Scharakteryzuj krótko style romański i gotycki.

Odpowiedź:

• Styl romański to styl wcześniejszego średniowiecza. Budowle romańskie są kopulaste, ciężkie, masywne. Gmachy projektowane są na planie krzyża. Przykładem jest kościół w Tumie pod Łęczycą.

• Styl gotycki kojarzy się ze strzelistymi, smukłymi katedrami, których wnętrza były pełne światła. Okna ozdabiano witrażami. Przykładem może być katedra w Chartres.

 

Co się zdarzyło w: 476, 1450, 1453, 1492 r.?

Odpowiedź:

• 476 – upadek cesarstwa za­chodniorzymskiego; to umowny początek ­średniowiecza
• 1450 – wynalezienie druku przez Johanna Gutenberga
• 1453 – upadek Konstantynopola
• 1492 – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

 

Wytłumacz następujące pojęcia: uniwersalizm, teocentryzm, danse macabre.

Odpowiedź:

  • Uniwersalizm średniowieczny to formacja kulturowa ­dominująca w Europie. Uniwersalizm wyrastał z teo­cen­tryz­­mu, a jego podstawę stanowiła instytucja Kościoła. Wspólnota narodów średniowiecznej Europy nie sprowadzała się jednak tylko do wspólnoty wiary i moralności – Kościół był nie tylko instytucją religijną, lecz również polityczną, intelektualną i kulturalną. Dodatkowym elementem łączącym narody europejskie była łacina – język Kościoła, ale także elit intelektualnych i politycznych.
  • Teocentryzm – pogląd, według którego Bóg jest naczelną wartością i powinien stanowić punkt odniesienia wszystkich działań i dążeń człowieka.
  • Danse macabre – czyli taniec śmierci, motyw występujący w sztukach plastycznych i w li­teraturze późnego średniowiecza. Ten motyw ukazuje upersonifikowaną śmierć tańczącą z ludźmi należącymi do różnych stanów: duchownymi, książętami, żebrakami, chłopami itd. Takie dzieła miały przypominać ludziom, że śmierć jest nieunikniona i czeka każde­go. W XV w. śmierć była przedstawiana jako rozkładające się zwłoki, od XVI w. Ukazywano ją jako szkielet.

 

Wymień trzy najważniejsze wzorce parenetyczne epoki średniowiecza. Podaj po cztery cechy każdej z postaci i po dwa przykłady takich bohaterów.

Odpowiedź:

• Władca
Przykłady: Karol Wielki, Bolesław Chrobry
Cechy: sprawiedliwość, waleczność, miłosierdzie dla poddanych, mądrość

• Święty
Przykłady: św. Aleksy, św. Szymon Słupnik
Cechy: pobożność, skłonność do umartwień, pokora, obojętność na uroki życia doczesnego

• Rycerz
Przykłady: Roland, Lancelot
Cechy: odwaga, honor, męstwo, wierność kodeksowi rycerskiemu i władcy

 

Wielki testament François Villona to jeden z najznakomitszych utworów późnego średniowiecza. Podaj trzy argumenty potwierdzające, że to dzieło zasłużyło na wieczną sławę.

Odpowiedź:

• Jest to utwór o wysokim poziomie artystycznym – zawiera ballady, ronda, liczba wersów w strofach jest zgodna.

• Dzieło jest obrazem epoki; przybliża sceny zabaw i rozrywek, ówczesne karczmy, stroje, obyczaje, a także obraz paryskiego półświatka i nocnego życia: prostytutki, złodziejów, rzezimieszków itd.

• Jest to dzieło o charakterze refleksyjno-filozoficznym. Ponadto pojawiają się w nim popularne w epoce toposy, np. topos ubi sunt.

Co to jest hagiografia?

Odpowiedź:

Hagiografia są to żywoty świętych, zjawisko ściśle związane z chrześcijańskim kultem świętych. Za pierwsze dzieło hagiograficzne uważany jest Żywot św. Antoniego spisany przez św. Atanazego w IV w. Życiowa mądrość i postawa przedstawione w żywotach miały być dla chrześcijan wzorem do naśladowania. Żywoty świętych były podstawowym gatunkiem chrześcijańskiej moralistyki. Najsłynniejszym przykładem średniowiecznej hagiografii jest Złota legenda Jacopo da Voragine.