„Musimy nauczyć się żyć obok siebie…” Literatura współczesna wobec tragedii Holokaustu i zjawisk świadczących o rasizmie i nietolerancji w życiu narodów XX wieku.

„Musimy nauczyć się żyć obok siebie…” Literatura współczesna wobec tragedii Holokaustu i zjawisk świadczących o rasizmie i nietolerancji w życiu narodów XX wieku.

Wiek XX, zamykający drugie tysiąclecie naszej ery, stał się najtragiczniejszym stuleciem w dziejach ludzkości. Jej wielką hańbą! Podłożem tych wielkich tragedii była choćby wielka fala rasizmu lat trzydziestych i czterdziestych, który w wielu punktach globu hańbi ludzkość jeszcze obecnie. Także Holokaust – bestialskie wymordowanie w czasie ostatniej wojny blisko połowy populacji żydowskiej całego świata – to haniebny rys w historii minionego wieku.

Jak wzbogacić pracę

• Kontekstem filmowym (ale potraktowanym pobieżnie, film nie jest tematem pracy).
Tytuły:
– Korczak,
– Dekalog VIII,
– Pianista,
– Jeszcze tylko ten las,
– Daleko od okna,
– Wielki Tydzień,
– Lista Schindlera,
– Życie jest piękne

• Innymi utworami literackimi (proza Idy Fink, Pianista Władysława Szpilmana)

Jak zacząć?

Napisz o schyłku wieku XIX.

Przykład:

Schyłek wieku XIX pozwalał z pewnością patrzeć w przyszłość z umiarkowanym optymizmem. Mimo wielu trudnych problemów socjalnych, politycznych (jak choćby domaganie się wolności przez wiele ujarzmionych narodów w Europie i w koloniach) ludzkość, która – ogólnie kwestię ujmując – osiągnęła niezwykle wysoki poziom rozwoju w dziedzinie techniki, ale i rozwiązań społecznych, śmiało mogła wkroczyć w wiek XX.
Wydawało się wtedy, że problemy można szybko pokonać. Stało się jednak zupełnie inaczej.

Co w rozwinięciu?

Przywołaj dobre lektury. Wykaż, że podjęły temat Holokaustu, pokaż jak. Niezbędne okażą się tutaj Początek Andrzeja Szczypiorskiego, proza Tadeusza Borowskiego czy Zofii Nałkowskiej.

Przykłady sformułowań:

Początek

Książki, które zdążyłem poznać, w sposób niezwykle wyrazisty eksponują i potępiają te problemy społeczne. Andrzej Szczypiorski swoją powieścią Początek zdobył wielki rozgłos na świecie i obecnie należy do najpopularniejszych polskich prozaików. Jaki temat dominuje w utworze? Przeważająca część tekstu osadzona jest w realiach II wojny światowej, w Warszawie. Porusza niezwykle skomplikowane stosunki polsko-niemiecko-żydowskie. Autor nie stara się tu stworzyć wrażenia, że jeden naród jest zły, inny dobry. Otóż są to po prostu ludzie. Niezależnie od rasy, narodowości – dobrzy albo źli. Wojna to okres, w którym ujawniają się najgorsze instynkty, ale i szlachetność, chęć pomocy. Główną bohaterką jest pani Irma Seidenman, Żydówka, żona znanego lekarza, rentgenologa. Na przykładzie jej losów (a także wielu innych osób) ukazane zostają rasizm i nietolerancja. Całą wojnę udało się pięknej pani przeżyć tylko dzięki zmianie nazwiska na polskie, pomocy wielu ofiarnych ludzi, dobrym dokumentom i niesemickiemu wyglądowi – mimo kłopotów z konfidentami, także Żydami, bohaterka przetrwała czas zagłady swojego miasta i narodu. Nadszedł jednak rok 1968. Została z kraju, który tak ukochała, z biura przy alei Szucha w Warszawie wyrzucona – tylko z powodu żydowskiego pochodzenia. To była dla niej wielka tragedia, z którą pogodzić się nie mogła. Poczuła się w Polsce obca, opuściła kraj po nagonce antysemickiej.

Henryk Fichtelbaum – bohater utworu, który uciekł z getta – wzbudził popłoch w restauracji „tylko dla Niemców”, gdy ktoś zaczął analizować jego wygląd. Inne postacie…. – aż trudno jest omawiać wszystko dokładnie. Książkę po prostu trzeba przeczytać. Jest to wielki protest przeciw rasizmowi, nietolerancji – zjawiskom niebezpiecznym, i niestety, odradzającym się. Utwór przepojony jest głębokim humanizmem.

Rozmowy z katem

Próbę wyjaśnienia genezy Holokaustu i rasizmu podejmuje również w swoim – jedynym zresztą utworze (Rozmowy z katem) – prawnik, Kazimierz Moczarski. Jest to konkretne studium jednostki osadzone w czasach hańby i zniewolenia. Moczarski próbuje przedstawić Jürgena Stroopa – kata i zbrodniarza wojennego – szczegółowo, z uwzględnieniem wychowania Niemca i jego fascynacji ideologią hitlerowską. W sposób wyraźny, lecz jednocześnie subtelny pokazuje autor, jak ideologia może zawładnąć ludźmi i w pewnych warunkach politycznych – doprowadzić do tragedii.
Rasizm i nietolerancja nie są wrodzone. To na skutek wychowania, ksenofobii i skrajnie nacjonalistycznych idei człowiek staje się nietolerancyjny. Moczarski przedstawia człowieka, który – mimo że nie doznał żadnej krzywdy od Żydów czy innych nacji – stał się ich największym wrogiem. Ten utwór, niezwykle poważnie traktujący problem psychiki kata, wydaje się niezbędny do zrozumienia problemów nazizmu i nietolerancji.
Inne teksty

Zarówno Andrzej Szczypiorski, jak i Kazimierz Moczarski, a także Zofia Nałkowska w Medalionach, Tadeusz Borowski w Opowiadaniach – analizują działanie faszyzmu. Systemu, u którego źródeł legły nietolerancja, ksenofobia i to, że ludzie tworzący ideologię nie nauczyli się żyć obok siebie, szanować swoje narodowe tradycje, aspiracje.

Wielkiej wagi dokumentem jest tekst Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem. Książka ma charakter wywiadu i reportażu zarazem, odnosi się do tragedii Żydów. Kardiochirurg z getta, Marek Edelman, ratuje ludzi od śmierci – za murami getta i na stole operacyjnym. Uratować może tylko niektórych… Patrzy na skrajną nietolerancję. Uprzedzenia rasowe są przyczyną tragedii, która wydarza się w getcie, o niej głównie jest mowa w książce Hanny Krall.

Jak zakończyć?

Dokonaj aktualizacji problemu.

Przykład:

Obecnie w wielu miejscach naszego globu wybuchają konflikty o charakterze narodowościowym. Nietolerancja bywa przyczyną wielkich wojen i lokalnych konfliktów, segregacji rasowej (RPA!) i zbrodni ludobójstwa popełnianych na oczach całego świata (była Jugosławia!). Często wynikiem nietolerancji jest negacja praw narodu do istnienia… Jak zapobiegać ksenofobii i rasizmowi? Zasadniczą kwestią jest poznanie siebie nawzajem i – jak w piosence: nauczenie się życia obok siebie. Tylko tolerancja, nieco kosmopolityzmu i szacunku dla siebie może uchronić społeczeństwa od tak hańbiących jak dotychczasowe wydarzeń. Czy ludzkość, mimo rozwoju nauki, techniki, społecznie i moralnie jest aż tak niedojrzała?! Oby to nie było prawdą!!!

Zobacz:

https://aleklasa.pl/liceum/c300-lektury/poczatek-andrzeja-szczypiorskiego-3