• Tytuł: Et in Arkadia ego
  • Autor: Nicolas Poussin (1654-1665)
  • Narodowość: Francuz
  • Rok powstania: ok.1638-1640
  • Tematyka: pejzaż
  • Technika wykonania: olej na płótnie
  • Miejsce, w którym można obejrzeć dzieło: Luwr w Paryżu, Francja

Marzenie o raju na ziemi, strach przed śmiercią, nawiązanie do antyku – wszystko to mieści się na tym obrazie.

Elementy obrazu

  • Zdumieni pasterze
    Próbują odczytać napis na grobowcu i w ten sposób rozwikłać tajemnice śmierci. Śmierci, o której dotąd wcale nie myśleli, bo żyli w Arkadii – krainie szczęścia, wiecznej zabawy i spokoju. Żadna z postaci nie spogląda na nas, widzów. Nie pozują one do obrazu, lecz patrzą na siebie w niemym zdumieniu, z pytaniem na ustach: „Czym jest śmierć?”.
  • Pejzaż
    Za plecami pasterzy rozciąga się bliżej nieokreślony krajobraz. Drzewa, widoczne w oddali wzgórza nie są bardzo istotnym elementem obrazu, dlatego nie zostały przez artystę przedstawione z taką dokładnością, jak scena na pierwszym planie. Poussin nie chciał, aby cokolwiek odwracało naszą uwagę od pasterzy i grobowca. Zastanawiają jedynie ciemne chmury widoczne w rogu obrazu. Czy to zapowiedź smutku, zmartwienia, powagi? Bo przecież mitologiczną Arkadię wyobrażamy sobie jako słoneczną krainę.
  • Kobieta
    Nie wygląda na pasterkę, przypomina raczej mieszkankę starożytnego Rzymu czy Grecji. Klasyczny profil, udrapowane szaty. To celowe nawiązanie do antyku – bo przecież motyw arkadii pochodzi właśnie z antyku.
  • Napis na grobowcu
    To zarazem tytuł obrazu. „Et in Arkadia ego” – łacińskie słowa, które możemy przetłumaczyć: „Ja też kiedyś byłem w Arkadii” lub (ewentualnie) „Ja, śmierć, też jestem w Arkadii”. Byłem, czyli nie ma mnie już, nie żyję. Samotny grobowiec w samym środku krainy szczęśliwości, a na nim tak tajemniczy napis – to znak czegoś niewytłumaczonego, czego nie spodziewali się pasterze wiodący dotąd beztroskie życie.

 

Treść obrazu
Arkadia – to kraina znana ze starożytności, uosobienie mitycznego szczęścia, raj na ziemi. Uważana za krainę miłości, spokoju. Śmierć, choroby, ubóstwo, smutek to pojęcia nieznane mieszkańcom Arkadii. Dlatego tak wielkie jest zdumienie przedstawionych na obrazie pasterzy, którzy w samym sercu Arkadii odnaleźli tajemniczy grobowiec.

Trik kompozycyjny
Poussin był bardzo dokładnym artystą. Najpierw sporządzał szkic rysunkowy kompozycji dzieła. Później lepił z wosku figurki i odziewał je w skrawki zwilżonej materii, aby – zmieniając oświetlenie – studiować efekty światłocienia na postaciach. Efekt tej żmudnej pracy widzimy na obrazie: tkanina, w jaką ubrana jest kobieta po prawej stronie, udrapowana jest z mistrzowską precyzją.

Kto jest pochowany w grobowcu?
Tego nie wiemy. Nie jest to tak istotne, jak sama obecność grobowca – symbolu śmierci, przemijania.

Centrum uwagi widza – grobowiec
To wokół niego skupieni są pasterze, on też przyciąga naszą uwagę. Jeden z pasterzy wskazuje palcem na napis na grobowcu. Co tam jest napisane? – zastanawia się również widz.

 

Przykładowe pytania egzaminacyjne

Arkadia to:

A. mityczna kraina szczęścia,
B. miejsce pochówku pasterzy,
C. miejsce narodzin malarza,
D. autentyczna kraina geograficzna.

Odp. 1. A.

Na obrazie Poussina krajobraz:

A. odwraca uwagę od sceny centralnej,
B. ma duże znaczenie dla wymowy dzieła,
C. nie jest realistyczny,
D. stanowi jedynie tło.

Odp. 2. D.