• Tytuł: Bóg Ojciec – Stań się!
  • Autor: Stanisław Wyspiański (1869-1907)
  • Narodowość: Polak urodzony w zaborze austriackim
  • Rok powstania: 1897-1904
  • Tematyka: biblijna
  • Technika wykonania: witraż
  • Wymiary: 846 x 390 cm
  • Miejsce, w którym można obejrzeć dzieło: kościół oo. Franciszkanów w Krakowie

 

Oto jeszcze jeden portret Boga – stwórcy świata. Ale tym razem wykonany z barwnych szkiełek, bo to… witraż!

  • Witraż wypełnia całe okno nad głównym wejściem. Jest to jedyne okno w fasadzie oraz największy witraż w tym kościele. Gdy stoi się w ciemnej nawie i spogląda na dzieło Wyspiańskiego, robi ono niesamowite wrażenie. Adam Zagajewski tak napisał o tym witrażu: „Bóg Ojciec wygląda jak ogromny, egzotyczny ptak, o postrzępionych, bogatych skrzydłach”.
  • Najważniejsza jest świetlista głowa – to w niej rodzą się pomysły, oraz dłoń – to ona wprowadza w czyn postanowienia.
  • Postać Boga Ojca charakteryzuje ogromna ekspresja i dynamizm. Widać to we władczym geście oraz wyrazie twarzy.
  • Podkreślona została majestatyczność Stwórcy, który unosi się ponad wodami niczym wielobarwna fala.
  • Postać została skomponowana z kontrastowych barw, aby podkreślić energię towarzyszącą aktowi tworzenia. Ciemne barwy, takie jak zielenie, fiolety czy błękity, zostały rozświetlone czerwienią i żółcieniem.
  • Ekspresję podkreślają płomienie, z których wyłania się Stwórca. Dzięki temu Jego postać wydaje się bardziej ulotna, zjawiskowa.
  • Artysta zastosował technikę popularną na przełomie XIX i XX w., choć związaną od zawsze z kościołem. Witraż to barwne szkła, które zostały przycięte według wzoru wykonanego na kartonie w skali 1:1. Szklane płytki łączy się ołowianą, miękką szyną, nagiętą do potrzebnego kształtu. Na koniec lutuje się łączenia szyn, aby witraż się nie rozsypał.

 

Triki kompozycyjne

Jasność w ciemności
Pierwotny tytuł tego witrażu brzmiał: Bóg wyprowadzający świat z chaosu. Patrząc na dzieło, rzeczywiście można mieć takie wrażenie. Wśród ciemności wewnątrz kościoła nagle pojawia się potężna postać Stwórcy o jaśniejącej twarzy, który z mroku powołuje do życia kolejne stworzenia.

Sztuka secesyjna
W sztuce końca XIX w. zaczyna dominować nowy kierunek – secesja. Polska nazwa wzięła się od łacińskiego secessio i oznacza „odcięcie się”, w tym przypadku odcięcie się od tradycyjnych form i sposobu przedstawiania. Wyróżniającym elementem secesji były płynne kształty, esowate linie, oplecione czarnym konturem.

Monumentalność
Artysta, będąc uczniem Matejki, pierwszy raz wykonywał sakralne dekoracje w kościele Mariackim w Krakowie razem z mistrzem. To tam, malując na ogromnych powierzchniach, musiał nauczyć się tworzyć w sposób monumentalny. Swoje młodzieńcze doświadczenia wykorzystał właśnie w pracy nad całościowym wystrojem kościoła Franciszkanów.

 

Przykładowe pytania egzaminacyjne

Przedstawienie Boga stwarzającego świat jest bardzo popularnym motywem w sztuce. Podaj inne dzieło o tym samym temacie.

Przykładowa odp.: Jednym z najsłynniejszych dzieł na temat stworzenia świata są freski Michała Anioła.

Synonimem terminu „monumentalny” jest:

A. ogromny,
B. płaski,
C. panoramiczny,
D. miniaturowy.

Odp. A.