FIZYKA
1. Co to jest fala? Wyobraź sobie, że w pewnym miejscu jakiegoś ośrodka (wody, sznura, powietrza) powstaje drganie cząsteczek tego ośrodka. Trzymasz w ręku koniec sprężystego sznura i potrząsasz nim. Koniec sznura drga. Ale czy drga tylko koniec sznura? Między cząsteczkami sznura działają siły. To one powodują, że drgania przekazywane są dalej i dalej. Odbywa się to z pewnym opóźnieniem – nie ma w przyrodzie procesów natychmiastowych. Na sznurze powstaje fala – wędrujące w przestrzeni drgania. Gdy
1. Czym są drgania? Wahadło starego zegara, metalowa kulka zawieszona na sprężynce, struna gitary – to wszystko drga. Most, po którym jadą samochody, szyby w Twoim domu, gdy ulicą przejeżdża ciężarówka, ziemia podczas trzęsienia, Twoje serce. Są jeszcze inne drgania. Prądy w telewizorze, radiu, komputerze, elektrony w atomie emitującym światło, pole elektromagnetyczne w samym świetle. Przykładów można podać bardzo, bardzo wiele. Ruch drgający jest chyba najczęściej występującym w przyrodzie i technice ruchem. 2. Jak można scharakteryzować
Jaka jest rola zwierciadeł i soczewek? Można za ich pomocą tworzyć obrazy – pomniejszone, powiększone albo na ekranach. Zapewne wielu z Was próbowało (być może z sukcesem) podpalić coś za pomocą szkła powiększającego (soczewki). To samo można osiągnąć za pomocą wklęsłego lusterka. Jak to się dzieje? Energia światła musi być zebrana z większej powierzchni i skoncentrowana, skupiona. To skupianie wiązki świetlnej zapewniają soczewki tzw. skupiające i zwierciadła wklęsłe (takie, jakich używają czasem panie przy robieniu makijażu).
Na teście matematyczno-przyrodniczym spodziewaj się takiego zadania! Oblicz kąt załamania światła w pewnym gatunku szkła, jeśli współczynnik załamania wynosi 1,4, a kąt padania jest równy 45o. Skorzystaj z fragmentu tablic trygonometrycznych. Jak to rozwiązać? Najpierw przypomnij sobie niezbędne wiadomości. Na początek: prawo załamania światła. W ramce znajdziesz podstawowe informacje o funkcji sinus. Sinus jest jedną z funkcji trygonometrycznych. Sinusem kąta ostrego w trójkącie prostokątnym nazywamy iloraz przyprostokątnej leżącej naprzeciwko kąta
Zapamiętaj! Optyka to dział fizyki zajmujący się naturą światła i zjawiskami z nim związanymi. Takie zadanie może pojawić się na egzaminie! Planeta oświetlona przez Słońce rzuca cień. Cień ten najlepiej przedstawia rysunek: Co trzeba wiedzieć, by rozwiązać to zadanie? Przede wszystkim to, że w ośrodkach jednorodnych (a takim jest pusta przestrzeń międzyplanetarna) światło porusza się po liniach prostych. Jeśli w nieprzezroczystej kartce zrobisz niewielki otworek i kartkę tę oświetlisz z jednej strony
Prawa fizyczne I zasada dynamiki Jeśli na ciało nie działa żadna siła lub działające siły równoważą się, ciało spoczywa lub porusza się ruchem jednostajnym i prostoliniowym (ze stałą prędkością). II zasada dynamiki Ciało, na które działa niezrównoważona siła, porusza się z przyspieszeniem proporcjonalnym do działającej siły i odwrotnie proporcjonalnie do masy ciała. III zasada dynamiki Jeśli ciało A działa na ciało B siłą, to ciało B działa na ciało A siłą o takiej samej wartości i kierunku,
Wokół nas działa mnóstwo różnych sił. Na szczęście można je uporządkować. Inaczej można by się było pogubić. Zacznijmy więc od klasyfikacji. 1. Jakie znasz rodzaje sił? Uwaga! To oczywiście nie są wszystkie rodzaje sił, jakie istnieją. 2. Co powinieneś wiedzieć o sile przyciągania ziemskiego? Powinieneś wiedzieć to, co wiedział Galileusz: wszystkie ciała, na które działa tylko siła ciężkości, spadają z takim samym przyspieszeniem. Na naszej szerokości geograficznej przyspieszenie to wynosi g =
1. Co dzieje się z ciałem, na które nie działają żadne siły? Na to pytanie odpowiada pierwsza zasada dynamiki. Na jej sformułowanie trochę poczekaj. Najpierw zastanówmy się chwilę. Wyobraź sobie, że popychasz sanki po betonowym chodniku. I co? Jasne, że bardzo szybko się zatrzymają. Dlaczego? Bo chodnik jest chropowaty. Tarcie spowoduje, że sanki się zatrzymają. A teraz pchnij sanki stojące na lodzie. Efekt jest inny – sanki jadą daleko. A co by było, gdyby
1. Co to jest przyspieszenie? Przyspieszenie jest wielkością fizyczną, która jest miarą zmiany prędkości ciała. Co się może zmieniać? Wartość prędkości, czyli szybkość (ciało przyspiesza lub zwalnia), oraz kierunek prędkości (ciało skręca). Wszystkie te rodzaje zmian prędkości są opisywane przez jedną wielkość fizyczną – przyspieszenie. Bardziej precyzyjna definicja przyspieszenia pozwoli nam je obliczyć: Przyspieszenie to stosunek zmiany (przyrostu) prędkości do czasu, w którym ta zmiana nastąpiła. Przyrosty czy zmiany oznaczamy w fizyce
1. Co to jest ruch? Poruszają się gwiazdy i planety, zwierzęta i samochody. Poruszasz się Ty. Poruszają się najmniejsze cząstki materii. Słowem – porusza się wszystko. Jak zdefiniować ruch? Jeśli idziesz ulicą, mijasz domy, ludzi – zmieniasz swoje położenie. Zatem ruch to zmiana położenia poruszającego się ciała. Wyobraź sobie ciało w zupełnie pustej przestrzeni. Cały wszechświat to jedno ciało. Czy ono się porusza? Czy można to jakoś sprawdzić, skoro wokół nie ma nic,
1. Co to jest ciepło właściwe? Wyobraź sobie, że podgrzewasz równe masy (np. po 10 gramów) wody i rtęci. Chcesz, by temperatury obu substancji wzrosły o, powiedzmy, 10ºC. Ile ciepła należy w tym celu dostarczyć obu substancjom? Czy po tyle samo? Może odpowiesz, że tak, skoro jednakowe są masy, a i przyrost temperatury taki sam. Nie, nie tyle samo! Okazuje się, że woda pochłonie znacznie więcej ciepła niż rtęć. Substancje różnią się ilością
Ciała (ciała fizyczne, rzecz jasna) są w dotyku zimne lub ciepłe. Z takich doświadczeń wzięło się pojęcie temperatury. Jest ono miarą naszych wrażeń zmysłowych. Ale wrażenia jak to wrażenia, mogą nas zawodzić. Wprowadzono więc solidne pojęcie temperatury. 1. Co to jest temperatura? Aby ją określić, potrzebna jest nam skala, a przede wszystkim charakterystyczne punkty skali temperatur. W powszechnie używanej skali Celsjusza są to dwa punkty: temperatura topnienia lodu, której przypisano wartość 0 i temperatura wrzenia
1. Czy ruch ładunków w przewodniku natrafia na jakieś przeszkody? Wyobraź sobie las i uczniów, którzy mają przez ten las przejść. By nie pogubili się i razem dotarli do celu – ich ruch musi być uporządkowany. Drzewa i krzewy lasu powodują, że nie da się dążyć prosto do celu. Trzeba zboczyć, ominąć drzewo. Ruch uczniów jest przez to spowolniony. Natężenie „strumienia uczniów” jest mniejsze, niż gdyby na ich drodze lasu nie było. W lesie nie
1. Z czego są zbudowane ciała? Każde ciało składa się z atomów, a każdy atom z ujemnie naładowanych elektronów i dodatnio naładowanego jądra, które z kolei składa się z dodatnio naładowanych protonów i obojętnych (czyli nienaładowanych) neutronów. Elektrony krążą wokół jądra. Jako całość atom jest obojętny elektrycznie – ładunki ujemne i dodatnie idealnie się równoważą. Atomy łączą się w większe całości zwane cząsteczkami. I one jako całość są obojętne. Z takich atomów lub cząsteczek składają się wszystkie ciała stałe, gazy i ciecze. Jednak
1. Jakie są przejawy oddziaływania elektrostatycznego w codziennym życiu? Podczas ściągania swetra włosy unoszą się do góry pod wpływem jakiejś siły, czasami przeskoczy iskra. Gdy czeszesz się, włosy się elektryzują, nie chcą się układać. Na ekranie telewizora gromadzi się kurz. Potarty szmatką długopis (lub inny plastikowy przedmiot) przyciąga skrawki papieru, kurz itp. Folia do pakowania żywności przykleja się do kanapki. To wszystko są przejawy działania sił elektrostatycznych. Nazwa wzięła się od
Nie zawsze fizyczne pojęcie pracy jest zgodne z jego potocznym, codziennym rozumieniem (to samo słowo, a znaczy co innego). Siedząc i myśląc nad czymś intensywnie, nie wykonujesz pracy w znaczeniu fizycznym, bo nie działasz na nic siłą ani nic nie przesuwasz. A jeśli stoisz, trzymając ciężką walizkę, też nie wykonujesz pracy, bo co prawda działasz siłą, ale nie ma przesunięcia. A więc co to jest praca? Czym jest praca w fizyce? Wyobraź sobie, że pchasz
