczności np. w dyskusji, korespondencji. Znajomość zasad posługiwania się językiem jest bardzo ważna. Swoją wypowiedź musimy dostosować do sytuacji (oficjalnej – takiej jak wizyta lekarska, składanie zeznań w sądzie, rozmowa z dostojnikiem kościelnym czy nieoficjalnej – noc w klubie, rozmowa z koleżanką, kłótnia z kolegą) oraz do odbiorcy (tu z kolei bierzemy pod uwagę stopień zażyłości z
Kultura języka Termin kultura pochodzi od łac. cultura (uprawa, kształcenie). To stopień doskonałości w posługiwaniu się danym językiem – w tym wypadku akurat myślimy o języku ojczystym. Aby mówić o kulturze języka, konieczna jest wiedza z zakresu gramatyki, środków stylistycznych, odmian języka. Kultura języka ma wiele wspólnego z kulturą bycia – tam mówimy o zasadach savoir-vivre’u, tu – o zasadach stosowania różnych odmian języka w zależności od sytuacji, pozycji rozmówcy itd. W obu przypadkach to nie tylko wiedza teoretyczna, ale
Język polski na tle innych języków słowiańskich. Jak zacząć? W znanych nam językach europejskich możemy obserwować podobieństwa językowe i w gramatyce, i w słownictwie. Na przykład: w polskim, angielskim i rosyjskim mamy podobny podział wyrazów na części mowy i części zdania. Podobieństwa językowe wyraźniejsze są w słownictwie – porównaj wyrazy: pol. siostra, brat; ros. siestra, brat; ang. sister, brother. Przechodzisz do sedna wypowiedzi! Jak powstają podobieństwa językowe? Ich przyczyną mogą
Co charakteryzuje esej, reportaż, felieton? Omów na przykładach z literatury współczesnej. W literaturze współczesnej obserwuje się odchodzenie od fikcji literackiej oraz od gatunków „czystych”. Zaciera się granica między literaturą a piśmiennictwem nieliterackim (np. tekstami naukowymi czy publicystyką), zaczynają dominować formy dokumentalne. Esej to gatunek łączący literaturę i naukę. Jest szkicem filozoficznym, naukowym, krytycznym czy moralistycznym, zazwyczaj pisanym prozą, przy czym autor nie ukrywa subiektywnego punktu widzenia. Esej ma swobodną kompozycję: nie kończy
Scharakteryzuj powieść jako gatunek literacki. Jak rozwijała się na przestrzeni epok i jakie znasz rodzaje powieści? Sam termin: powieść ustalono w latach 40-tych XIX w., a jest to najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą, jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś, gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać
Intertekstualność oznacza związki między konkretnymi tekstami literackimi. To zjawisko dość częste – żaden utwór nie powstaje w kulturowej pustce, ale pozostaje w relacji z innymi dziełami, przekształca je, rozwija zawarte w nich myśli lub je odrzuca. Omawiane zjawisko, uważane przez niektórych za typowe dla postmodernizmu, występuje w rozmaitych postaciach. Za jego przejaw uznaje się w powieści relacje między narracją a wypowiedziami bohaterów (mowa pozornie zależna), różnego rodzaju naśladownictwa stylistyczne (stylizacje, pastisz), związki z utworami realizującymi ten sam gatunek
Związki z myślą filozoficzną, literaturą i sztuką Europy na przykładzie dowolnej epoki w literaturze polskiej. Jaką epokę wybrać? Tę, którą znasz najlepiej, rzecz jasna. Dokładniej: taką, o której filozofii, sztuce i literaturze możesz powiedzieć najwięcej. Związki literatury polskiej z kulturą Europy Średniowiecze – pozwoli na „przyłożenie” filozofii św. Augustyna do Legendy o św. Aleksym, wizerunku danse macabre do Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, odnalezienie kultu Matki Boskiej w Bogurodzicy, w Lamencie świętokrzyskim. Warto zwrócić uwagę na szczupłość naszej
