Chciałeś choć raz w życiu mieć skrzydła i polecieć jak ptak? Pewnie tak. Bo to z pewnością fajne uczucie. I bez wątpienia częsty motyw w sztuce.

Uskrzydleni bohaterowie

  • Anioły w Piśmie Świętym. W jaki sposób się przemieszczają? Na pięknych, białych skrzydłach.
  • Hermes. Grecki bóg handlu, także złodziei i oszustów. Pełnił rolę olimpijskiego posłańca. I do tego potrzebne mu były skrzydełka. A konkretnie niezwykłe uskrzydlone sandały.
  • Amor – pojawił się już u nas w poprzednim numerze, kiedy pisaliśmy o sercu. Tym razem zwracamy uwagę na jego skrzydełka. Musiał je mieć, aby niepostrzeżenie docierać do swoich „ofiar” i przeszywać je strzałą miłości.
  • Nike – w mitologii greckiej skrzydlata bogini zwycięstwa, często przedstawiana na pomnikach upamiętniających słynne zwycięstwa w bitwach. Jej odpowiednikiem w mitach rzymskich była Wiktoria. Najsłynniejsza rzeźba Nike to Nike z Samotraki.

Husaria – skrzydlaci rycerze

Znakiem rozpoznawczym były pionowe skrzydła z piórami przymocowane do siodła (ale też do zbroi). Długie pióra wydawały w trakcie szarży chorągwi husarskiej głośny szum, który wzbudzał lęk w wojsku przeciwnika i płoszył konie wrogiej kawalerii. Triumfy husaria święciła w wiekach XVI i XVII. I choć husarii już dawno nie ma, to nadal jesteśmy dumni z jej waleczności. Dowód? Piłkarskie koszulki naszej reprezentacji na tegorocznym mundialu były ozdobione właśnie rysunkiem husarskich skrzydeł. Po to, aby piłkarzom nie zabrakło waleczności.

Skąd te określenia?

Z życia i obserwacji przyrody. Człowieka zawsze fascynowała umiejętność latania, zazdrościł jej ptakom. Ptaki wydają się wolne, są panami swego losu, bo swobodnie przemieszczają się, nie zwracając uwagi na granice między państwami, rzeki, góry. Nic więc dziwnego, że bogów i inne postacie nadludzkie zawsze wyobrażano sobie jako obdarzone zdolnością latania.

Najważniejsza historia o lataniu

Mit o Dedalu i Ikarze – zniewolony przez króla Krety Minosa, wybitny architekt Dedal skonstruował dla siebie i swojego syna Ikara skrzydła z piór. Pragnął uciec z wyspy i dolecieć do ojczystych Aten. Nieostrożny Ikar zapomniał o przestrogach ojca – zachwycony swobodą, jaką dawało mu latanie, wzbił się zbyt wysoko. Słońce roztopiło wosk, który łączył pióra. Ikar spadł do wody i zginął. Lot tragicznie skończył się dla niego i jego zrozpaczonego ojca. Mit o Dedalu i Ikarze to historia o ideałach, za które czasem trzeba cierpieć, zbyt wybujałej fantazji oraz pysze, która pragnie pokonać naturę.

Mit ikaryjski

Chcieli latać

  • Leonardo da Vinci, najsłynniejszy renesansowy malarz i wynalazca. Wśród jego projektów odnaleziono też schemat maszyny latającej. Był przekonany, że tylko kwestią czasu jest, aby ludzie opanowali przestworza.
  • Piotruś Pan, bohater powieści Jamesa Matthew Barriego. Wieczny chłopiec, który przeniósł się do fantastycznej krainy Nibylandii i tam z grupą przyjaciół otrzymał dar latania. Fruwa, psoci, walczy z okrutnym kapitanem Hakiem.
  • Ptasiek, bohater psychologicznej powieści Williama Whartona. Popadający w chorobę psychiczną chłopiec miał jedno marzenie – chciał być ptakiem. Jego stopniowe popadanie w obłęd opisuje najbliższy przyjaciel Al.
  • Santiago, bohater Alchemika Paula Coelho, w trakcie symbolicznej przemiany na pustyni przemienił się w wiatr i mógł swobodnie latać.

Natchnienie poetyckie – zawsze na skrzydłach!

Jakoś tak się dzieje, że gdy poeta czuje przypływ natchnienia, to najczęściej jest przekonany, że jak ptak unosi się ponad szarym, zwyczajnym światem i sięga szczytów – tam, gdzie nie dotarł żaden człowiek.
Przykład z pieśni Jana Kochanowskiego:

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony
Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony
Natury

i z innej pieśni Kochanowskiego:

Kto mi dał skrzydła, kto mię odział w pióry
I tak wysoko postawił.

A to z kolei bardzo znany przykład z romantycznej Ody do młodości Adama Mickiewicza:

Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym
wzlecę światem.

Jana Kochanowskiego Pieśni

Jeszcze o skrzydłach…

  • Jak na skrzydłach – szybko, z ochotą, bez śladu zmęczenia. Przykładowo: kiedy dostaniesz dobrą ocenę z klasówki, do domu pędzisz jak na skrzydłach, aby czym prędzej podzielić się tą informacją z rodzicami.
  • Wyrosły mu skrzydła u ramion – poczuł się wolny, swobodny, szczęśliwy.
  • Wolny jak ptak – nie zna granic, może lecieć tam, gdzie chce.
  • Mieć polot – wyobraźnię lub też talent pisarski.
  • Opanować przestworza – tak mówimy o podbiciu nieba przez człowieka, czyli o wynalezieniu maszyn latających.

Chcę latać, bo:

  • Chcę poczuć się wolny
  • Chcę spojrzeć na świat z góry
  • Chcę stąd uciec