Stwórz konspekt modelu odpowiedzi do podanych tematów:

a) Obraz młodości i program romantyków zawarty w Odzie do młodości.

b) Cechy Konrada jako bohatera romantycznego na podstawie Wielkiej Improwizacji.

c) Koncepcja historiozoficzna zawarta w Widzeniu księdza Piotra.

d) Na podstawie sceny w salonie warszawskim i sceny więziennej (III część Dziadów) napisz, jak Mickiewicz przedstawił obraz polskiej młodzieży patriotycznej.

e) Na podstawie Epilogu Pana Tadeusza i całości dzieła opisz obraz ojczyzny w oczach Adama Mickiewicza.

f) Na podstawie Przygotowania i znajomości całego dzieła przedstaw ocenę powstania listopadowego w Kordianie Juliusza Słowackiego.

g) Na czym polega prowidencjalizm – w myśl Zygmunta Krasińskiego. Odwołaj się do Nie-Boskiej komedii, zwłaszcza sceny finalnej.

h) Postawa i cechy dziecięcia wieku, czyli młodego człowieka doby romantyzmu. Nakreśl na podstawie Cierpień młodego Wertera.

i) Lalka powieścią o idealizmie i idealistach – odwołaj się do znajomości powieści.

jj) Stanisław Wokulski jako człowiek przełomu wieków. Scharakteryzuj bohatera w kontekście bohatera romantycznego i realistycznego.

k) Kluczowa rola mogił w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.

ll) Program pozytywistyczny zawarty w Nad Niemnem – odwołaj się do ukształtowania postaci.

ł) Ukształtowanie postaci Kmicica na tle znanych Ci wzorców literackich.

m) Na podstawie sztandarowego utworu epoki – Koniec wieku XIX Tetmajera i znanej Ci twórczości poetów epoki – scharakteryzuj postawę dekadencką.

n) Jak doktor Judym rozumiał swoje posłannictwo? Na czym polega istota postawy zwanej judymową? Odwołaj się do sceny rozstania z Joasią i do wystąpienia Judyma przed zespołem lekarskim.

o) Naturalizm w Chłopach Reymonta. Odwołaj się do sceny śmierci Boryny i znajomości całego utworu.

Podpowiedzi

Klucz a.
Młodość – siła skontrastowana ze starością, apoteoza młodości, personifikacja i animizacja młodości, młodość – siła sprawcza, matka ducha odnowy świata. Program: Krytyka poprzedniego pokolenia i ideałów oświeceniowych, ideał wolności, apoteoza młodości, ideał przełamywania granic nauki, ideał poświęcenia życia za walkę, wizja lotu ku słońcu, pochwala miłości.

Klucz b.
Samotność, poeta, zbuntowany, stawia czoło Bogu – bluźni, dla wielkiej idei popełnia czyn niemoralny, poświęca się za miliony, jest wrażliwy, postrzega się jako jednostkę wybitną, ponad tłumem zwykłych śmiertelników, prometeizm, wiara w miłość, krytyka mądrości.

Klucz c.
Idea mesjanizmu narodowego – Polski postrzeganej jako Chrystusa narodów. Profetyzm sceny. Ukazanie Polski na wzór dziejów Chrystusa, liczne nawiązania do Biblii – męczeństwa i ukrzyżowania Jezusa. Ukazanie sensu cierpienia Polski jako wyzwolenia innych narodów. Mesjanizm metafizyczny – bo porównuje ojczyznę do Chrystusa, Boga, w finale pojawia się tajemniczy zbawiciel.

Klucz d.
Patrioci: Młodzi, ponoszą cierpienia na rzecz ojczyzny, tracą wolność, zdrowie, życie, są wywożeni na zesłanie. W słynnym porównaniu społeczeństwa polskiego do lawy – młodzi patrioci są gorącym ogniem, prawdziwą wartością narodu, skontrastowani z plugawą skorupą – warstwami rządzącymi. Symbol martyrologii Cichowski – torturowany, zamęczony, niezłomny. Portret prześladowców: okrutni, pozbawieni skrupułów, zbrodniczy, kłamliwi, tchórzliwi, wyrachowani, obłudni.

Klucz e.
Widziana z dystansu, oczami emigranta. Kraj dzieciństwa, wyidealizowany obraz arkadii, ojczyzna duchowa, jej cechy: uroda ojczystej przyrody, uczciwość ludzi, przyjaźń, życzliwość, czystość, piękno, sielankowość.

Klucz f.
Negatywna ocena powstania dotyczy przede wszystkim przywódców zrywu. Poeta pozytywnie ocenia i ukazuje zapał młodych i ich bohaterstwo – ale w złym świetle prezentuje konserwatywnych, słabych, mało energicznych przywódców. Kontrastuje zapał, energię z zachowawczością i biernością starych. Dyskutuje także etyczny wymiar buntu – królobójstwa.

Klucz g.
Teoria historiozoficzna, która uznaje, iż historia jest wynikiem wyroków Boskich. Człowiek jest podporządkowany prawom historii, rewolucja to kolejny krok w rozwoju społeczeństw. Niedoskonałość człowieka sprawia, że konieczna jest Boska interwencja – widać ją w finalnej scenie klęski Pankracego, który doznaje mistycznej wizji i ginie ze słowami: „Galilejczyku, zwyciężyłeś”.

Klucz h.
Dziecię wieku – młody, bardzo wrażliwy, ogarnięty uczuciem człowiek. Wrażliwy na piękno natury, potrzebujący jej bliskości, wyobcowany ze świata ludzi, czuły, buntuje się przeciw konwenansom świata, odczuwa tzw. Weltschmerz, miłość jest dla niego źródłem cierpienia, zdolny jest do samobójstwa.

Klucz i.
Trzy pokolenia idealistów – Rzecki – idealista patriota, wielbiciel Napoleona, Ochocki – idealista nauki i Wokulski – idealista miłości. Prus zamierzał zatytułować powieść Trzy pokolenia i podkreślić w ten sposób temat idealizmu, który podjął. Jego idealiści ponoszą klęskę – zwłaszcza ideały romantyczne takie jak walka i miłość okazują się przegrane. Najwięcej szans ma nauka, ale i jej symbol – metal lżejszy od ­powietrza i jego zaginięcie podają w wątpliwość wiarę autora w sukces nauki.

Klucz j.
Romantyk – bo samotny, zbuntowany, zakochany, przeżywa metamorfozę, walczy o wolność, próbuje samobójstwa, ponosi klęskę.
Realista – bo aktywnie, realnie działa, dorabia się majątku, zamienia walkę na pracę, nie jest poetą, jest energiczny, działa w oparciu o realne siły.

Klucz k.
Mogiły symbolizują świętość czasu i miejsca, nadają sakralny wymiar przesłaniu dotyczącemu wartości, takich jak rodzina, praca, ojczyzna, walka. Mogiła protoplastów wyraża szacunek dla miłości ponad konwenanse, pracy, siły człowieka jako kreatora świata i przestrzeni, natury. Mogiła powstańców każe szanować bohaterów i zryw niepodległościowy, ale zarazem poprzez kontrast pokazuje konstruktywną siłę budowania i pracy w porównaniu z klęską walki.

Klucz l.
Autorka pochwala: pracę, gospodarowanie na ziemi, zgodę, realizm spojrzenia na życie i uczucia, odstąpienie od romantycznych mitów miłości, fantazji, walki. Myśli te odwzorowuje ukształtowanie postaci – pozytywni bohaterowie to: Benedykt Korczyński, syn Witold, Jan Bohatyrowicz, Justyna, natomiast romantycy: artysta Zygmunt, wciąż chora Emilia Korczyńska, Różyc – to postacie negatywne lub wyśmiane.

Klucz ł.
Bezpośredni wzór literacki – Jacek Soplica z Pana Tadeusza. Podobna hulaszcza młodość, błąd młodości, przeistoczenie w patriotę, walka w przebraniu, rehabilitacja. Obaj nie są poetami, działają realnie. Różny jest finał ich biografii – szczęśliwy u Kmicica, zakończony śmiercią w przypadku Soplicy, inne też perypetie – bo Soplica żeni się z niekochaną kobietą i ma z nią syna.

Klucz m.
Dekadentyzm – poczucie schyłkowości świata, zwątpienie we wszystkie wartości, pesymizm, brak energii do działań, bierna postawa w walce ze złem. Poczucie znikomości istoty ludzkiej i bezsensu działań człowieka.

Klucz n.
Judym – to człowiek który rezygnuje z własnego życia, domu, miłości i szczęścia na rzecz poświęcenia się pomocy biednym i potrzebującym – w szerszym rozumieniu – większej idei. Sam Judym rozumiał swoje posłannictwo jako powinność lekarza i spłatę długu wobec społeczeństwa.

Klucz o.
Boryna umiera na polu, umiera tak, jak żył – pracując na swojej ziemi. Natura zapowiada jego śmierć. Zgodna z naturalizmem jest bliskość człowieka i natury, zgodność ludzkiego życia z jej prawami. Towarzyszy bohaterom Chłopów na wielu etapach – Reymont naturalistycznie opisuje na przykład obcięcie sobie nogi przez Kubę. Również w kreacji postaci Jagny – erotycznej, zmysłowej na kształt płodnej ziemi – należy dostrzec wpływy naturalizmu.