Historia sztuki – kierunek studiów

Czas wielkiej intelektualnej przygody

• Jeśli zdecydujesz się na studia na historii sztuki czeka Cię pięć lat wspaniałej intelektualnej przygody.

• Studia na historii sztuki od dawna uważane są za ­elitarne, choć ich popularność z roku na rok maleje. Generalnie historia sztuki nie należy do trudnych kierunków – raczej znikomy procent studentów odpada z powodu niezaliczenia któregoś z przedmiotów.

Dlaczego wybrać ten kierunek studiów?

• Ponieważ ten kierunek należy, bez wątpienia, do najciekawszych spośród wszystkich studiów humanistycznych, po którym posiądziesz nie tylko dogłębną wiedzę historyczną na temat sztuk plastycznych, ale również umiejętność badania i dokumentowania zabytkowych obiektów.

• Program umożliwia wybór zajęć zgodnie z własnymi zainteresowaniami i specjalizowanie się w preferowanym przez siebie kierunku.

• Studia na historii sztuki gwarantują wszechstronne, humanistyczne wykształcenie, które pozwali Ci podjąć bardzo różnorodną pracę, zgodną z indywidualnymi predyspozycjami i zainteresowaniami.

• Będziesz mógł wybrać wiele ścieżek kariery zawodowej:
  • muzealnika, urządzającego ekspozycje i opracowującego zbiory;
  • konserwatora, nadzorującego ochronę zabytków;
  • naukowca, badającego dzieje sztuki;
  • krytyka sztuki, kształtującego gust publiczności;
  • właściciela galerii lub antykwariusza, działającego na rynku sztuki.

Predyspozycje

• Autentyczna pasja i przekonanie, że obcowanie ze sztuką jest tym, co chciałoby się robić w życiu.
• Wrażliwość na piękno i poczucie estetyki.
• Dobra pamięć wzrokowa, wyobraźnia przestrzenna, spostrzegawczość i dar obserwacji.
• Ważna jest umiejętność syntetycznego myślenia oraz kojarzenia faktów. Pozwala to bowiem na dogłębne analizowanie i interpretowanie różnych zjawisk.
• Kreatywność i umiejętność menadżerskie to cenne zalety, które ułatwią Ci prowadzenie swojej własnej galerii.
• Przydadzą się, choć nie koniecznie, umiejętności plastyczne. Zawsze się przyda umiejętność wykonania szybkiego szkicu obiektu lub detalu architektonicznego.

Inwestycje w liceum

• Jeśli masz taką możliwość wybierz liceum plastyczne lub klasę o takim profilu.

• Koniecznie musisz „opatrzyć” się z najważniejszymi dziełami sztuki. Skompromitujesz się jeśli na zajęciach nie będziesz potrafił rozpoznać dzieł najważniejszych twórców Tycjana, Moneta czy Picassa. Z tego samego powodu powinieneś też bezbłędnie rozpoznawać style architektoniczne, dlatego poświęć jak najwięcej czasu na przeglądanie albumów poświęconych sztuce.

• Ważne abyś umiał posługiwać się podstawowymi terminami z dziedziny sztuki. Na studiach to podstawowa wiedza, dlatego dobrze nieco oswoić się już w liceum z takimi pojęciami jak: fresk, akwarela, portal, tympanon, czy metopa. Obowiązkowa lektura to „Słownik terminologiczny sztuk pięknych” Kozakiewicza.

• Zapoznaj się choćby z jednym przekrojowym tytułem poświęconym historii sztuki np. Historia sztuki w zarysie Karola Estreichera.

• Tak jak przy wielu innych kierunkach, bardzo ważna jest znajomość języków obcych. W tym wypadku niemieckiego i angielskiego. To podstawa, ponieważ duża część literatury fachowej jest w tych właśnie językach. Do niedawna na studiach obowiązkowy był język niemiecki, z uwagi na to, że największe osiągnięcia w interesującej nas dziedzinie przypadają badaczom niemieckim.

• W trakcie edukacji licealnej powinieneś zaliczyć wizytę w muzeum czy galerii, a w czasie wakacji zaplanuj sobie wycieczkę do Warszawy, Krakowa, Gdańska czy Wrocławia. Są to miasta bardzo bogate w zabytki i instytucje kulturalne.
  Tam też często wyjeżdżają studenci historii sztuki na objazdy naukowe.
  Dobrze by było gdybyś mógł zwiedzić Muzeum Narodowe w Warszawie czy Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

Studia

• Obowiązuje dwustopniowy system studiów (trzyletnie studia licencjackie i dwuletnie magisterskie).

• Studiuje się w systemie ECTS, dlatego przedmioty dzielą się na podstawowe (obligatoryjne) i fakultatywne (do wyboru).

• System punktowy oznacza to, że od drugiego roku studiów masz możliwość wyboru wykładów i konwersatoriów.

• Na pierwszych dwóch latach musisz zaliczyć wszystkie przedmioty obowiązkowe, które kończą się egzaminem, zaliczeniem albo zaliczeniem ze stopniem. Należą do nich: łacina, wf, lektoraty z języka nowożytnego i sporo zajęć wprowadzających – wstęp do historii sztuki oraz metodologie badań.

• Zajęcia odbywają się w formie wykładów i ćwiczeń. Obecność na większości z nich jest obowiązkowa, ale zalicza się je w systemie rocznym, a nie semestralnym, dlatego egzaminy i kolokwia zdaje się na koniec roku.

• Główny blok zajęć trwa trzy lata. Na I roku jest his­toria sztuki starożytnej
  i średniowiecznej, na II – nowożytnej, a na III – nowoczesnej.

• Obok podstawowych zajęć obejmujących naukę z zakresu dziejów malarstwa, rzeźby, architektury i rzemiosła artystycznego, obszerną grupę stanowią przedmioty zawodowe, które wybierasz w zależności od swoich zainteresowań.

Przedmioty

Proponowany program obejmuje około 30 przedmiotów, jest więc w czym wybierać. Wykłada się nie tylko czystą historię sztuki, ale i zagadnienia bardzo specjalistyczne – takie jak historia technik artystycznych, doktryny artystyczne oraz zagadnienia z pogranicza sztuki i socjologii lub filozofii (np. miasto w cywilizacji, filozofia sztuki).

• Przedmiot i metody historii sztuki – jest to przedmiot zajmujący się genezą
  i rozwojem historii sztuki jako nauki. Wykład dotyczy także interpretacji, odbioru dzieła sztuki, jego oceny i najnowszych tendencji i metod badawczych.

• Ikonografia sztuki europejskiej zajmuje się treścią i symboliką dzieł sztuki.

• Wprowadzenie do historii sztuki. Wykład poświęcony jest dziełom rzemiosła artystycznego, zwłaszcza służącymi wyposażeniu wnętrz: meble, wyroby złotnicze, porcelana, szkło, tkaniny dekoracyjne oraz uwzględnia także działy rzemiosła związane z ubiorami: szaty liturgiczne, tkaniny odzieżowe, hafty, koronki, biżuteria.
  Na ćwiczeniach z tego przedmiotu poznasz:
  • podstawową terminologię i wiedzę z dziedziny technik malarstwa, grafiki i rzeźby,
  • sposoby opracowywania, eksponowania i konserwacji obrazów
    w zbiorach muzealnych,
  • sposoby opisu eksponatów w katalogu muzeum czy galerii,
  • metody badań technologicznych nad obrazami oraz jak analizować stan zachowania obrazu.

• Historia sztuki starożytnej
  Wykłady przybliżą Ci sztukę starożytnej Grecji i Rzymu, szczególnie epoki klasycznej i hellenistycznej w Grecji oraz okresu Cesarstwa Rzymskiego. Poznasz najbardziej reprezentatywne przykłady architektury, rzeźby i malarstwa kultury antycznej oraz najważniejsze zespoły zabytkowe Akropol ateński, Olimpię, Pompeje, Forum Romanum.

• Historia sztuki średniowiecznej
  To najtrudniejszy przedmiot pierwszego roku z uwagi na ogrom materiału do zapamiętania.

• Początki sztuki chrześcijańskiej
  Na tych wykładach dowiesz się jak wyglądał proces formowania się w sztuce późnego antyku nowych tematów i nowych programów dekoracyjnych związanych z rosnącą rolą chrześcijaństwa w świecie śródziemnomorskim.

• Historia sztuki nowożytnej powszechnej
  Zajęcia dotyczą najważniejszych zjawisk artystycznym w sztuce europejskiej od XV do XVII wieku z uwzględnieniem tła kulturowego (muzyki, teatru, filozofii, religii).

• Warsztat fotograficzny
  Ćwiczenia mające charakter praktycznego wprowadzenia do fotografii i jej wykorzystywania w historii sztuki, przeznaczone dla osób, które znają na poziomie podstawowym zasady wykonywania zdjęć oraz prosty sprzęt fotograficzny. Szczególna uwaga poświęcona będzie fotografii dokumentalnej, technikom wykonywania zdjęć architektury oraz służącemu do tego celu profesjonalnemu sprzętowi, różnym technikom reprodukcyjnym.

• Historia sztuki nowożytnej powszechnej
  Wykłady z tego przedmiotu poświęcone są dziejom sztuki europejskiej od XV do XVII wieku. Poznasz głównych twórców (m.in. Rafael, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Tycjan), najważniejsze zjawiska artystyczne tego okresu
  z uwzględnieniem tła kulturowego (muzyka, teatr, filozofia, religia).
  Na ćwiczeniach uzupełniających do wykładu będą omawiane współczesne metodologie w badaniach nad sztuką (m.in. ikonologia, hermeneutyka, neopozytywizm, estetyka recepcji, psychologizm).

Przedmioty fakultatywne

Od II roku będziesz musiał obowiązkowo zaliczyć 4 semestry przedmiotów fakultatywnych rocznie. W zależności od uczelni może to być na przykład:

• Badanie źródeł historycznych
  Tu poznasz najważniejsze gałęzie nauk pomocniczych historii, istotne w pracy w pracy historyka sztuki np.
  • paleografię (zajmuje się badaniem rozwoju pisma w procesie historycznym),
  • heraldykę, która bada rozwój i znaczenie herbów,
  • weksykologię (zajmuje się rozwojem i symboliką chorągwi)
  • falerystyką (zajmuj się orderami i odznaczeniami),
  • sfragistykę (bada pieczęcie),
  • numizmatykę.

• Historia grafiki
  Program, obejmuje historię grafiki europejskiej od XV do XIX wieku. Zajęcia poświęcone są podstawowy technikom graficznym (drzeworyt, miedzioryt, akwaforta, akwatinta, mezzotinta, litografia), historii grafiki, najważniejszym ośrodkom i szkołom (m.in. szkoły Rafaela i Rubensa) oraz wybitnym grafikom (m.in. Dürera, Rembrandta).

• Kostiumologia
  Wykłady poświęcone są historii ubioru od czasów starożytnych po II wojnę światową.

• Sztuka islamu
  Celem ćwiczeń jest ogólne zaznajomienie studenta ze sztuką islamu od jego początków do wieku XIX.

• Nowoczesne malarstwo amerykańskie
  Zajęcia poświęcone są malarstwu w Ameryce Północnej od lat osiemdziesiątych XVIII w. do lat czterdziestych XX w.

Na trzecim roku wybiera się dwa seminaria. Nie musi być to jeszcze pełna deklaracja tego, co chce się robić na pracy magisterskiej, ale może znakomicie posłużyć jako przygotowanie do podjęcia decyzji. Na czwartym roku wybiera się właściwe seminarium magisterskie, które trwa dwa lata. Na 4 i 5 roku studiów trzeba też wybrać i zaliczyć kilka wykładów monograficznych, na które można chodzić na inny wydział.

Praca magisterska

Przedmiotem zainteresowania mogą być wszelkie artefakty wizualne: od dzieł architektury, przez rzeźbę, malarstwo, grafikę, wytwory rzemiosła artystycznego, aż do fotografii, reklamy. Można pisać na temat witraży zabytkowego kościoła, działalności jakiejś grupy artystycznej lub architektury wybranego miasta.

Praca

Historykowi sztuki nie tak łatwo zrobić dziś karierę i osiągnąć sukces finansowy. Rynek sztuki w Polsce nie jest chłonny, a możliwości promocyjne nie za duże. Dzieła młodych artystów nie są chętnie kupowane, więc trudno szybko wyrobić komuś nazwisko.

Co czeka historyków sztuki po dyplomie?

• Praca w muzeach, których co prawda nie brakuje, ale są w takiej kondycji, że młody, dynamiczny człowiek nie bardzo może się przystosować do ich ograniczeń.
• Mogą też zostać konserwatorami zabytków, dziennikarzami piszącymi o sztuce lub na jakikolwiek inny temat, o ile oczywiście starczy im wiedzy i umiejętności.
• Nieliczni mogą wybrać zawód biegłego sądowego, pracownika państwowej galerii lub też archiwisty w muzeum.
• Młodzi historycy sztuki trafiają do wydziałów kultury urzędów miast również do agencji reklamowych jako specjaliści od public relations. Sprawdzają się, gdyż są świetnie wykształceni oraz kreatywni.
• Część odnajduje się w branży turystycznej pracując w charakterze pilotów
• wycieczek.
• Mogą postawić wreszcie na swoją przyszłość i zacząć pracę w domu aukcyjnym, w prywatnej galerii, która zajmuje się handlem sztuką.
• Spora grupa decyduje się na studiowanie drugiego fakultetu, albo studia podyplomowe.
  • Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie,
  • Katolicki Uniwersytet Lubelski,
  • Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku (niepubliczna),
  • Uniwersytet Gdański,
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
  • Uniwersytet Jagielloński,
  • Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,
  • Uniwersytet Łódzki,
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
  • Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie,
  • Uniwersytet Śląski w Katowicach,
  • Uniwersytet Warszawski,

• Po ukończeniu studiów możesz pracować w zakresie:

  • dokumentacji zabytków,
  • przygotowania wystaw dzieł sztuki,
  • upowszechniania sztuki,
  • obrotu dziełami sztuki.

Studia

Na wykładach poznasz dzieje myśli o sztuce, doktryny artystyczne, kierunki, techniki tworzenia obrazów
i rzeźb, a na ćwiczeniach metodykę i warsztat historyka sztuki.

Oprócz tradycyjnych wykładów będziesz mieć praktyczne zajęcia w muzeach, galeriach a na III roku praktyki w formie tygodniowego objazdu naukowego, na których nauczysz się opisywać dzieła sztuki i obiekty architektoniczne. To również okazja do bezpośredniego kontaktu z zabytkami nieudostępnianymi dla szerokiego odbiorcy.

Ale wybierając się na historię sztuki musisz przygotować się na wielogodzinne przesiadywanie studiowanie w bibliotece albumów z malarstwa, grafiki, rzeźby i architektury.

Praca pamięciowa

Aby przejść egzaminy będziesz musiał dobrze orientować się w dziedzictwie światowej kultury, od starożytności po współczesność.
Jest to ogromna ilość dzieł do zapamiętania wzrokowego. Do tego dochodzą nazwiska, daty, nurty i kierunki oraz specjalistyczna terminologia.

W wypadku bardziej reprezentatywnych obrazów będzie konieczne zapamiętanie każdego jego szczegółu, ponieważ na egzaminie zaliczeniowym na podstawie fragmentu dzieła będziesz musiał podać nazwę dzieła oraz jego twórcę i datę powstania.

Co jest najtrudniejsze?

• Przedmiot, który sprawia najwięcej problemów na pierwszym roku to Ikonografia sztuki europejskiej.
• Trochę problemów sprawiają Dzieje doktryn artystycznych – to przedmiot na pograniczu filozofii i historii sztuki.
• Najtrudniejsze są jednak egzaminy ze sztuki średniowiecznej, nowożytnej i powszechnej, ze względu na bardzo obszerny materiał do opanowania. By je zdać, studenci muszą zapamiętać biografie artystów, poznać ich obrazy, ich historię i gdzie się te dzieła teraz znajdują.

Co jest najfajniejsze?

Zajęcia w terenie – w starych, wiejskich kościółkach, muzeach i galeriach. Można wówczas pracować na prawdziwych eksponatach, a nie tylko analizować reprodukcje w książkach czy na slajdach.

Praktyki

Są to z reguły praktyki pięciodniowe, mające charakter wyjazdów zabytkoznawczych, organizowane raz do roku – wiosną. Studenci uczą się na nich lokalizowania obiektów w danej epoce, rozpoznawania właściwości stylów w malarstwie, rzeźbie, architekturze czy sztuce użytkowej, a także umiejętności opisu obiektów i technik artystycznych. Obowiązują też praktyczne zaliczenia tych zajęć.

Czasami organizowane są praktyki zagraniczne na przykład w Berlinie czy Wiedniu, które, niestety, finansowane są z kieszeni studenckiej (nie są one obowiązkowe).

Takie zajęcia zapewniają bezpośredni kontakt ze sztuką, a zwłaszcza z architekturą. Wykładowcy mają okazję sprawdzić umiejętność datowania czy analizy poszczególnych obiektów w ich środowisku naturalnym.

Przykładowe zajęcia fakultatywne:

• sztuka islamu,
• kultura artystyczna późnego średniowiecza,
• kultura artystyczna w północnej Europie XVII-XVIII wieku,
• organizacja wystaw,
• rzemiosło artystyczne,
• ornamentyka,
• dzieje doktryn artystycznych,
• warsztat i metodologia historii sztuki,
• rysunek pomiarowy (rysowanie rzutów, czyli planów i przekrojów budowli na podstawie jej wyglądu zewnętrznego),
• inwentaryzacja zabytków,
• techniki sztuk plastycznych,
• konserwacja zabytków malarstwa i rzeźby,
• konserwacja i ochrona zabytków architektury,
• muzealnictwo,
• rynek sztuki,
• organizacja twórczości artystycznej i mecenat,

Przykładowe specjalności:

• Ochrona dziedzictwa kulturowego,
• Europejska turystyka kulturowa,
• Konserwatorstwo i ochrona dóbr kultury,
• Muzealnictwo,
• Pedagogika,
• Rynek sztuki,
• Sztuka w przestrzeni publicznej,
• Krytyka sztuki.

Studia na historii sztuki przygotowują Cię do pracy w:

• muzeach i urzędach konserwatorskich,
• galeriach wystawiających,
• galeriach prowadzących obrót dziełami sztuki,
• redakcjach wydawnictw, czasopism,
• placówkach popularyzujących sztukę.