Średniowiecze (lekcje)

Przestrzenie średniowiecza

Przestrzenie średniowiecza  Zamki, zamczyska Rezydowali w nich rycerze i szlachetnie urodzone damy, czyli elita ówczesnego społeczeństwa, o którym wiemy, że było mocno zhierarchizowane i feudalne. Zamek był rezydencją ufortyfikowaną – nie tylko świadczył o potędze możnowładcy, ale też służył celom militarnym. Wysokie wieże, w których, według baśni, zamykano księżniczki, w rzeczywistości stanowiły ostateczne schronienie podczas oblężenia. Celem i rzemiosłem rycerstwa była przecież wojna. Ziemie należące do zamku uprawiała poddańcza ludność wiejska, rycerz w zamku bronił jej i roztaczał nad

Średniowieczna Polska

Średniowiecze w Polsce (X-XV w.) Średniowiecze w Polsce Od: 966 – chrzest Polski Do: koniec wieku XV. Dla Polski początek wieków średnich przypada na wiek X, ponieważ rok 966 przyjmujemy za początek państwowości polskiej (chrzest Mieszka I). Natomiast kres średniowiecza – to kres wieku XV, bo w początkach XVI nadchodzą do kraju pierwsze idee prekursorów renesansu (Celtis i Kallimach). Pierwszy okres XI-XII w.  Dominacja łaciny  Twórcy – cudzoziemcy  Żywoty świętych, romanse rycerskie,

Zabytki literatury polskiej

Zabytki literatury polskiej Pamiętaj, że zabytki języka a zabytki literatury to co innego! Słowa, zdania, wreszcie utwory pisane po polsku w średniowieczu – to zabytki języka polskiego. Pozwalają zrekonstruować w pewnej mierze język średniowiecznych Polaków, a także śledzić rozwój polszczyzny. Całe teksty literackie napisane po polsku – to już zabytki literackie.   Czym się różnią zabytki języka od zabytków literatury polskiej? Zabytki literatury badamy nie tylko ze względu na język, lecz także treść, kompozycję,

Charakterystyka epoki średniowiecza

Charakterystyka epoki średniowiecza Początek ­średniowiecza – IV/V w. Często wskazuje się datę 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, który zapoczątkowuje epokę wieków średnich, a kończy starożytność. Wczesne średniowiecze: V-IX Wędrówki ludów Rozwój państwa Karola Wielkiego Rozkwit: X-XIII w. Powstanie państw w Europie. Idea zjednoczonej Europy Ottona III. Wyprawy krzyżowe. Konflikty cesarstwa z papiestwem. Powstaje święta inkwizycja. Działają zakony: krzyżacki, templariuszy. Schyłek: XIV-XV Początki literatury narodowej Umacnianie się państw i władzy świeckiej. Rozwój architektury gotyckiej. Najazdy

Architektura średniowiecza

Średniowiecze określają dwa style – typowe dla epoki. Są to jej symbole – budowle romańskie i gotyckie. Ale – wyrażają też filozofię średniowiecza, tworzą jego obraz i atmosferę. Styl romański Wcześniejszy. Budowle romańskie: kopulaste, ciężkie, kamienne gmachy projektowane według planu krzyża. Noszą cechy budowli obronnych – stąd te grube mury i małe okienka. Słabe oświetlenie stwarzające atmosferę skupienia. Romańskie warownie, kościoły, zamki to pejzaż wczesnego średniowiecza – bo w XIII stuleciu wystrzeli ku niebu…

Średniowiecze – TEST 1

Sprawdź swoją wiedzę ze średniowiecza Pamiętaj, że w niektórych punktach możesz wybrać kilka odpowiedzi.   1) Za początek średniowiecza przyjmuje się umownie datę: a) objęcia władzy przez Karola Wielkiego (768) b) koronacji cesarza Ottona I (962), c) schizmy wschodniej (1054) d) upadku cesarstwa zachodniorzymskiego (476) Odp. ……………………… 2) Koniec epoki średniowiecza łączy się z następującymi wydarzeniami historycznymi: a) odkryciem Ameryki przez Kolumba (1492) b) upadkiem Bizancjum (1453) c) IV wyprawą

Czym jest motyw danse macabre w literaturze i sztuce średniowiecznej?

Danse macabre oznacza taniec śmierci. Jest to bardzo popularny w średniowieczu motyw, który pokazuje, iż śmierć jest wszechobecna, wszechwładna i dotyczy każdego człowieka – bez względu na jego stanowisko, pochodzenie czy majątek. Przedstawia śmierć, która zaprasza do tańca przedstawicieli różnych stanów. Motyw ten może być ukazany za pomocą rysunku lub słowa – np. dialog śmierci ze zwykłym człowiekiem. W polskiej literaturze przykładem jest Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Śmierć ukazywana była różnie –

LUDZIE ŚREDNIOWIECZA

Ludzie czasów średniowiecza Hierarchia średniowiecznego społeczeństwa Feudalizm to średniowieczny system organizacji społeczeństwa oparty przede wszystkim na własności ziemi (łacińskie feudum to lenno) i stosunkach lennych. Formalnym właścicielem całej ziemi w państwie feudalnym jest władca. W rzeczywistości jednak oddaje on ją, w charakterze nagrody za służbę, w dożywotnie użytkowanie swoim urzędnikom i rycerzom. Ci czynią podobnie – i tak powstaje feudalna drabina. Prawo do czerpania dochodów z takiej ziemi oddanej w użytkowanie – zwane jest lennem. Człowiek, który nadaje lenno,

Średniowieczne wzorce parenetyczne

Typy bohaterów – wzorce parenetyczne Pareneza – to kształtowanie godnych do naśladowania wzorców osobowych. W średniowieczu istotne były szczególnie trzy z nich: wzorzec świętego ascety (św. Aleksy), chrześcijańskiego rycerza (Roland), doskonałego władcy (Karol Wielki, Bolesław Chrobry). Może być także swoistym przekaźnikiem etosu, formułującym zawarte w nim prawa. Dla średniowiecza pareneza to pojęcie niezwykle istotne, bo większość utworów poza stricte modlitewnymi ma właśnie taki charakter. Jednak jest to zjawisko nie tylko

Pojęcia związane ze średniowieczem

Przegląd pojęć Alegoria Szczególny symbol – stały, tak utrwalony w świadomości społecznej, że jasny dla wszystkich. Na przykład kostucha jako śmierć, statek tonący jako obraz ojczyzny, paw jako obraz pychy. Wieki średnie uwielbiały alegorie i chętnie posługiwano się nimi w tekstach kultury. Apokryfy – to opowieści łączące wątki biblijne z legendą, baśnią. Utwory te nawiązują do Pisma Świętego, ale są nieuznawane przez władze koś­cielne. Pochodzące z nich wątki i motywy, często oparte są na fantastyce, bardzo

HAGIOGRAFIA – Legenda o świętym Aleksym

Legenda o świętym Aleksym  To jeden z najważniejszych zabytków polskiej literatury. Jest to polskie tłumaczenie popularnego żywotu świętego – Aleksego. Nie jest jedyne, ale najsłynniejsze i reprezentatywne zarówno dla gatunku, jak i typu ascety, średniowiecznego wzorca parenetycznego. Treś­cią Legendy… są dzieje Aleksego, które spełniają wszelkie wymogi modelu biografii świętego. Mamy więc opis narodzin i młodości, jego małżeństwa, które się nie spełnia, bowiem młodzian złożył ślub czystości i wyruszył na tułaczkę. Obserwujemy upokorzenia i ubóstwo, które znosi

RYCERZ średniowieczny

Rycerze Kilka ważnych pytań związanych z rycerstwem: Kim był rycerz? To przedstawiciel najwyższej klasy społecznej – człowiek pochodzący z wysokiego rodu. Posiada herb, zawołanie, majątek, jego ród wsławił się zazwyczaj dokonaniami na polu bitwy. Mieszka na zamku. Podlegają mu mieszkańcy należących doń ziem. Ma wasali – podległych mu rycerzy, często sam jest wasalem możniejszego pana. Jego zawód, sens istnienia i chluba to rzemiosło wojenne. Obyczajowość rycerska stanowi trzon średniowiecznej kultury – dlatego

Epos rycerski

Epos rycerski Pieśń o Rolandzie Biografia Roland uczestniczy w wojnie prowadzonej przez Karola Wielkiego przeciwko Saracenom. Wojna trwa już siódmy rok. Cesarzowi pozostało już tylko pokonać Marsyla, władcę Saragossy, aby odnieść całkowite zwycięstwo. Doradca Marsyla przekonuje go, by wysłał do cesarza poselstwo z bogatymi darami i obietnicą poddania się. Roland nie ufa posłom – opowiada się za tym, by walczyć z niewiernymi do ostatniej kropli krwi. Jego ojczym Ganelon chciałby jednak zaprzestania walki i jest

Legenda o świętym Aleksym

Hagiografia Był wiek XIII, gdy zakon żebrzący dominikanów przeniósł na grunt polski Złotą legendę Jakuba da Voragine’a, popularny w Europie zbiór żywotów świętych. Przepisywano go i dokładano biografie świętych polskich. U nas najstarsze zabytki tego rodzaju to pochodzące z początku XI wieku żywoty świętego Wojciecha. Obfitsza twórczość w tej dziedzinie przypada na XIII i XIV stulecie. W XIV wieku powstał między innymi Żywot świętej Kingi, żony Bolesława Wstydliwego. Wiek XV przynosi pierwsze próby żywotopisarstwa w języku polskim.

Średniowieczna poezja religijna

Średniowieczna poezja religijna Bogurodzica Bogurodzica jest arcydziełem i zabytkiem polskiej literatury prezentującym kształt dawnego języka polskiego. To pierwszy hymn narodowy, hymn rycerstwa polskiego. Jest też najstarszym dziełem polskiej liryki – dwie pierwsze strofy pochodzą z XIII w. Pieśń jest modlitwą do Matki Boskiej o wstawiennictwo u Chrystusa (pierwsza strofa) i modlitwą do samego Syna Bożego za wstawiennictwem Jana Chrzciciela o szczęśliwość na ziemi i zbawienie po śmierci. Jest to przykład wiersza średniowiecznego – inaczej zdaniowo-rymowego, ale

Filozofia epoki średnioweicza

Filozofia średniowiecza Myśl epoki zdominowały dwa systemy – najpierw św. Augustyna, który przeszczepił na chrześcijański grunt ideę Platona, potem św. Tomasza, który z kolei to samo uczynił z myślą Arystotelesa. Swoistą naukę wielkiej miłości głosił św. Franciszek z Asyżu. Nie stworzy, co prawda, systemu filozoficznego, ale funkcjonuje w naszej świadomości pełna pokory i zachwytu nad światem postawa franciszkańska.   Święty Augustyn Augustynizm filozofia dramatyczna Człowiek jest istotą rozdartą między tęsknotą za niebem a ziemią… Dokonał połączenia