Na egzaminie może się zdarzyć, że zostaniesz poproszony o porównanie tekstu biblijnego z tekstem współczesnym. Popatrz, jak można to zrobić na przykładzie fragmentu Pieśni nad Pieśniami i tekstu Psalmu dla Ciebie Piotra Rubika.
Pieśń nad Pieśniami
(fragmenty)
OBLUBIENICA
Oto głos miłego mego!
Spójrz, zbliża się, biegnie przez góry
I skacze po pagórkach!
Miły mój podobny jest do jelenia
Albo do młodej gazeli.
Stoi za naszą ścianą
I zagląda przez kratę.
Odezwał się miły mój i tak przemówił:
OBLUBIENIEC
Wstań, przyjaciółko moja, pójdź, piękna moja!
Bo ot już minęła zima,
A deszcze odeszły swoimi drogami,
Na ziemi ukazały się kwiaty
I nastał czas obcinania winnych krzewów,
I głos synogarlicy rozlega się dokoła.
Już z drzew figowych opadły owoce,
A kwitnące winnice wydały swoje wonie
Wstań, przyjaciółko moja, pójdź, piękna moja!
OBLUBIENICA
Otworzyłam miłemu memu,
Lecz on tymczasem odszedł.
Już zniknął.
Przeraziła się dusza moja, gdy mówił do mnie.
Szukałam go, ale go nie znalazłam.
Wołałam go, lecz on się nie odezwał.
Znaleźli mnie strażnicy, którzy chodzą po mieście.
Obili mnie i zranili, i zabrali zasłonę
Strażnicy murów.
Poprzysięgam was, córki jerozolimskie,
Jeżeli znajdziecie mojego ukochanego,
Powiedzcie mu, że jestem chora z miłości.
OBLUBIENIEC
Jak piękne są twoje stopy w sandałach,
Córko księżyca!
Łuk twoich bioder jest jak brylantowa kolia,
Wykonana rękami mistrza,
Pępek twój jest jak okrągła czasza,
W której nigdy nie zabraknie wina,
Twoje łono jest jak snop pszenicy wśród róż,
Twoje piersi są jak dwoje sarniąt,
Jak bliźnięta łani,
Twoja szyja jest jak wieża z kości słoniowej,
Oczy twoje są jak sadzawki z Hesebon (…)
Twoja głowa jest jak lesisty Karmel,
A włosy twoje są jak szkarłat.
O, związałaś króla splotami twoich włosów!
OBLUBIENICA
Przyłóż mnie jak sygnet do twojego serca,
Przyłóż mnie jak sygnet do twojego ramienia!
Albowiem miłość mocna jest jak śmierć,
A namiętność trudna jest jak świat podziemny.
A jej żar jest żarem ognistym,
Płomieniem Boga!
Bezmiar wód nie ugasi miłości
Ani strumienie jej nie utopią.
Wzgardzony będzie człowiek, który chce kupić miłość
Majętnością domu swojego.
Piotr Rubik,
Zbigniew Książek
Psalm dla Ciebie
Choć nie masz oczu
Bardziej błękitnych
Niż tamta miała
Tamta, co kiedyś
Dla żartu niebo
W strzępy porwała
Choć nie masz oczu
Chmurnych jak burza
Pod koniec lata
Ty – każdym latem
I każdą burzą
Mojego świata
Pytam się gwiazdy
Co drogę wskazać
Błądzącym miała
Czemu ze wszystkich
Pragnień na świecie
To Ty – mnie wybrała(e)ś
Gwiazda, co w rzece
Wciąż się przegląda
Też tego nie wie
Czemu ze wszystkich
Pragnień na świecie
Wybrałe(a)m Ciebie
Czemu ze wszystkich
Pragnień na świecie
Wybrałe(a)m Ciebie
Połóż mnie
Na Twym ramieniu
Połóż jak
Pieczęć na sercu
Poczuj smak
Mego pragnienia
Jak pieczęć
Proszę połóż
Mnie
Choć Twoje włosy
Nie są jak łany
Złotej pszenicy
Chłopaka, który
Tak sercem wstrząsnął
Jak nawałnica
Choć nie masz włosów
Tak prawie czarnych
Jak skrzydło kruka
Nie kruczoczarnej
Nie złotowłosej
A Ciebie szukam
Choć nie masz dłoni
Która policzek
Jak ogień pali
Dłoni chłopaka
Po którym został
W komodzie szalik
Choć nie masz dłoni
Jak ta, co w serce
Klawiszem stuka
To Twojej dłoni
Przecież dłoń moja
Od zawsze szuka
Podobieństwa
Oba teksty:
- są zapisem dialogu prowadzonego przez kochanków,
- najmocniej oddziałują na zmysł wzroku, np. w pierwszym Oblubieniec porównywany jest do jelenia/ gazeli a opis Oblubienicy jest bardzo zmysłowy;
w Psalmie dla Ciebie kochankowie zwracają uwagę kolejno na oczy, włosy, dłonie partnera/ partnerki, - podkreślają piękno fizyczne wybranków/ wybranek,
- są bogate w porównania, przy czym śmiało można powiedzieć, że Oblubieniec z Pieśni nad Pieśniami przygląda się swojej ukochanej okiem artysty i znawcy:
Łuk twoich bioder jest jak brylantowa kolia,
Wykonana rękami mistrza,
Pępek twój jest jak okrągła czasza,
W której nigdy nie zabraknie wina,
Twoje łono jest jak snop pszenicy wśród róż,
Twoje piersi są jak dwoje sarniąt,
Jak bliźnięta łani,
Twoja szyja jest jak wieża z kości słoniowej,
(…)
A włosy twoje są jak szkarłat.
- Porównania przywołane w tekstach są oryginalne, zmysłowe, wyszukane, związane m.in. ze światem przyrody:
Oczy twoje są jak sadzawki z Hesebon
Twoja głowa jest jak lesisty Karmel,
Choć twoje włosy nie są jak łany złotej pszenicy…
Oba utwory
- cechuje nagromadzenie tropów poetyckich – poza porównaniami pojawia się w nich wiele:
- epitetów
młoda (gazela), brylantowa (kolia ) / (oczu) błękitnych, (włosów) czarnych wpływających na plastyczność opisu,
- metafor
Przyłóż mnie jak sygnet do twojego serca, przyłóż mnie jak sygnet do twojego ramienia!
Połóż mnie na swym ramieniu, połóż jak pieczęć na sercu, które podkreślają moc, trwałość, nierozerwalność łączącego kochanków uczucia,
- powtórzeń
wskazujących na wagę powtarzanych słów miłego mego, miły mój, / Czemu ze wszystkich pragnień na świecie wybrałe(a)m Ciebie,
- wyliczeń,
dzięki którym nie umknie odbiorcy żaden istotny szczegół – twoje stopy, łuk twoich bioder, pępek twój, twoje łono, twoje piersi, twoja szyja, twoje oczy, twoja głowa, twoje włosy / nie masz oczu…, nie masz włosów…, nie masz dłoni…
- wykrzyknień podkreślających zaangażowanie emocjonalne osoby mówiącej:
Oto głos miłego mego!
Poczuj smak mego pragnieniapodkreślają ogromną rolę miłości
- w pierwszym moc miłości porównana jest do mocy śmierci, nie ugasi jej bezmiar wód, nie utopią jej strumieni
- w drugim – ze wszystkich pragnień na świecie zakochani – i kobieta, i mężczyzna – wybierają miłość,
- zawierają wyznania miłosne:
Jeżeli znajdziecie mojego ukochanego,
Powiedzcie mu, że jestem chora z miłości.
Ty – każdym latem
I każdą burzą
Mojego świata.
- opowiadają o doznanej przez bohaterów goryczy cierpienia z powodu miłości
- Oblubienica skarży się, że została pobita i zraniona przez strażników, kiedy szukała ukochanego,
- natomiast bohaterowie Psalmu dla Ciebie cierpieli z powodu poprzednich, nieudanych związków,
- świadczą o tym, że kochankowie zdają sobie sprawę z tego, że łączące ich uczucie jest skutkiem ingerencji sił wyższych
- Oblubienica wyznaje, że namiętność jest płomieniem Boga,
- zaś bohaterowie z Psalmu dla Ciebie pytają gwiazdę, wskazującą drogę błądzącym (betlejemskiej, prowadzącej do Chrystusa) o swój w ich los,
- opiewają siłę namiętności. A namiętność trudna jest jak świat podziemny. Oblubienica daje nam wyraźnie do zrozumienia, że jest to uczucie niezwykle silne, nienasycone, jak kraina zmarłych,
- przedstawiają miłość płomienną, szczerą, odwzajemnioną, szczęśliwą. W Psalmie dla Ciebie uczucie to dodatkowo jest pokazane jako lekarstwo na zranioną duszę, największe pragnienie.
- Przesłanie obu tekstów można by zawrzeć w słowach „Potęga miłości jest niezaprzeczalna”.
Wymieniając podobieństwa nie można nie odnieść się do tytułów utworów. Niby różnych, ale:
- tytuł utworu biblijnego wyraźnie podkreśla jego wyjątkowość Pieśń nad Pieśniami, czyli nieprzeciętna, niezwykła, niepowtarzalna, oryginalna,…
- tytuł utworu współczesnego, Psalmu dla Ciebie, poprzez użycie w nim pojęcia psalm sugeruje nam, że będziemy mieć do czynienia z pieśnią o charakterze modlitewno-hymnicznym, a więc także wyjątkową!
- To zarówno pieśń dziękczynna – kochankowie dziękują sobie nawzajem za to, że siebie odnaleźli i połączyło ich coś wyjątkowego oraz błagalna – połóż mnie na swym ramieniu, połóż jak pieczęć na sercu – jak i prośba, życzenie, marzenie, zamysł o wspólnym podążaniu przez życie.
Różnice
Jest ich zdecydowanie mniej niż podobieństw, ale skoro i je mamy wskazać, to zaczynamy:
- w Pieśni nad Pieśniami świat przyrody współgra z pięknem, czystością i mocą uczucia łączącego kochanków, przedstawiony jest wyłącznie pozytywnie
Bo ot już minęła zima, a deszcze odeszły swoimi drogami… Natura niejako pomaga Oblubieńcowi i Oblubienicy w przeżywaniu szczęścia,
- w Psalmie dla Ciebie przyroda nie kojarzy się zakochanym dobrze. Mężczyźnie przypomina zawód miłosny spowodowany tym, że poprzednia kobieta Dla żartu niebo w strzępy porwała.
Jego ukochana zaś wspomina poprzedniego partnera jako mężczyznę o oczach chmurnych jak burza pod koniec lata czy tego, który tak sercem wstrząsnął, jak nawałnica,
- miłość Oblubieńca i Oblubienicy jest piękna, prawdziwa, wyjątkowa, tak jak dziewczyny i chłopaka z Psalmu dla Ciebie, ale Ci drudzy zdecydowanie mają za sobą trudne chwile i nieudane związki – zawody miłosne. Porównują swoich obecnych partnerów do poprzednich:
Choć nie masz oczu bardziej błękitnych niż tamta miała, a dziewczyna mówi: Choć nie masz dłoni, która policzek, jak ogień pali,
- w Pieśni nad Pieśniami to Oblubienica podkreśla ogromną rolę, jaką w naszym życiu odgrywa miłość:
Albowiem miłość mocna jest jak śmierć,
- a w Psalmie dla Ciebie oboje zakochani mówią o wadze tego uczucia,
- Oblubienica z Pieśni nad Pieśniami odczuwa i opisuje swoją miłość do Oblubieńca jako czysto zmysłową, niezwykle silnie przeżywaną namiętność, manifestuje ją;
Oblubieniec jest bardziej niż ona uduchowiony, powściągliwy, choć jednocześnie urzeczony pięknem jej ciała,
- w Psalmie dla Ciebie oboje bohaterowie odczuwają miłość podobnie – i w sposób zmysłowy i duchowy.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c269-powtorka-z-polskiego/c270-biblia/piesn-nad-piesniami-3