Kim jesteś człowieku?

Kim jesteś człowieku?

Dobrze mieć przygotowany wstęp do takiej pracy. Czy to refleksję własną, czy pytanie – tezę, którą postawimy we wstępie, czy – wreszcie wypowiedź autorytetu: pisarza, filozofa, polityka itp. Albo piękny cytat z poezji lub prozy. Nie powinien pozostać bez komentarza, chyba że uznamy go jedynie za motto pracy, a nie wstęp.

Jeśli chcesz zacząć od cytatu…

Oto najbardziej znane (i często powtarzane w tematach maturalnych) refleksje pisarzy:

• Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest.
  Joseph Conrad

• W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę.
  Albert Camus

• Ludzie nie mogą być nigdy wolni, ponieważ są słabi, występni, nędzni i zbuntowani.
  Fiodor Dostojewski

• Uczę się Ciebie, człowieku
  Jerzy Liebert

• Czytam historię, i widzę coś zrobił przez stulecia, Człowiecze (…) zastanawiam się czyś godzien, aby cię pisać przez „C”.
  Leopold Staff

• Życie każdego człowieka warte jest uwagi, ma swoje tajemnice i dramaty.
  Krzysztof Kieślowski

• Człowiek nie wybiera sytuacji, ale musi jej sprostać.
  Andrzej Szczypiorski

Przed rozpoczęciem pracy pisemnej warto poświęcić im chwilę refleksji – są to bowiem różne opinie o człowieku – eksponują zło i występek, innym razem – to, co zasługuje na podziw. A może zestawić we wstępie pracy takie dwa różne punkty widzenia?

Albo wykorzystać następujące teksty:

…zaczynamy żyć coraz samotniej
odległość od człowieka do
rośnie pod neonami
w przeludnionych miastach
ocierając się o siebie do krwi
żyjemy jak na wyspie
zamieszkałej przez nieliczne istoty
Tadeusz Różewicz

Czy samotność w tłumie staje się cechą współczesnej ludzkości? Pytanie bardzo ważne – bo dotyczy nas samych. Można je rozważyć.

Ale człowiek jest naturą
Jest w niej i z niej – to drzewo i topór
Jeśli ją przeciwstawia swoim szpadlom – błądzi
Jeśli ją niszczy – jest jej samozniszczeniem.
Artur Międzyrzecki

Jest czy nie jest naturą? Jak daleko od niej odbiegł – jak bardzo od niej zależy. Nie tylko do tematów ekologicznych pasuje ta poezja, również do tych o wpływie cywilizacji na naturę ludzką.

Człowiek to taki zwykły człowiek
jak pierwszy człowiek drugi człowiek
Różnimy się jedynie tak bardzo podobnie i przepadamy jak kamienie w wodę.
Ewa Lipska

O – właśnie. Gdyby ktoś myślał, że jest istotą wyjątkową i niepowtarzalną, trzeba mu przeczytać ten wiersz. A może coś nas różni – a może różnimy się tak bardzo podobnie… Czy zauważyłeś to, co najbardziej ludzkie, a może coś, co jednak jest niepowtarzalne?

Uczę się ciebie, człowieku
Powoli się uczę, powoli.
Od tego uczenia trudnego
Raduje się serce i boli.
Jerzy Liebert

Czym postępki człowieka radują ludzkie serce, czym ranią? I czy w końcu można się czegoś o człowieku nauczyć. Czy jest to nauka, której do końca posiąść się nie da?

Czymże jest człowiek i czegóż mu trzeba?
Trzeba mu świata duszy, trzeba w górę
wznieść go nad życie gorzkie i ponure…
Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Tetmajer swoim wierszu Nowina stawia pytanie i daje odpowiedź. Być może różne są sposoby na to, by wznieść się „nad życie gorzkie i ponure”, nie wszystkie propozycje modernistów uznajemy za interesujące i wartościowe, ale przecież – możemy proponować własne metody.

Człowieku! gdybyś wiedział, jaka twoja władza.
(…)
Ludzie! każdy z was mógłby , samotny i więziony,
Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony.
A. Mickiewicz Dziady

Czy wieszcz nie przecenił ludzkich mocy? To romantyczna potęga myśli, twórczej wyobraźni, zdolnej poruszyć żywioły. To bardzo znany fragment Dziadów, warto go zapamiętać.