FIZYKA w liceum
1. Jakie są rodzaje obrazów? Wyróżniamy dwa rodzaje obrazów: obrazy rzeczywiste i obrazy pozorne. Obrazy rzeczywiste powstają w miejscu przecięcia się promieni, które „rzeczywiście” istnieją, a więc promieni odbitych od zwierciadła lub wychodzących z soczewki. Takie obrazy można przedstawić również na ekranie, jeśli tylko umieścimy go w miejscu, gdzie powstaje obraz. Obrazy pozorne to takie, które istnieją tylko w naszej wyobraźni. Powstają one w miejscu przecięcia się przedłużeń promieni, odbitych od zwierciadła lub wychodzących z soczewki. Takich obrazów
1. Czym jest ruch? Ruch jest zmianą położenia jednego ciała względem jakiegoś innego ciała. To proste, ale zapamiętaj, że zmiana ta zachodzi wraz z upływem czasu. To wybrane ciało, względem którego obserwujemy zmiany położenia innego ciała w przestrzeni, nazywamy układem odniesienia. 2. Jaka jest różnica między torem, drogą a przemieszczeniem ciała? Torem ruchu jest linia, jaką zakreśla w przestrzeni poruszające się ciało. Droga to długość tego odcinka toru, który ciało przebyło
1. Czym zajmuje się szczególna teoria względności? Wszystko zaczęło się od założenia Einsteina (które było podstawą szczególnej teorii względności), że wyniki pomiarów czasu i odległości zależą od prędkości poruszania się ciała względem obserwatora. Kiedy można to dostrzec? Wtedy gdy obiekt porusza się z prędkością bliską prędkości światła. Tak duże prędkości to prędkości relatywistyczne. Zwykle mamy do czynienia z prędkościami, których wartość jest niewielka w porównaniu z prędkością światła. Dlatego też nie obserwujemy efektów relatywistycznych na
1. Czym jest siła? Siła jest miarą oddziaływania, jakie występuje między ciałami. Między masami działają więc siły grawitacji, a między spoczywającymi ładunkami elektrycznymi działają siły elektryczne. Przewody z prądem działają na siebie siłami magnetycznymi, a ty działasz siłą, gdy uderzasz piłkę lub popychasz drzwi. 2. Co świadczy o tym, że między ciałami istnieje oddziaływanie? O istnieniu oddziaływań świadczą ich skutki. Mogą one być statyczne (rozciągnięcie, ugięcie, odkształcenie ciała) lub dynamiczne (zmiana prędkości, zatrzymanie, wprawienie
1. Czym jest pole? Pole to pojęcie abstrakcyjne, ale bardzo użyteczne. I chociaż wielu fizyków próbowało się bez niego obejść, to jednak w wyjaśnianiu różnych zjawisk jest ono niezbędne, bo bardzo upraszcza opis oddziaływań. Dlatego też stało się jednym z podstawowych pojęć fizyki. Wprowadzenia pojęcia pola wymaga też fizyka relatywistyczna. Według niej nie istnieją żadne natychmiastowe oddziaływania na odległość. Szybkość rozchodzenia się każdego oddziaływania może być, co najwyżej, równa szybkości
Gdzie w naszym otoczeniu odbywa się ruch drgający? Wiele obiektów w Twoim otoczeniu skacze rytmicznie lub porusza się tam i z powrotem. Wiesz już z gimnazjum, że taki ruch nazywamy wibracją, oscylacją lub drganiem. Drganiem jest na przykład ruch: • huśtawki, • wahadła zegara, • szarpniętej struny gitary, • strun głosowych człowieka, • jonów w sieci krystalicznej metalu, • skrzydeł owadów, • prądu zmiennego w obwodzie elektrycznym, • tłoka w
Czy wszystko da się zmierzyć? Czy świat istnieje obiektywnie, czy raczej zależy od aktu obserwacji? A może rzeczywistość jest tylko tworzona przez obserwatora? 1. Czy nasze zmysły dokładnie informują nas o świecie? Świat odbierasz za pomocą zmysłów wzroku, słuchu, dotyku, smaku i powonienia. Wszystkie zmysły uzupełniają się i kształtują Twoją wyobraźnię. Czy wszystkie zmysły właściwie informują Cię o otaczającej rzeczywistości? Czy nie jest tak, że ulegasz złudzeniom, choćby optycznym? Aby obserwacja świata była dokładniejsza,
1. Jak wygląda atom? Atomy, wbrew swojej nazwie, nie są niepodzielnymi elementami, ale mają wewnętrzną strukturę. W środku każdego z nich znajduje się małe, kuliste jądro, które tworzą protony i neutrony. Określamy je często wspólną nazwą nukleonów. Wyjątkiem jest jądro wodoru, które zawiera tyko jeden proton. W przestrzeni wokół jądra poruszają się dużo mniejsze elektrony. Elektrony o zbliżonych do siebie wartościach energii poruszają się najczęściej w obszarze jednakowo odległym od
1. Co widać na niebie? Na półkuli północnej w pogodną noc można zaobserwować gołym okiem około 3000 gwiazd. Podobnie jest na półkuli południowej. Gdy użyjemy przyrządów optycznych, to liczba ta wzrośnie wielokrotnie. Obiekty te widoczne są na niebie, ponieważ emitują światło. Obserwatorowi z Ziemi wydaje się, że są one rozmieszczone na powierzchni pewnej kuli, o bardzo dużym promieniu i środku pokrywającym się ze środkiem Ziemi. Powierzchnię takiej pozornej kuli nazywamy
1. Jakie zjawiska są charakterystyczne dla fal? Zjawiskami charakterystycznymi dla wszystkich fal są dyfrakcja i interferencja. Zjawiskom dyfrakcji i interferencji podlegają zarówno fale poprzeczne, jak i podłużne. Ulegają im fale mechaniczne (dźwięk, fale na powierzchni wody), ale również fale elektromagnetyczne (światło, promieniowanie podczerwone itp.). Polaryzacja dotyczy wyłącznie fal poprzecznych. Odkrycie faktu, że światło ulega dyfrakcji i interferencji, potwierdziło ostatecznie, że w pewnych zjawiskach należy traktować je jako rozchodzącą się falę. Fakt, że światło ulega polaryzacji,
1. Czym jest światło? Światłem nazywamy te rodzaje fal elektromagnetycznych, na które wrażliwe są nerwy wzrokowe człowieka. Są to fale o częstotliwościach od 4 · 1014 Hz do 7 · 1014 Hz, które stanowią niewielki fragment całego widma promieniowania elektromagnetycznego. 2. Co może być źródłem światła? Fale świetlne mogą być wysyłane bezpośrednio przez źródła światła, takie jak Słońce, rozżarzone włókna żarówek, płomienie świecy i palnika, świecące gazy w świetlówkach i
1. Czym jest energia? Energia jest wielkością fizyczną, która nadaje się do opisu wszelkiego rodzaju procesów i oddziaływań zachodzących w przyrodzie. Energię mają wszystkie ciała materialne, choć bywa ona energią różnego rodzaju. Jeden rodzaj energii może ulegać zmianie w inny jej rodzaj. Energia zmieniać więc swoją postać, ale nie może znikać ani też powstawać z niczego. Jest więc wielkością, która podlega zasadzie zachowania. 2. Jakie znamy rodzaje energii? W najróżniejszych działach fizyki
1. Jak zbudowane są gazy? Drobiny gazów są w ciągłym, chaotycznym ruchu. Poruszają się one z ogromną szybkością, na drodze między kolejnymi zderzeniami ze sobą. Między drobinami gazów są bowiem, w porównaniu z ich rozmiarami, bardzo duże odległości. Z tych wszystkich powodów gaz nie ma ani własnego kształtu, ani własnej objętości. Za to wypełnia równomiernie każdy dostępny mu zbiornik lub naczynie i przyjmuje jego kształt (rys. 1.). Skojarz na przykładzie!
Czy ciało może spontanicznie wymieniać energię wewnętrzną na mechaniczną i odwrotnie? Czy zawsze każdy z tych procesów jest możliwy? Okazuje się, że nie, bo przyroda nieustannie dąży do stanu nieuporządkowania… 1. W którą stronę zachodzi wymiana energii? W procesach przebiegających w przyrodzie w sposób spontaniczny energia, w postaci ciepła, przekazywana jest zawsze od ciała cieplejszego do ciała zimniejszego. Niemożliwe jest spontaniczne przekazanie energii w przeciwną stronę. Podobnie, w sposób spontaniczny i nieodwracalny, odbywa się zamiana energii
Nie wszystkie substancje przewodzą prąd elektryczny, podobnie jak nie wszystkie dają się namagnesować. Przypomnij sobie, od czego zależą te właściwości. 1. Jak dzielimy ciała stałe ze względu na ich własności elektryczne? Przewodniki Substancje, w których występują swobodne ładunki elektryczne, dzięki czemu mogą one przewodzić prąd elektryczny. Izolatory Substancje, w których jest mało lub nie ma wcale ładunków swobodnych, i dlatego nie mogą one przewodzić prądu. Półprzewodniki Substancje, których przewodnictwo zależy od
Termodynamika opisuje związek między energią mechaniczną ciała a jego energią wewnętrzną oraz jej przekazywanie między ciałami. 1. O czym mówi nam temperatura ciała? Jak już wiesz, cząsteczki ciał są w ciągłym ruchu. Oznacza to, że muszą mieć energię kinetyczną. Im większa jest energia kinetyczna ich ruchu postępowego, tym większą temperaturę ma ciało. Temperatura jest miarą średniej energii kinetycznej ruchu postępowego, przypadającej na jedną cząsteczkę substancji. Ponieważ cząsteczki są w ciągłym ruchu, czyli
We wszystkich zjawiskach, jakie obserwujesz wokół siebie, nieustannie przekazywana jest energia. Jak to się dzieje? – oto pytanie zasadnicze. 1. W jaki sposób odbywa się przekazywanie energii? Wymiana energii między ciałami może odbywać się dwoma sposobami. Jedno ciało może nad drugim ciałem wykonać pracę, czyli przekazać mu energię w sposób mechaniczny. W wyniku tego bezpośredniego oddziaływania ciało, nad którym wykonano pracę, zyskuje energię (mechaniczną lub wewnętrzną). Ciało może też przekazać
Prawa fizyczne I zasada dynamiki Jeśli na ciało nie działa żadna siła lub działające siły równoważą się, ciało spoczywa lub porusza się ruchem jednostajnym i prostoliniowym (ze stałą prędkością). II zasada dynamiki Ciało, na które działa niezrównoważona siła, porusza się z przyspieszeniem proporcjonalnym do działającej siły i odwrotnie proporcjonalnie do masy ciała. III zasada dynamiki Jeśli ciało A działa na ciało B siłą, to ciało B działa na ciało A siłą o takiej samej wartości i kierunku,
