Wypracowania z literatury XX wieku
Zaprezentuj wybrane pokolenia literackie i ich ideologie. Czy zawsze manifestacji poglądów towarzyszył spór? Literatura: • Kazimierz Brodziński – O klasyczności i romantyczności… • Adam Mickiewicz – Oda do młodości • Aleksander Świętochowski – My i wy • Kazimierz Przerwa-Tetmajer – Koniec wieku • Stanisław Przybyszewski – Confiteor • Krzysztof Kamil Baczyński – wiersze Ramowy plan wypowiedzi: Problem: Zadaniem tej pracy jest przedstawienie kilku ważnych pokoleń literackich w Polsce, ukazanie ich ideologii i pewnego
Walory literatury autobiograficznej. Zaprezentuj na materiale wybranej epoki. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza Wiek XX to czas powrotu do form autobiograficznych w literaturze. Kolejność prezentowanych argumentów Miron Białoszewski – wierność rzeczywistości Witold Gombrowicz – podróże w głąb siebie Czesław Miłosz – w poszukiwaniu tożsamości Tadeusz Borowski i Gustaw Herling-Grudziński – ku granicom człowieczeństwa Wnioski Autobiografia stanowi podstawowe tworzywo literatury współczesnej. Ujmij w realizacji tematu Nie jest sztuką
Na ile człowiek zdolny jest samodzielnie kierować swoim losem? Porównaj i skomentuj tezy zawarte w wierszu Cypriana Kamila Norwida Fatum i w przytoczonym fragmencie Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa? Uzasadnij swoją wypowiedź. Przed pisaniem: Przeanalizuj koncepcje zawarte w liryku Norwida i fragmencie powieści Bułhakowa. Zapisz przychodzące Ci do głowy myśli, postaraj się nadać im jakiś porządek. Która koncepcja jest Ci bliższa, z którą się zgadzasz? Poświęć także chwilę uwagi innym znanym Ci pisarzom, filozofom czy
Refleksja o świecie i człowieku zawarta w wierszu List do ludożerców Tadeusza Różewicza. Dokonaj analizy i interpretacji tekstu, zwracając uwagę na sposób ukształtowania poetyckiej wypowiedzi. Tadeusz Różewicz, List do ludożerców Kochani ludożercy nie patrzcie wilkiem na człowieka który pyta o wolne miejsce w przedziale kolejowym zrozumcie inni ludzie też mają dwie nogi i siedzenie Kochani ludożercy poczekajcie chwilę nie depczcie słabszych nie zgrzytajcie zębami zrozumcie ludzi jest dużo będzie jeszcze więcej więc
Analizując i interpretując fragment wiersza Bolesława Leśmiana W malinowym chruśniaku, przedstaw relację między człowiekiem a światem natury oraz sposób kreacji poetyckiej rzeczywistości. Bolesław Leśmian, W malinowym chruśniaku (fragment) *** W malinowym chruśniaku, przed ciekawych wzrokiem Zapodziani po głowy, przez długie godziny Zrywaliśmy przybyłe tej nocy maliny. Palce miałaś na oślep skrwawione ich sokiem. Bąk złośnik huczał basem, jakby straszył kwiaty, Rdzawe guzy na słońcu wygrzewał liść chory, Złachmaniałych pajęczyn skrzyły się
Zanalizuj i zinterpretuj prozę poetycką Wilk i owieczka z tomu Hermes, pies i gwiazda. Mam cię – powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy. – Czy musisz mnie zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne? – Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie spotkała złego wilka, który… – Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł
Jednym z najczęściej cytowanych wierszy z tomu Pan Cogito jest Przesłanie Pana Cogito. Jakie wskazówki daje podmiot tego wiersza współczesnemu człowiekowi? Przesłanie Pana Cogito zaliczamy do liryki apelu. W tekście wielokrotnie zostały użyte formy trybu rozkazującego czasowników, kierowane bezpośrednio do odbiorcy, występują również czasowniki poprzedzone przez partykułę „niech”(czyli złożona forma trybu rozkazującego), np. „bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny”; „a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze”. Z nagromadzenia tak skonstruowanych
Zanalizuj i zinterpretuj Tren Fortynbrasa. Wstęp Zacznijmy od spraw najbardziej ogólnych i najbardziej oczywistych. Wiersz zawiera łatwo rozpoznawalną aluzję literacką: Do jakiego utworu odwołuje się Herbert w Trenie…? Kim byli Hamlet i Fortynbras w tragedii Szekspira? Na ile prawdopodobna jest następująca hipoteza interpretacyjna: pisząc Tren Fortynbrasa Herbert tworzy jak gdyby dalszy ciąg Hamleta? Rozwinięcie Na początek wyjaśnijmy kilka terminów, które na pewno okażą się przydatne przy analizowaniu Trenu Fortynbrasa. wiersz wolny, złożony z długich wersów, odpowiadających
Wypisz charakterystyczne cechy stylu poetyckiego Czesława Miłosza i zilustruj je przykładami (cytatami). Wizyjność Np. projekcje nadchodzącej katastrofy: Aż przyjdzie czas gniewu, dopełnią się miary I krzykiem ognistym śmierć stanie we drzwiach (…) Lodowe pole w blasku żółtej zorzy W nagle rozdartej nocy się otworzy, Tłumy biegnące wśród śmiertelnej wrzawy, Której nie słyszysz, odgadujesz z ust (Walc) Operowanie frazą mowy potocznej Przykłady: Jedli te swoje kluski i kartofle I mieli przynajmniej czym palić w nasze długie zimy (Dwór)
Przedstaw problem utraty domu, utraty swojego miejsca, swojej przynależności. Odwołaj się do utworów literackich różnych epok. Komentarz: Temat rzeka, łatwo się w nim utopić. Bardzo wieloznaczny. Klucz do analizy to utrata domu, miejsca – rozumiana dosłownie albo metaforycznie. Opcją najbardziej wyczerpującą jest przemieszanie ujęcia dosłownego i metaforycznego. Słowo outsider będzie najczęściej używane. Strategie realizacji tematu: Możliwość I: Potraktuj brak domu dosłownie, wskaż konsekwencje. Zacznij od biblijnej eksmisji, nie ograniczając się jednak do
Historia literatury przyjmuje podział na okresy literackie wyliczone niżej. Pamiętać należy, że nie następowały nagle, jak „odcięte” nożyczkami, lecz nowe zjawiska nadchodziły płynnie, czasem trwały dwa nurty równolegle, czasem polski etap zaczynał się, gdy europejski kończył. Z datami granicznymi zawsze jest kłopot. Czy przyjąć za koniec epoki wydarzenie historycze, czy np. debiuty młodego pokolenia? A zatem w literaturze pewne kwestie przyjmuje się umownie. Średniowiecze – od upadku Cesarstwa Rzymskiego –
Najwięcej tej krytyki znajdziemy w literaturze doby staropolskiej. Począwszy od renesansu – światłe umysły dostrzegały i krytykowały wady szlachty. Później także romantycy i pozytywiści, Młoda Polska i dwudziestolecie międzywojenne – w każdym z reprezentatywnych dzieł zamieszczano obraz szlachty. Lecz bądźmy sprawiedliwi – inne stany, np. duchowieństwo także obrywało swoje cięgi. Najmniej miał do powiedzenia chłop, lecz i on w prozie Żeromskiego wypada nieszczególnie. Poza tym jeśli odczytamy wady szlachty, jakie
Wieś polska dostarczyła literaturze sporo materiału – nie było epoki, której poezja lub proza nie opiewałyby dworku sielskiego, krajobrazu wiejskiego albo losu, obyczajów czy mentalności chłopa. To z pochwały wsi wyrosła sielanka, powstał także w naszej świadomości mit o uspokojeniu, ciszy, odpoczynku, który niesie wieś. Pytania o utwory dotyczące wsi – wizje sielankowe i realistyczne – znalazły odpowiedzi przy kolejnych epokach. Zestawmy więc teraz konspekt tytułów o wiejskiej tematyce, ich
Kobiet-poetek było na przestrzeni dziejów mniej niż piszących mężczyzn. Oto te, które się zapisały w historii literatury: Maria Konopnicka (pozytywizm) – liryki, wiersze-obrazki. Poetka – piewczyni nędzy ludu, niedoli chłopskich dzieci, uczuć patriotycznych i liryków miłosnych. Przykłady: Contra spem spero, Jaś nie doczekał, Kubek Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (międzywojnie) – córka znamienitego malarza Wojciecha Kossaka, sama także zdobyła sławę. Pisała wiersze – miniatury, świetnie operując skrótem i metaforą. Przedmiotem opisu w jej
Wesele pojawia się dość często na kartach polskiej prozy. Dzieje się tak dlatego, że jest to święto radosne – uwieńczenie miłości, śmiało więc może być pretekstem do zaprezentowania optymistycznych spojrzeń w przyszłość, nadziei na zgodę narodową i na powodzenie planów. Bywa też wesele opisane dla prezentacji obyczajów związanych z tym świętem, bywa też tematem parodii lub ukazywania przemian dziejowych. Oto rejestr utworów, w których „wesele” odgrywa ważną rolę, jest tematem
Holocaust jako temat w literaturze polskiej. Temat zagłady Żydów w literaturze polskiej został ukazany z kilku perspektyw. Przedstawiono: wyjątkowe bestialstwo terroru getta i obozów koncentracyjnych; stosunek Polaków do Żydów – współwinni czy tylko świadkowie zagłady?; różne postawy i zachowania ludzkie w obliczu tego zjawiska. Te problemy pojawiły się już w poezji tworzonej w czasie wojny i okupacji. Podejmuje je Władysław Broniewski w wierszu Ballady i romanse, w którym śmierć trzynastoletniej Ryfki rozstrzelanej przez
Ocalony To dramatyczny jest wiersz. Poeta skrótowo prezentuje rejestr swoich doświadczeń wojennych. Wiersz ma budowę klamrową: jego początek i koniec stanowi informacja: „Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. ” Wnętrze wiersza to obrazy z wojny: furgony porąbanych ludzi i kompletne przemieszanie wartości, którego dokonała wojna. Oto okazuje się, że pojęcia są tylko wyrazami: cnota, występek, prawda, piękno – wartość tych słów jest zmienna. Co jeszcze gorsze i jeszcze
Znajdź w Dziennikach Zofii Nałkowskiej cytat dotyczący pracy pisarki w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich i krótko go skomentuj. Oto wspomniany fragment, pochodzący z 13 V 1945 r.: Przez wszystkie dni w Gdańsku widziałam bez ustanku to podziemie z kadziami pełnymi ludzi umarłych. Niezmiernie wymyślny eksperyment wyrobu mydła z ludzkiego tłuszczu i grabiarskiej obróbki ludzkiej skóry. Do czegoś wygotowywano też kości i mięso. Zeznania takiego Zygmunta (Mazura), który to wykonywał – młody, chudy, delikatny, błękitnooki, nie mający pojęcia, czego od
Przeczytaj wiersz Zbigniewa Herberta Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy. Dlaczego Spinoza jest przegrany? Oto fragmenty wiersza: Baruch Spinoza z Amsterdamu zapragnął dosięgnąć Boga szlifując na strychu soczewki przebił nagle zasłonę i stanął twarzą w twarz (…) Ale Bóg nie chciał odpowiedzieć filozofowi na pytanie natury egzystencjalnej. Rzekł: „Pomówmy o Rzeczach Naprawdę Wielkich” i poradził samotnikowi: – dbaj o dochody jak twój kolega Kartezjusz – bądź przebiegły jak Erazm – poświęć traktat Ludwikowi XIV i
Motyw Ikara w polskiej literaturze współczesnej. Tzw. mit ikaryjski okazuje się bardzo popularnym mitem. Pisarze i poeci często do niego nawiązują, dyskutując postawy obu bohaterów opowieści. Ikar zawsze był dotąd symbolem idealisty, marzyciela, nie usłuchał praktycznego ojca, wzbił się zbyt blisko słońca, które stopiło woskową konstrukcję skrzydeł – i Ikar spadł. życiem zapłacił za odwieczną, ludzką chęć poznania świata i pragnienie lotu. Ikar – ojciec idealistów – traktowany był zawsze
