Techniki zapamiętywania

Trzeba wiedzieć o tym, że pamięć to proces składający się z trzech ogniw:

  • zapamiętywania,
  • przechowywania,
  • odtwarzania.

Postawa i motywacja to bardzo ważne elementy ułatwiające uczenie się i zapamiętywanie. Przypuśćmy, że z góry nastawisz się na to, że nie zdasz, że materiał jest zbyt trudny, a na wybranym przez Ciebie kierunku zbyt duża konkurencja, nie – to się nie może udać. Takie nastawienie na pewno nie ułatwi Ci nauki i efekty będą mierne. Postaraj się zmienić swoją postawę na bardziej pozytywną. Uwierz w siebie i swoje możliwości.

  • Bardzo duże znaczenie w opanowywaniu wiedzy ma motywacja. Jeśli należysz do tych, którym niezbyt zależy na statusie studenta, a uczysz się tylko dla świętego spokoju (bo rodzice tak chcą), prawdopodobnie nie będziesz się dostatecznie koncentrował na treści i nie będziesz się zbytnio wysilał, by czegoś się nauczyć. Nie zdziw się zatem, kiedy efekty będą mniejsze od spodziewanych i nie tłumacz się, że „przecież ja się uczyłem, tylko nic nie pamiętam”. I na odwrót, jeśli jesteś zbyt ambitny i nie dopuszczasz myśli, że może Ci się nie powieść, Twoja motywacja będzie zbyt silna i w pewnym momencie zamiast ułatwić, może utrudnić naukę.
  • Cały czas w trakcie uczenia się staraj się nowe treści łączyć z tym, co już wiesz, odnosić do wiedzy, którą posiadasz – to znacznie ułatwia zapamiętywanie. Zawsze lepiej „wkodujemy” to, co jest nam bliskie, co lubimy, czym się interesujemy. Dlatego staraj się treści trudne, nowe lub nudne przekładu na to, co jest Ci bliskie emocjonalnie.

 

Zapamiętywanie

Materiał nowy lub znany, ale długi podziel na mniejsze sensowne części. Może to być lektura, której nie przeczytałeś, podręcznik, opracowanie lub notatki, do których dawno nie zaglądałeś.

  • Przeczytaj pierwszy raz całość pobieżnie, jednak nastawiając się na zrozumienie.
  • Drugie czytanie – systematyzuj wiedzę, podkreślając najważniejsze treści, pojęcia, twierdzenia niezrozumiałe, ważne lub nowe, daty, nazwiska, wydarzenia itp. Oprócz podkreślenia warto jest wynotować, staraj się pisać to, co się da swoimi słowami. Definicje przepisuj dosłownie – jeśli mają być opanowane „słowo w słowo”.
    • Podkreślenie zapewni Ci łatwiejsze powtórzenie, gdyż nie będziesz musiał czytać ponownie całości, w trakcie podkreślenia zapamiętujesz.
    • Notowanie spełnia tę samą funkcję, a poza tym dzięki niemu sporządzisz „ściągę”, z której będziesz mógł korzystać przy powtarzaniu.
  • Wszystkie wynotowane nowe lub trudne pojęcia wyjaśnij, by lepiej je zrozumieć.
  • Gdy pojęcia mają cechy abstrakcyjne, gdy trzeba je wkuć np. wymienić cechy, cele, elementy i nie stanowią one logicznej całości, możesz ułatwić sobie zapamiętanie stosując różne pomysły. Jeśli lubisz matematykę, zastosuj system cyfrowy, oznacz kolejne cechy (elementy) cyframi lub symbolami geometrycznymi (kwadrat, koło, trójkąt itp.). Możesz również oznaczyć je literami alfabetu lub zapamiętać pierwsze litery tych pojęć.
  • Jeśli definicje lub twierdzenia wymagają wyuczenia się „słowo w słowo”, nie ucz się bezmyślnie. Postaraj się je zrozumieć. Jeśli tylko wkujesz je na pamięć, nie będziesz umiał ich zastosować, poza tym pamięć jest zawodna i wystarczy by jedno słowo wypadło Ci z głowy, reszty nie będziesz potrafił odtworzyć. Spróbuj wykorzystać swoją wyobraźnię i doświadczenie. Posłuż się skojarzeniami, możesz stworzyć we własnej wyobraźni obrazek do tego twierdzenia.
  • Przy zapamiętywaniu zasad i reguł wykorzystaj poczucie humoru. Treści, które są nam bliskie emocjonalnie, łat wiej się utrwalają w pamięci. Ułóż śmieszny wierszyk lub historyjkę. Na przykład: „Pamiętaj cholero, nie dziel przez zero”!
  • Nazwiska – posłuż się prostymi skojarzeniami. Zastanów się, z czym Ci się kojarzy dane nazwisko, co ci przywodzi na myśl.Na przykład: „Pribram, Gallanter, Miller – sklep galanteryjny przy bramie Millera”.

Potrzebna inwencja twórcza

  • Ci, którzy są tzw. wzrokowcami, czyli przy uczeniu się i zapamiętywaniu bardziej angażują zmysł wzroku, mogą wypisywać daty, nazwiska czy pojęcia na kartkach i przyklejać je w pokoju, nad łóżkiem, po prostu tam, gdzie często przebywają.
  • Oni też powinni zwrócić większą uwagę na podkreślenia, stosując różne kolory i notatki, a w nich na stronę graficzną. Wyraźnie wydzielając jej części – łatwiej utrwalą a potem odtworzą dany materiał.
  • Notatki najlepiej pisać zdaniami krótkimi, a nawet skrótami, zachowując sens myśli.

 

Utrwalanie i przechowywanie

Jak utrwalić wyuczony materiał?

  • Posłuż się banalną, ale prawdziwą zasadą, że „powtarzanie jest matką wiedzy”. Każdego dnia powtórz jedną partię materiału.
  • Zaczynaj nie od początku tej części, lecz od końca poprzedniej. W ten sposób tworzysz „pomost pamięciowy” pomiędzy poszczególnymi partiami tekstu, unikając luk. Powtarzanie powinno odbywać się na głos.
  • Słysząc swoją wypowiedź, możesz łatwo wychwycić btędy i ćwiczysz płynność wypowiedzi. Głośne powtarzanie dotyczy przede wszystkim tzw. słuchowców, czyli tych, którzy lepiej zapamiętują to, co słyszą niż to, co widzą.
  • Po 1-dniowej przerwie powtórz całość materiału, stosując odpowiedzi na pytania wcześniej sformułowane pisemnie. Do takiej „powtórki” możesz zaprosić koleżankę i kolegę. Wykorzystaj okazję i zrób sobie próbę egzaminu, przyjmując role egzaminatora i egzaminowanego.
  • W trakcie uczenia się i powtarzania nie zapominajcie o przerwach, które powinny być z reguły wypełnione zupełnie odmienną aktywnością, np. spacer, kąpiel w wannie, słuchanie muzyki itp. Pamiętaj, że Twój umysł musi odpocząć.
  • Zajmij się w przerwie tym, co najbardziej lubisz robić. Musisz się zrelaksować i odprężyć. Sen jest naszym dobrodziejstwem. Gdy śpisz, wypoczywasz, materiał „układa się w głowie” bez Twojego udziału. Zarywanie nocy i picie dużej ilości kawy na pewno Ci nie pomoże w nauce, a spowoduje przemęczenie, co w konsekwencji obniży twoją zdolność do koncentracji i osłabi pamięć.

 

Mało czasu – wyjście awaryjne

Jak w miarę szybko opanować obszerny materiał:

  • przeczytaj całość, nastawiając się od razu na zapamiętanie,
  • słowo, pojęcia, kwestie niezrozumiałe wyjaśnić po przeczytaniu,
  • zrób parominutową przerwę,
  • nie zaglądając do materiału powtórz krótko z pamięci przeczytaną wcześniej treść,
  • przeczytaj drugi raz podkreślając najważniejsze zagadnienia,
  • napisz krótką ściągę – daty, nazwiska, definicje innym kolorem,
  • głośno powtórz całość swoimi słowami,
  • zajrzeć do ściągi i powtórz jeszcze raz, zwracając szczególną uwagę na zapomniane treści,
  • następne powtórzenie zrób dopiero po kilku godzinach – bez zaglądania!
  • ostatnie powtórzenie – następnego dnia rano.

 

Odtwarzanie, czyli egzamin

Dobre zapamiętanie i utrwalenie to połowa sukcesu na egzaminie. Istnieje jednak jeszcze kilka innych czynników decydujących o tym, czy dobrze wypadniemy na egzaminie.

  • Jeśli to możliwe, poznaj wymagania i sposób pytania egzaminatora.
  • Powinieneś również zadbać o to, by być wypoczętym, a na krótko przed egzaminem powtórz sobie materiał w formie skrótowej, bo przypominamy sobie łatwo to, z czym mieliśmy niedawno do czynienia. Nie chodzi tu o uczenie się w ostatniej chwili, nerwowe wkuwanie długich tekstów, lecz o schematyczny przegląd. Jest to środek wzmagający gotowość pamięci i przeciwdziałający zaskoczeniu na egzaminie.
  • Na egzaminie trzymaj się zasady „mówienia na temat”. Nie „lej wody”, nie rozwlekaj się, nie podawaj informacji nie związanych z tematem.
  • Jeśli pytanie Ci nie podeszło staraj się wykorzystać tu wiedzę z innych pokrewnych dziedzin (np. języka polskiego, czy historii) i sensownie powiąż z pytaniem.
  • Jeżeli chcesz zabłysnąć, miej w zanadrzu parę interesujących szczegółów, których nie zna większość, a może nawet egzaminator. Wpleć je skrzętnie w treść wypowiedzi lub rzuć mimochodem, to może podwyższyć Twoją notę,