Sprawdź swoją wiedzę historyczną z antyku

Starożytna Grecja

1. Wymień elementy uzbrojenia wojownika spartańskiego.

Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie przedstaw etapy życia młodego spartiaty.

Zaproponuj tytuły, zapisz podpunkty.

Gdy rodziło się dziecko ojciec nie był w prawie chować go, brał je i zanosił na miejsce spotkań, gdzie zasiadali najstarsi spośród członków tej samej fyli. Oni to badali noworodka. Jeśli miał prawidłową budowę i był silny, nakazywali go żywić i przydzielali mu jeden z dziewięciu tysięcy działów ziemi. Jeśli niemowlę miało wadliwą budowę, odsyłali je na miejsce zwane Apothetai, będące urwiskiem w górach Tajgetu. Sądzili bowiem, że lepiej było dla niego samego i dla polis, aby nie żyło to, co od samego początku nie miało zdrowia i siły.[…]
Gdy chłopcy dochodzili do wieku siedmiu lat, Likurg zabierał ich od rodziców i dzielił na „stada”, każąc im żyć i jadać razem; przyzwyczajał ich w ten sposób do wspólnych zabaw i wspólnego uczenia się. Na czele każdego „stada” stawiał tego chłopca, który okazywał się najmądrzejszy i najbardziej zapalczywy w walce. Inni patrzyli się na niego, wykonywali jego rozkazy, poddawali się bez słowa protestu karom przez niego zarządzonym, tak iż wychowanie polegało na ćwiczeniu się w posłuszeństwie.[…]
Nauka była ograniczona do ścisłego minimum, poza tym całe ich wychowanie polegało na tym, aby dobrze nauczyć się słuchać, znosić zmęczenie i zwyciężać w walce. Właśnie dlatego, w miarę jak rośli, ćwiczenia, którym ich poddawano, stawały się coraz cięższe.
Strzyżono im włosy do skóry, przyzwyczajano chodzić boso i uczestniczyć w grach najczęściej nago. Gdy dochodzili do dwunastego roku życia przestawali nosić spodnią szatę i otrzymywali na cały rok tylko jeden płaszcz. Byli brudni, nie kąpali się i nie namaszczali skóry oliwą, poza niektórymi dniami w roku, gdy pozwalano im na takie zbytki. Spali razem, grupami, na jakie byli podzieleni, na posłaniach, które sami sobie sporządzali, zrywając nad Eurotasem trzciny u ich nasady nie posługując się nożem.[…] wieczerza bywała skąpa, aby walka z niedostatkiem zmuszała ich do odwagi i przemyślności
Ponadto wyznaczono wychowawców spośród ludzi szlachetnych, a każdy oddział wybierał jako swego naczelnika tego spośród młodych ludzi, zwanych ejrenami, który był najrozsądniejszy i najwaleczniejszy. Wybrany ejren, mający lat dwadzieścia, dowodził oddziałem chłopców w ćwiczeniach wojennych, w domu zaś nadzorował przygotowywanie posiłków. Polecał najsilniejszym przynieść drwa, najmłodszym jarzyny. Musieli je kraść z ogrodów lub wślizgując się do domów, gdzie odbywały się wspólne posiłki Spartan, z całym sprytem i ostrożnością. Jeśli złodziej dał się złapać, otrzymywał wiele uderzeń batem za to, że okazał się niedbały i za mało czujny.[…] Gdy skończył się posiłek, ejren polecał jednemu z chłopców śpiewać, innemu stawiał jakieś pytanie, odpowiedź na które wymagała zastanowienia się. Na przykład: kto jest najlepszym z mężczyzn w Sparcie? Lub, jak ocenić czyny tego mężczyzny? W ten sposób przyzwyczajano ich od dzieciństwa do oceniania dobrych czynów i interesowania się życiem publicznym […]. Odpowiedzi powinno towarzyszyć uzasadnienie sformułowane w stylu krótkim i zwięzłym. Tego, kto źle odpowiadał, ejren karał ugryzieniem w kciuk.
Wkładano tyleż starania w nauczenie ich pieśni i melodii, co mówienia w sposób poprawny i czysty. W melodiach było coś, co jak żądło budziło odwagę i przekazywało im szaleńczy zapał popychający do działania. Styl zaś pieśni był prosty i surowy, tematy poważne i moralne. Najczęściej była to pochwała tych, którzy zginęli za Spartę, i których szczęście wysławiono; lub nagana tych, którzy uciekli w popłochu. Ich życie przedstawiano jako bolesne i nieszczęśliwe.
Wychowanie Spartan trwało aż po wiek dojrzały. Nikt nie mógł postępować, jak mu się podobało. Żyli w polis jak w obozie wojskowym, oddając się sprawom publicznym i prowadząc taki rodzaj życia jaki prawo przepisywało.
(Plutarch, Żywot Likurga, tłumaczenie E. Wipszycka)

A.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

a) badanie noworodka przez najstarszych członków fyli,
b) przydzielenie silnemu noworodkowi jednego z 9 000 działów ziemi,
c) odsyłanie chuderlawych i niekształtnych dzieci nad urwisko w górach Tajgetu.

B.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

a) zabieranie siedmioletnich chłopców od rodziców pod dozór państwowy,
b) nakazywanie chłopcom wspólnego życia i jadania,
c) przyzwyczajanie dzieci do wspólnych zabawa i uczenia się,
d) ćwiczenie chłopców w posłuszeństwie,
e) ograniczanie edukacji do nauki pisania i czytania,

C. Zaostrzanie metod hartowania.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
f) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
g) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
h) …………………………………………………………………………………………………………………………………………

D. Wykonywanie poleceń ejrenów.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………
E. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

a) poprawny i czysty sposób wysławiania się
b) pobudzanie odwagi do walki
c) opiewanie szczęścia bohaterów,
d) nagana tchórzostwa.

3. Przyporządkuj urzędy/zadania grupom społecznym.

a) dwaj królowie …………………………………………………………………………………………………………………….
b) rada starszych …………………………………………………………………………………………………………………..
c) zgromadzenie ludowe ………………………………………………………………………………………………………….
d) heloci ………………………………………………………………………………………………………………………………
e) periojkowie ………………………………………………………………………………………………………………………..
f) spartiaci …………………………………………………………………………………………………………………………….
g) eforowie ……………………………………………………………………………………………………………………………

A. 5 wybieranych spośród spartiatów na okres 1 roku, kontrolowali wszystkie instytucje, urzędy i całość życia publicznego w Sparcie, w ich rękach spoczywały: administracja, polityka zagraniczna, sądownictwo,
B. 28 członków wywodzących się z arystokracji rodowej, w wieku powyżej 60 lat, wybierani na zgromadzeniu ludowym, pełnili swoją funkcję dożywotnio,
C. byli przede wszystkim wodzami, ale także najwyższymi kapłanami, opiekowali się wróżbiarstwem, posiadali uprawnienia sądownicze,
D. wszyscy dorośli obywatele mężczyźni, wypowiadali się TAK lub NIE nad projektami przedłożonymi przez geruzję,
E. pochodzili z podbitych przez Spartan ludów, nie mieli praw obywatelskich,chłopi przywiązani do ziemi,
F. zajmowali się rzemiosłem i handlem, byli wolni, ale nie posiadali prawa do udziału we władzy,
G. „równi”, pełnoprawni obywatele, potomkowie Dorów, ich obowiązkiem była służba wojskowa.

4. Narysuj wykres obrazujący strukturę społeczną i polityczną Sparty.

5. Nazwij szyk, w którym walczyli hoplici.

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. Spartanom zawdzięczamy następujące frazeologizmy: (zaznacz właściwy zestaw)

A. złoty wiek, demagogia, tyrania.
B. wychowanie spartańskie, prawo nie działa wstecz, nić Ariadny.
C. spartańskie warunki, lakoniczna odpowiedź, wrócić z tarczą lub na tarczy.
D. przekroczyć Rubikon, pyrrusowe zwycięstwo, ponieść porażkę.

Odp. ………………

7. Drakońskie prawa to:

A. surowe prawa spisane przez Drakona w VII w. p.n.e.
B. prawa przewidujące karę śmierci za wiele przestępstw.
C. prawa wprowadzające obowiązek prywatnego ścigania zabójcy.
D. prawa narzucające rodzinie poszkodowanego wymierzanie sprawiedliwości.

Odp. ………………

8. W tabeli zapisano 6 zdań odnoszących się do ostracyzmu. Podkreśl TAK, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub NIE, jeśli jest niezgodne z prawdą.

TAK NIE
1. Ostracyzm to sąd skorupkowy.
2. Procedura stosowana rokrocznie przez Ateńczyków w obawie przed powrotem tyranii lub próbami unieważnienia wprowadzonych zmian.
3. Termin ostracyzm jest synonimem terminu drakońskie prawa.
4. Za zastosowaniem ostracyzmu musiała opowiedzieć się większość na Zgromadzeniu Ludowym.
5. Na glinianych tabliczkach zapisywano imię obywatela o największych ambicjach politycznych.
6.Obywatel, którego imię wymieniano najczęściej, musiał na 15 lat opuścić Ateny, ale nie tracił praw obywatelskich, ani majątku.

 

Różne

9. Rozpoznaj typy pisma: hieroglify, pismo greckie, pismo klinowe, alfabet łaciński,

a. ………………………………………… b. …………………………………………

c. ………………………………………… d. …………………………………………

10. Rozpoznaj styl architektoniczny: joński, koryncki, dorycki.

a. ………………………………………… b. ………………………………………… c. …………………………………………

11. Uzupełnij szeregi cywilizacyjne.

CZAS: III tys. p.n.e.
MIEJSCE: Kreta
NAZWA CYWILIZACJI: a) …………………………………………………..
OŚRODEK CYWILIZACJI: b) …………………………………………………..
NAJSŁYNNIEJSZY OŚRODEK: c) …………………………………. w d) ……………………………………….

CZAS: e) …………………………………….
MIEJSCE: Peloponez
NAZWA CYWILIZACJI: Mykeńska
OŚRODEK CYWILIZACJI: pałace
NAJSŁYNNIEJSZY OŚRODEK: f)……………………………………………………………….. …………………..

12. Zestaw pojęcia parami:

a) pogodna i pokojowa cywilizacja, b) groźni wojownicy, c) Wieki Ciemne.

1. Minojczycy – ……………………………………………………………………………………………….
2. Dorowie – …………………………………………………………………………………………………..
3. Achajowie – ………………………………………………………………………………………………..

13. Zaznacz najważniejsze budowle ateńskiego Akropolu.

1 – Partenon,
3 – Propyleje,
4 – świątynia Nike,
5 – posąg Ateny,
6 – Erechtejon

14. Opisz schemat budowy teatru greckiego. Nazwij wyróżnione miejsca, określ ich funkcje.

A. theatron – ………………………………………………………………………………………………………………………………….,
B. skene – ……………………………………………………………………………………………………………………………………..,
C. orchestra – ………………………………………………………………………………………………………………………………..,
D. parodos – ………………………………………………………………………………………………………………………………….,
E. proskenion – ………………………………………………………………………………………………………………………………

15. Uzupełnij notatkę:

Szczególnie uroczyście obchodzono w Grecji święto (a) ………………………………………………………………., ponieważ wielu Greków wytwarzało wino i handlowało nim. Ze świętem łączyły się specjalne obrzędy i procesje. W miasteczkach wiosną odprawiano (b) ……………………………………………………………. Wielkie, na wsiach (jesienią) (c) …………………………………………… Małe. Pieśni obrzędowe nazywane były dytyrambami. Z dytyrambu wykształcił się dialog koryfeusza czyli (d) …………………………………………… z chórem. Koryfeusz dał także początek pierwszemu aktorowi, którego wprowadził Tespis, Ajschylos wprowadził drugiego, a Sofokles trzeciego (e) ………………………………………………………… W ten sposób narodziły się dwa gatunki sztuk – (f) ……………………………………………………………………………………. i (g) ……………………………………………………………….. Pierwsze były poważne w treści, a ich istotą był konflikt tragiczny, drugie – miały bawić widzów. Aktorami mogli być wyłącznie (h) …………………………………………………………… Na twarze zakładali (i) ……………………………………………………………,
aby oddać emocje i charakter odgrywanej postaci. Występowali w jaskrawych szatach i perukach. Dla podwyższenia wzrostu grali w butach na (j) ……………………………………………….

16. Podkreśl dyscypliny sportowe rozgrywane w starożytnej Grecji.

biegi o różnej długości, skoki w dal, skoki wzwyż, rzut dyskiem, rzut oszczepem, rzut kulą, zapasy, wyścigi rydwanów,

17. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).

TAK NIE
1. Zawody sportowe były jedną z form czci oddawanej bogom.
2. Najważniejsze igrzyska odbywały się od 776r. p.n.e. co 3 lata w Olimpii.
3. Starożytni Grecy ustanowili specjalny kalendarz igrzysk, by nie były rozgrywane w tym samym czasie w różnych miejscowościach.
4, Na czas trwania igrzysk olimpijskich ogłaszano „święty rozejm”.
5. Zawodnik przyłapany na oszustwie okrywał się hańbą i musiał ufundować Zeusowi posąg z wyrytym na nim imieniem oszusta i określeniem rodzaju oszustwa.
6. Zwycięzcy otrzymywali symboliczne nagrody w postaci wieńca.
7. Nagradzani byli zdobywcy trzech pierwszych miejsc w każdej dyscyplinie.
8. Sława zwycięzcy zawodów przewyższała sławę bohatera wojennego.
9. Igrzyska odegrały istotną rolę w procesie utrwalania więzi między obywatelami różnych miast.

 

Wojny w świecie greckim

18. Zaznacz prawidłowy ciąg przyczynowo-skutkowy dotyczący historii konfliktu persko-greckiego.

a) wybuch powstania popartego przez Ateńczyków – atak Persów na Grecję – podbicie przez Persów kolonii greckich w Azji Mniejszej – wojna – zwycięstwo Greków
b) podbicie przez Persów kolonii greckich w Azji Mniejszej – atak Persów na Grecję – wojna – wybuch powstania popartego przez Ateńczyków – zwycięstwo Greków
c) podbicie przez Persów kolonii greckich w Azji Mniejszej – wybuch powstania popartego przez Ateńczyków – atak Persów na Grecję – wojna – zwycięstwo Greków

Odp. ………………


19. Uzupełnij tabelę:

Miejsce bitwy Dowódca Greków Data bitwy Wynik bitwy
Miltiades Zwycięstwo Greków
480 r. p.n.e.
Salamina


20. Dokończ zdania.

A. Maraton stał się słynny, ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
B. Bitwa pod Termopilami stała się znana, …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

21. Yaynacy skutki następujących wydarzeń:

1. wojna peloponeska

a) osłabienie Grecji
b) utrata znaczenia Aten
c) wzrost znaczenia Sparty
d) zawarcie sojuszu między Atenami i Spartą

Odp. ………………

2. bitwa pod Cheroneą

a) zwycięstwo Spartan
b) druzgocąca klęska Ateńczyków
c) druzgocąca klęska Tebańczyków,
d) podporządkowanie Grecji przez Macedonię

Odp. ………………

22. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).

Przyczyny wojny peloponeskiej: P F
1. przejmowanie przez Ateny składek na utrzymanie Związku Morskiego.
2. rozbudowanie floty przez Ateny.
3. blokowanie przez Ateny portów państwom występującym ze Związku Morskiego.
4. powstanie Związku Peloponeskiego pod przewodnictwem Sparty.
5. rozbudowanie floty przez Spartę.
6. przeniesienie skarbca Związku Morskiego do Sparty.

 

Świat hellenistyczny

23. Połącz datę z wydarzeniem.

a) 334r. p.n.e. ……………………………………………………
b) 333r. p.n.e. ……………………………………………………
c) 331 r. p.n.e. ……………………………………………………
d) 323 r.p.n.e. ……………………………………………………

1. śmierć Aleksandra Wielkiego
2. wkroczenie Aleksandra Wielkiego do Azji Mniejszej
3. zwycięstwo Aleksandra Wielkiego pod Issos
4. zwycięstwo Aleksandra Wielkiego pod Gaugamelą

24. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).

Przyczyny wojny peloponeskiej: P F
a) Hellenizm to nowa epoka, która powstała za panowania Aleksandra Macedońskiego.
b) Po śmierci Aleksandra Wielkiego jego państwo zostało podzielone pomiędzy dowódców armii macedońskiej.
c) W okresie hellenistycznym kultura grecka przemieszała się z kulturami państw podbitych przez Aleksandra.
d) Największą rolę w rozwoju kultury hellenistycznej odegrała Aleksandria.
e) Hellenem można było zostać przez urodzenie.

 

Odpowiedzi

Starożytna Grecja

1. hełm, tarcza, pancerz, miecz, włócznia
2.
A. Narodziny chłopca.
B. Wychowanie przez państwo.
C. Zaostrzanie metod hartowania.

a) strzyżenie włosów do skóry,
b) chodzenie boso,
c) odbywanie gier nago,
d) nienoszenie tuniki po ukończeniu 12 lat,
e) otrzymywanie jednego himationu na rok,
f) zakaz kąpieli i używania olejków,
g) sypianie na trzcinie,
h) niedojadanie,
D.
a) przynoszenie drew przez najsilniejszych,
b) „dostarczanie” jarzyn przez najmłodszych,
c) śpiew
d) udzielanie odpowiedzi na pytania

E. Motywowanie do walki.
a) poprawny i czysty sposób wysławiania się
c) opiewanie szczęścia bohaterów,
d) nagana tchórzostwa.
3. a) C.; b) B.; c) D.; d) E.; e) F.; f) G.; g) A.
4.
geruzja
2 królów 28 członków rady starszych 5 eforów
zgromadzenie
spartiaci
periojkowie
heloci
5. falanga;
6. C.;
7. a) i b)
8. 1. TAK; 2. TAK; 3. NIE; 4. TAK; 5. TAK; 6. NIE
9. a. hieroglify; b. alfabet łaciński; c. pismo klinowe; d. pismo greckie
10. a) dorycki; b) joński; c) koryncki
11. a) minojska; b) pałace; c) pałac; d) Knossos; e) II tys. p.n.e.; f) Mykeny
12. 1. a); 2. c); 3. b)
13.
14.
A. 1. – widownia
B. 4. – garderoba
C. 2. – miejsce dla chóru
D. 5. – wejście dla chóru
E. 3. – scena
15.
a. – Dionizosa
b. – Dionizje
c. – Dionizje
d. – przodownika chóru
e. – aktora
f. – tragedia
g. – komedia
h. – mężczyźni
i. – maski
j. – koturnach
16.
biegi o różnej długości, skoki w dal, skoki wzwyż, rzut dyskiem, rzut oszczepem, rzut kulą, zapasy, wyścigi rydwanów,
17. 1. – P; 2. – F; 3. – P; 4. – P; 5. – P; 6. – P; 7. – F; 8. – F; 9. – P
18. c)
19.

Miejsce bitwy Dowódca Greków Data bitwy Wynik bitwy
Maraton Miltiades 490 p.n.e. Zwycięstwo Greków
Termopile Leonidas 480 r. p.n.e. Klęska Greków
Salamina Temistokles 480 r. p.n.e. Zwycięstwo Greków

20.
Maraton stał się słynny, dzięki biegowi maratońskiemu, czyli przebyciu ok. 42 km przez jednego z żołnierzy ateńskich, który zawiadomił rodaków w Atenach o zwycięstwie nad Persami pod Maratonem, a po ogłoszeniu zwycięstwa zmarł z wycieńczenia.
Bitwa pod Termopilami stała się znana ze względu na bohaterską postawę króla spartańskiego Leonidasa, który, mimo miażdżącej przewagi Persów, pozostał do końca na polu walki ze swoim doborowym oddziałem hoplitów.
21. 1. a) i b); 2. b), c) i d);
22. 1. P; 2. P; 3. P,; 4. P; 5. F; 6. F
23. a) 2.; b) 3.; c) 4.; d) 1.
24. a) F; b) P; c) P; d) P; e) F