Antyk (Powtórka)

Mit i archetyp. Omów relacje, jakie zachodzą między tymi pojęciami.

Mit i archetyp. Omów relacje, jakie zachodzą między tymi pojęciami. Wskaż archetypiczność kilku mitów. Mit jest to przekazywana ustnie opowieść o bogach, początkach świata, bohaterach i mechanizmach rządzących światem. Mity są źródłem wiedzy o świecie i jego tajemnicach, wyjaśniają, skąd wzięli się bogowie i jak powstał człowiek, dlaczego zmieniają się pory roku, dlaczego obchodzimy dane święta i dlaczego towarzyszą im akurat takie obrzędy, dlaczego danemu bogu bliskie jest akurat jakieś

Cechy antycznej tragedii

Cechy antycznej tragedii Zasada trzech jedności czasu (ograniczenie czasu tragedii najwyżej do jednej doby)  miejsca (umiejscowienie akcji tylko w jednym miejscu) akcji (ograniczenie treści do jednego, głównego wątku) Istnienie konfliktu tragicznego – dwóch równorzędnych akcji, spośród których nie można dokonać dobrego wyboru. Cokolwiek zrobią bohaterowie, i tak zaprowadzi ich to do nieuchronnej katastrofy. Katharsis –  wywoływanie u widza uczucia litości i trwogi. Ograniczona liczba aktorów – na scenie występuje najwyżej trzech aktorów (oprócz Chóru)

Wymień nazwiska najsłynniejszych filozofów greckich.

Utworzone przez Greków systemy stały się podstawą filozofii europejskiej. Tales z Miletu – pierwszy filozof. Stworzył geometrię, znał się na astronomii – zaskoczył swoich współczesnych dokładnym wyliczeniem daty zaćmienia Słońca. Sokrates – autor słynnego zdania: „Jedno wiem, że nic nie wiem”, mistrz dyskusji, został skazany na śmierć za „ateizm i szerzenie zepsucia”. Platon – uczeń Sokratesa, jego słynne dzieło to Obrona Sokratesa, a także dialogi filozoficzne. Platon badał idee i cienie idei, uznawał świat

Funkcje i podział mitów – przykłady

Funkcje mitów: poznawcze – czyli dzięki mitom ludzie wyjaśniali pewne niezrozumiałe zjawiska przyrody, np. burzę z piorunami; światopoglądowe – mity były podstawą wierzeń religijnych; sakralne – mity przedstawiały wzorce rytualnych obrzędów, nakazywały, jak czcić bogów. Mity dzielimy na: mity teogoniczne (o powstawaniu bogów), np. mit o narodzeniu Ateny mity kosmogoniczne (o powstawaniu świata) mity antropogeniczne (o powstawaniu człowieka) mity genealogiczne (o historii rodów), np. mit rodu Labdakidów Zobacz: MIT Najważniejsze mity  

Jaka maksyma wiąże się z Sokratesem?

Najsłynniejsza maksyma Sokratesa brzmi: Jedno wiem, że nic nie wiem. Rzeczywiście, co z rzeczy ważnych człowiek wie na pewno? Nic. I od tego, pełnego pokory, punktu wyjścia należy zacząć poszukiwania. A czego szukamy? Dobra i prawdy. Sokrates jest pierwszym moralistą, niektórzy mówią, że jest „wynalazcą” moralności. Przypuszczalnie ktoś by w końcu na to wpadł, że ludzie muszą odróżnić dobre postępowanie od złego. Ale pierwszy był Sokrates. Był mędrcem żyjącym w

Kto to był Tejrezjasz?

Tejrezjasz to wieszcz, ślepy starzec z długą, białą brodą, który niegdyś był kobietą. Oślepł, gdyż ujrzał nagą Atenę w kąpieli. Tejrezjasz, obdarzony życiem siedem razy dłuższym niż zwykły człowiek, miał dar czytania przyszłości i znał mowę ptaków. On to wyjaśnił Edypowi jego zbrodnie i przyczyny nieszczęść, jakie spadły na Teby. Zobacz: Edyp – bohater mitu     Czy można powiązać z dziejami Edypa pojęcia Fatum oraz ironii tragicznej? Kim był Sfinks i jaką zagadkę

Czy można powiązać z dziejami Edypa pojęcia Fatum oraz ironii tragicznej?

Tak. Całość dziejów Edypa i jego rodu to jakby obraz skonstruowany na potwierdzenie tezy: Nie unikniesz swojego losu, to, co przepowiedziała wyrocznia, musi się spełnić i nie ma od tego ucieczki. Nawet jeśli przyszłość uchyli rąbka swej tajemnicy. To właśnie fatalizm – konieczność i nieodwołalność zdarzeń, które mają nastąpić. Zauważmy, że Lajos wiedział, iż syn ma go zgładzić – więc pozbył się go. Edyp dowiedział się, że według wyroczni zabije ojca –

Kim był Sfinks i jaką zagadkę zadał Edypowi?

Sfinks – potwór, który miał ciało lwa, lecz twarz i piersi kobiety, a skrzydła ptaka. Pilnowała dostępu do Teb, siedząc na skale w wąwozie i pożerając ludzi, którzy nie potrafili rozwiązać jej zagadki. Zagadka Sfinksa, którą zadawał podróżnym, brzmiała następująco: „co to za zwierzę obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech?”. Edyp odpowiedział, że jest to człowiek, gdyż jako dziecko chodzi na czworakach, jako dorosły

Z jakiego mitu wywodzi się Antygona Sofoklesa? Na czym polega tragizm Antygony i Kreona?

Sofokles nawiązuje do mitu Labdakidów. Antygona jest córką Edypa, a siostrą Polinejkesa i Eteoklesa oraz Ismeny. Sofokles umieszcza akcję tragedii w chwili, gdy obaj bracia już nie żyją. Walcząc o władzę, doprowadzili do wojny – Eteokles nie dopełnił umowy i po roku panowania nie odstąpił tronu bratu Polinejkesowi, a Polinejkes, uzyskawszy w królestwie Argos pomoc, napadł na Teby, aby dochodzić swoich praw. Obaj bracia giną, a władzę obejmuje Kreon. Eteoklesa nakazuje pochować jako bohatera, ze wszelkimi honorami. Jeśli

Podaj definicję tragedii jako gatunku

Tragedia – gatunek dramatyczny powstały w starożytnej Grecji, obejmuje utwory, których ośrodkiem i motorem akcji jest nieprzezwyciężony konflikt między dążeniami wybitnej jednostki a siłami wyższymi, czyli tragizm. Mówiąc inaczej, bohaterowie tragedii są uwikłani w konflikt tragiczny, a ich czas, działanie są uzależnione od siły wyższej, Fatum. Co to jest „fatum”? Inaczej los lub przeznaczenie. Starożytni Grecy wierzyli, że człowiek ma przypisany z góry, zaprogramowany los, bieg wydarzeń w życiu, których nie da się uniknąć. Właśnie Fatum decydowało o dziejach

Przedstaw najważniejszych twórców tragedii greckiej

Ajschylos z Eleuzis (525-456 p.n..e) – najstarszy z trzech wielkich tragików greckich. Twórca tragedii klasycznej i jej reformator. Wprowadził drugiego aktora, co umożliwiło rozwój dialogu i akcji dramatycznej. Ograniczył na rzecz większego rozbudowania akcji partie chóru. Kładł duży nacisk na dekorację, ulepszył stroje aktorów. W swych sztukach podkreślał przede wszystkim dominującą rolę fatum w życiu człowieka, tłumaczył, że poprzez cierpienie bogowie uczą ludzi prawdy. Napisał około 70 tragedii, z których

Jakie zasady rządziły tragedią grecką?

Zasady tragedii antycznej W dramacie obowiązywały cztery podstawowe zasady: Zasada trzech jedności –  miejsca, czasu i akcji. Jedność miejsca polegała na umiejscowieniu akcji tylko w jednym miejscu, np. na dziedzińcu pałacowym. Widzowie oglądają aktorów tylko w tym miejscu, wydarzenia, które dzieją się poza nim (poza sceną) są relacjonowane, opowiadane przez przybywające postacie lub chór. Jedność czasu polega na dążeniu twórców antycznych do tego, aby czas trwania akcji równał się czasowi trwania

Jak zbudowana była tragedia grecka?

Budowa tragedii antycznej Dramat starożytny odznaczał się zupełnie inną budową niż dzisiejsze. Każda z części spełniała określoną funkcję. Ich układ przedstawiał się następująco: prologos (czyli wstęp) – zawierał zapowiedź treści tragedii, parodos (pierwsza część chóru) – informował, jak doszło do konfliktu, epeisodia (epizody) i stasimony (pieśni chóru) – epeisodia zawierały treści akcji, stasimony komentowały to, co zdarzyło się w poszczególnych epizodach. Epeisodiów było zazwyczaj pięć – w czwartym z nich

Jaka była geneza teatru antycznego?

Wiąże się ona z kultem Dionizosa – boga narodzin i śmierci, ale także winnej latorośli, wina i urodzaju. Według greckiego mitu to właśnie Dionizos nauczył ludzi uprawy winnej latorośli i produkcji wina. W otoczeniu bachantek, satyrów i osłów niosących worki z upojnym trunkiem wędrował na rydwanie po wszystkich krajach starożytnego świata przy akompaniamencie hałaśliwej muzyki bębenków. Dla uczczenia boga, który okazał się tak szczodrym darczyńcą, nauczył ludzi zabawy i korzystania z uroków życia, starożytni urządzali

Na czym polega wartość Odysei?

Na czym polega wartość Odysei? Odyseja zdobyła dużą popularność ze względu na barwną fabułę pełną fantastycznych  mrożących krew w żyłach przygód oraz baśniowych i lirycznych motywów. W Odysei dużo się dzieje – trudno się nudzić, śledząc losy Odysa i jego drużyny. Przygody Odyseusza sprawiają, że odbiorca znajduje się w świecie baśni, mitu, fantazji – nie zauważa, że podróżuje po bardzo realnych przestrzeniach, takich jak wybory moralne, granice ludzkiej walki z

W jaki sposób świat bogów i ludzi przenika się w mitologii i literaturze?

W jaki sposób świat bogów i ludzi przenika się w mitologii i literaturze? W mitologii i  literaturze antycznej światy bogów i ludzi przenikają się, to znaczy akcja toczy się równolegle w świecie ludzi i bogów, postanowienia i kaprysy mieszkańców Olimpu mają wpływ na życie śmiertelników. Niektórzy bohaterowie doświadczają szczególnego wsparcia lub opieki poszczególnych bogów. W Iliadzie oprócz zwykłych śmiertelników w wojnie biorą udział także bogowie podzieleni tak jak obozy nieprzyjaciół i patronujący wrogim wojskom.

Przedstaw głównego bohatera Odysei

Kim jest Odyseusz (Odys)? synem Laertesa, królem Itaki, jednym z najdzielniejszych i najsławniejszych wodzów walczących po stronie Greków, bohaterem wojny trojańskiej, mężem Penelopy i ojcem Telemacha. W jakim innym utworze, poza Odyseją, występuje Odys? W Iliadzie Homera opowiadającej o wojnie trojańskiej. Jakimi cechami odznacza się bohater w Odysei? Jest mężny, odważny i silny, ale także znany ze sprytu, przebiegłości i mądrości. Jest on uosobieniem sprytu, podstępu i przemyślności, które często okazują się bronią skuteczniejszą niż potęga wojskowa. Odys

Omów treść i budowę Odysei

 Informacje wstępne. Jest to najsłynniejsza i najstarsza opowieści o podróży. Autorstwo utworu przypisuje się Homerowi. Powstał około połowy VIII w. p.n.e. Gatunek literacki – epos. Tytuł utworu pochodzi od imienia głównego bohatera – Odyseusza. Na Odyseję Homera składają się 24 księgi. Inne imiona Odyseusza – Odys, Ulisses. Utwór opowiada o tułaczce Odyseusza spod Troi do ojczyzny – Itaki po wojnie trojańskiej.   Co obejmuje fabuła? To ciąg zdarzeń, o których mowa w utworze

Jakie jest przesłanie Iliady i jakie są jej najważniejsze wartości?

Jaką wartość może mieć dla nas dzieło sprzed tysiącleci? Iliada prócz tego, że faktycznie ma wartość dokumentu swoich czasów i światopoglądu ludzi – okazuje się dziełem całkiem aktualnym w swoim przesłaniu etycznym. Homer, owszem, chciał zapisać dzieje wojny sprzed stuleci, ale wojna ta staje się tłem rozważań moralnych, ukazania konfliktów i uczuć ludzkich. Wiele scen cierpienia i śmierci ukazuje zło wojny! Przeciwnicy wojenni nie żywią do siebie nienawiści, w końcu wyrzekają się jej,

Co to jest epos homerycki?

Epos, nazywany też epopeją albo poematem heroicznym, był aż do czasów powstania powieści głównym gatunkiem epickim. Najstarszymi eposami są dzieła literatury starożytnego Wschodu, jak babiloński Gilgamesz z III tysiaclecia p.n.e. Najbardziej znanymi eposami są natomiast utwory powstałe w starożytnej Grecji – napisane przez Homera w VIII wieku p.n.e. Iliada i Odyseja, a także rzyms­ka Eneida. Zobacz: Opisz cechy eposu homeryckiego na podstawie Iliady Przedstaw konstrukcję eposu na przykładzie Iliady Oprócz Iliady – jakie wielkie eposy stworzyły