Zasady tragedii antycznej
W dramacie obowiązywały cztery podstawowe zasady:
-
Zasada trzech jedności – miejsca, czasu i akcji.
- Jedność miejsca polegała na umiejscowieniu akcji tylko w jednym miejscu, np. na dziedzińcu pałacowym. Widzowie oglądają aktorów tylko w tym miejscu, wydarzenia, które dzieją się poza nim (poza sceną) są relacjonowane, opowiadane przez przybywające postacie lub chór.
- Jedność czasu polega na dążeniu twórców antycznych do tego, aby czas trwania akcji równał się czasowi trwania tragedii na scenie. Istniały zatem sztuki, których akcja ograniczała się do kilku godzin, doby, nigdy zaś nie przekraczała kilku dni.
- Jedność akcji zawężała treść dramatu tylko do jednego, głównego wątku.
-
Zasada decorum – dotyczy odpowiedniości stylów.
- Tragedii przypisany był styl języka ,,wysoki”, podniosły, poważny, kolumnowy, komedii zaś styl ,,niski”, bardziej lekki, żartobliwy, niekiedy rubaszny.
- Reguła decorum określała również typ postaci, jakie mogły występować w teatrze – w tragedii postacie ,,wysokiego” stanu, szlachetnie urodzone, w komedii postacie o rodowodzie plebejskim.
- Zasada nieprzedstawiania bezpośrednio scen krwawych.
O drastycznych wydarzeniach po prostu opowiadano w dialogu.
-
Zasada niezmienności charakteru postaci.
Bohaterowie tragedii antycznej nie podlegają transformacjom, nie popadają w skrajne stany emocjonalne. Takiej kreacji postaci sprzyjało użycie niezmiennej maski, którą aktor przywdziewał na początku przedstawienia, a zdejmował dopiero na końcu sztuki.
-
Istotą tragedii był konflikt tragiczny.
Jest to istnienie dwóch równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru. Przykładem mogą być losy bohaterów Sofoklesa.
Nieszczęsny bohater znajduje się niejako w sytuacji bez wyjścia. Jeśli wybierze decyzję a – przegra, jeśli b – też przegra.
Trzeciego wyjścia nie ma. Oto sytuacja tragiczna!
Który dramaturg zrezygnował ze stosowania trójjedności?
Reguła trzech jedności jest charakterystyczna dla tragedii greckiej. Zrezygnował z niej w XVI w. William Szekspir, za co został ostro skrytykowany przez większość swoich współczesnych. Dopiero po jakimś czasie odstąpienie Szekspira od klasycznych wzorców zostało uznane za genialne.
Szekspir
- wprowadził sceny zbiorowe,
- zrezygnował z chóru,
- przenosił akcję z miejsca na miejsce (zmiany scenografii),
- przeplatał ze sobą kolejne wątki, zakłócając następstwo czasowe,
- rozbudował wątki poboczne.
Zobacz: