ŚRODKI stylistyczne
Dokonaj podziału środków stylistycznych. 1. Rozpocznij od podziału ogólnego. Środki stylistyczne dzielimy na: składniowe, słownikowe, tropy stylistyczne, fonetyczne. 2. Dalej omów bardziej szczegółowo typy środków. Środki stylistyczne składniowe są związane ze składnią, czyli budową zdania. Zaliczamy do nich: powtórzenia (wyrazów, zdań), apostrofy (bezpośrednie zwroty do adresata), wykrzyknienia (czyli elementy nacechowane emocjonalnie, np. oh! ach!), pytania retoryczne (pytania, na które nie można odpowiedzieć), anafory (powtórzenie tego samego wyrazu lub zwrotu
Wymień najważniejsze środki stylistyczne w poezji. Anafora – powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych wersów, zdań, zwrotek. Antropomorfizacja – uosobienie, czyli nadawanie przedmiotom, pojęciom i zwierzętom cech ludzkich. Apostrofa – bezpośredni i uroczysty zwrot do adresata. Epitet – określenie rzeczownika, najczęściej przymiotnik (wiosenne słońce) albo rzeczownik (morze łez). Metafora (przenośnia) – niecodzienne połączenie słów , które daje nowe znaczenie. Metonimia – wyrażenie, gdzie jakiś wyraz zastępuje inny, pominięty (czytać Mickiewicza
Archaizmy Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja, U twego syna Gospodzina, matko zwolena Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. W najstarszym polskim hymnie – Bogurodzicy spotykamy dziwne wyrazy. Dziwne dla współczesnych czytelników, bo niegdyś normalnie funkcjonowały w polszczyźnie. Archaizmy to wyrazy przestarzałe, których już dziś nie używamy (Gospodzin albo Bożyc) albo używamy ich w innym znaczeniu, np. słowo maciora, dziś oznaczające świnię, kiedyś oznaczało po prostu… matkę. To także pewne nieużywane już dziś
To jeden z najpopularniejszych chwytów w poezji. Skojarz ze zwrotem do kogoś lub czegoś! Skojarz apostrofę… z zawołaniem do kogoś lub czegoś, z formą wołacza rzeczowników i ich określeń, z trybem rozkazującym czasowników, z uroczystym, podniosłym stylem, z przemówieniem (tak, to nie tylko chwyt poetycki!), z modlitwami (wszystkie modlitwy zawierają apostrofy do kogoś – Boga, świętych, Matki Boskiej), z liryką apelu (inwokacyjną) – jeśli cały utwór liryczny jest skierowany do jakiegoś adresata („ty”
Środki stylistyczne to używane w literaturze sposoby kształtowania języka literackiego, które odróżniają go od języka codziennej komunikacji. Mają też na celu wywołać u czytelnika określone emocje, pobudzić jego wyobraźnię. Są wyrazem dbałości o świeżość, niezwykłość oraz sugestywność wysłowienia. Chwyty te mogą dotyczyć różnych warstw utworu, np.: słownictwa, składni zdania, warstwy brzmieniowej, wyrażanych znaczeń. Oto najważniejsze środki stylistyczne Metafora poetycka różni się od potocznej tym, że jest stworzona przez poetę, który chce przedstawić
Metafory czy apostrofy pojawiają się nie tylko w poezji – w prozie także. Dlatego należy umieć je znaleźć i odczytać niezależnie od tego, czy zamierza się wybrać na maturze pisemnej analizę wiersza, czy też nie. Pamiętaj przy tym, że funkcja środka stylistycznego zależy od kontekstu, czyli konkretnego tekstu, w którym się on pojawia. 1. Środki językowe wpływające na brzmienie tekstu – dotyczą przede wszystkim poezji. Fonetyczne środki stylistyczne. Dają wrażenie muzyczności, śpiewności, a także
Podstawowe pojęcia z zakresu poetyki (wersyfikacja, kompozycja, stylistyka, genologia), teorii literatury i historii literatury, np. konwencja literacka, prąd artystyczny, rodzaj i gatunek literacki; temat, wątek, motyw, styl. Wersyfikacja Ten termin ma dwa znaczenia: Po pierwsze – to po prostu budowa wiersza, sposób, w jaki zorganizowana jest jego struktura (układ rymów, rytm, etc.). Po drugie – to nauka o budowie wiersza – gałąź poetyki. To ta część poetyki, która zajmuje się miarą wiersza, jego rytmem, akcentami,
Poetom przystoi zwykłe słowa zamieniać na ciąg niecodziennych, czasem udziwnionych skojarzeń. A czytelnicy mają zagadkę, co też pan poeta miał na myśli, używając np. słowa słonecznik. Czy aby na pewno miał na myśli właśnie słonecznik? A może słonecznikiem nazwał słońce? Na czym polega peryfraza? Na zastąpieniu zwykłej, potocznej nazwy przedmiotu, zjawiska, osoby lub pojęcia wielosłownym, rozbudowanym opisem. Słowo, o które chodzi, nie zawsze pojawia się w tekście utworu. Trzeba się go domyślić, co często
Jak najłatwiej znaleźć porównanie? To proste. Szukaj w wierszu wyrazów: jak, jako, jakby, niby, na kształt. W porównaniu poeta używa konstrukcji, że coś jest jak coś albo że ktoś robi coś jak ktoś. Porównania do zwierząt (ptaków, owadów) Urszula w Trenie VI Kochanowskiego porównana jest do pięknie śpiewającego słowika, który przedwcześnie zamilkł Jako więc lichy słowiczekw krzaku zielonym Całą noc prześpiewa gardłkiem swym ucieszonym. Leszek z bajki Przyjaciele Mickiewicza ucieka
Na czym polega oksymoron? Na zestawieniu sprzecznych ze sobą słów. Na przykład: Zimny ogień – wiemy, że ogień jest tak gorący, że aż można się sparzyć. Nigdy nie jest zimny. Gorący śnieg – tu na odwrót. Nawet Eskimosi nie znają takiego rodzaju śniegu. Strasznie się cieszę – ten używany przez nas często związek wyrazowy jest niepoprawny. Można się cieszyć ogromnie, bardzo, ale nie strasznie czy potwornie. Spiesz się powoli –
Co to jest metafora? To trop artystyczny pojawiający się głównie w poezji, ale występujący też w języku potocznym, wyrażenie, w obrębie którego następuje zamierzona przemiana znaczeń składających się na nie słów. Już Arystoteles (starożytny twórca) pisał: „Metafora jest to przeniesienie nazwy jednej rzeczy na inną: z rodzaju na gatunek, z gatunku na rodzaj, z jednego gatunku na inny, lub też przeniesienie nazwy z jakiejś rzeczy na inną na podstawie analogii” (Poetyka) – widzimy więc, że to trop
Zdania złożone współrzędnie służą statycznym opisom przyrody, charakterystyce postaci, równoważniki zdań zaś dynamizują wypowiedź. Pytania retoryczne mają skłonić do refleksji, a zdanie wykrzyknikowe służy wyrażeniu emocji, ekspresji. Środki składniowe nie tworzą nowych znaczeń, tylko są związane z budową składniową zdania. Zaliczamy do nich: powtórzenia, refren, anaforę, inwersję, polisyndeton apostrofę, elipsę, apostrofę, inwokację, antytezę, pytanie retoryczne, wykrzyknienie. Składniowe środki stylistyczne: Apostrofa – bezpośredni patetyczny zwrot do osoby, bóstwa, upersonifikowanej idei lub przedmiotu,
Leksykalne środki stylistyczne Synonimy, czyli wyrazy lub związki, których treści znaczeniowe są bliskie, można podzielić po pierwsze – ze względu na treść i zakresy na: bliższe (spalić się, spłonąć, zgorzeć) dalsze (wypalić się, zwęglić, spopielić się), a po drugie ze względu na barwę znaczeniową wyrazu (pismo, bazgroły, hieroglify), zasięg czasowy (palić się i gorzeć) i środowiskowy (uczyć się, wkuwać). Metafora – przenośnia języka literackiego, jest nieszablonowym, świeżym i oryginalnym zgrupowaniem wyrazów, które daje im
Figury stylistyczne należą do bardzo ważnych środków językowych. Ich rola w utworach literackich to: wzmocnienie ekspresji (siły wyrazu) i zabarwienia emocjonalnego; kształtowanie piękna i oryginalności wypowiedzi. Do tropów poetyckich zaliczamy: epitet, czyli określenie rzeczownika uwydatniające charakterystyczne cechy przedmiotu. Epitetem może być: przymiotnik złote serce, imiesłów: rozbrajający uśmiech, rzeczownik: księga myśli. Epitety mają charakter potoczny lub przenośny. Skłonność do używania epitetów może być charakterystyczną cechą stylu jakiegoś pisarza lub epoki; porównanie, czyli
Roman Jakobson wyróżnili dwa bieguny języka: metaforę i metonimię. Tym dwóm biegunom odpowiadają dwie odmienne tendencje budowania obrazu. Dążność do metafory to cecha np. romantyzmu i Młodej Polski, do metonimii – utworów realistycznych. Teorie metafory Jedną z najstarszych jest teoria Arystotelesa. Zdefiniował metaforę jako czynność transpozycji (przeniesienia) – zastąpienie nazwy właściwej nazwą przenośną. Wyróżnił następujące przeniesienia: z gatunku na rodzaj, z rodzaju na gatunek, z gatunku na gatunek z rodzaju
Środki poetyckie Anafora – powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych zwrotek, wersów, zdań. Życie to nie teatr, ja ci na to odpowiadam; Życie to nie tylko kolorowa maskarada; (Edward Stachura) iłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą; nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego; (Hymn o miłości) Animizacja – to inaczej ożywianie rzeczy martwych wiatr wyje, temperatura
„Dźwięk” utworu poetyckiego wzmacnia jego wymowę. Poeci często operują dźwiękową warstwą języka zestawiając tak głoski, spółgłoski i akcent, aby wiersz działał na zmysł słuchu odbiorcy. Jest w tym podobny do muzyki, dlatego w teście może pojawić się pytanie o sposoby „umuzykalnienia” wiersza. Co to jest onomatopeja? Onomatopeje – to wyrazy naśladujące dźwięki, imitujące je w języku np. zjawiska przyrody, głosy zwierząt i ludzi, np. warkot, puk! puk!. Może być cały wyraz dźwiękonaśladowczy, może
