TEST

 

Wiek XVII – stulecie wojen.

1. Zaznacz P (prawda) lub F (fałsz).

TAK NIE
a) W XVII – wiecznej Europie pokój panował tylko przez 7 lat.
b) Wojna trzydziestoletnia (1618– 1648) była pierwszą wojną ogólnoeuropejską i zarazem ostatnią wojną religijną w Europie.
c) Przyczyną wybuchu wojny trzydziestoletniej był konflikt między luteranami i kalwinami.
d) Jednym ze skutków wojny trzydziestoletniej była śmierć 1/3 populacji Europy.
e) Dzięki wojnie trzydziestoletniej Francja i Szwecja stały się mocarstwami europejskimi.
f) Wojny prowadzone w XVII w. przyczyniły się do postępu w dziedzinie uzbrojenia i taktyki walki.

Absolutyzm we Francji.

2. Do postaci dobierz odpowiednie pojęcie.

A. Armand Richelieu – …………………………………,
B. Ludwik XIV – ……………………………………………

a) racja stanu
b) absolutyzm


3. Podaj definicje pojęć z polecenia 1.

racja stanu – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
absolutyzm – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….


4. Odczytaj ukryte wśród liter powiedzenie. Napisz, kto jest jego autorem.

P I A Ń C S F T Ó W O L T A O J A

Odp. ………………………………………………………………………………………………………………..


5. Symbol władzy absolutnej we Francji to

A. Bastylia.
B. Akademia Francuska.
C. kanadyjska prowincja Quebec.
D. Wersal.

6. Podkreśl TAK lub NIE.

Monarcha absolutny bez zgody stanów mógł

A. stanowić prawa, decydować o wojnie lub pokoju. TAK NIE
B. uwięzić poddanego bez wyroku sądowego. TAK NIE
C. mianować i odwoływać wedle upodobania urzędników państwowych. TAK NIE
D. wykluczyć wybór władcy przez poddanych. TAK NIE

Od Anglii do Wielkiej Brytanii.

7. Rozwiąż krzyżówkę, odczytaj hasło i podaj jego wyjaśnienie.

1. Władca Francji sprzyjający wypędzonym z Anglii Stuartom.
2. Unia łącząca od 1603 r. Anglię i Szkocję.
3. Imię króla z dynastii Stuartów skazanego na karę śmierci w 1649 r.
4. Charyzmatyczny dowódca armii angielskiej z czasów wojny domowej, purytanin.
5. Działania grup politycznych w celu zmiany rządu i jego polityki.
6. Ruch reformatorski w Kościele anglikańskim w XVII w. dążący do usunięcia z jego doktryn wszelkich cech katolicyzmu.
7. Ustrój panujący w Anglii po zakończeniu wojny domowej 1640 – 1649.
8. Jedna z grup społecznych w Anglii, dążąca do ograniczenia władzy królewskiej.
9. Imię króla Anglii z dynastii Stuartów, który przeszedł na katolicyzm.
10. Państwo utworzone w wyniku połączenia unia personalną Anglii i Szkocji w 1707 r.
11. System władzy w Anglii, który zaczął się kształtować po ponownym odsunięciu od władzy dynastii Stuartów w 1688 r.
12. Bezkrwawy zamach stanu dokonany w Anglii w 1688 r.
13. Przedstawiciel partii powstałej w Anglii w XVII w., zwolennik silniejszych rządów króla.
14. Przedstawiciel partii powstałej w Anglii w XVII w. , zwolennik silniejszej pozycji Parlamentu.

Królowie elekcyjni schyłku XVI w. i w. XVII.

8. Uporządkuj elekcyjnych władców Polski w kolejności chronologicznej. Przyporządkuj im lata panowania.

Michał Korybut Wiśniowiecki ………………………………………..
Jan II Kazimierz………………………………………………………….
Zygmunt III Waza………………………………………………………..
Jan III Sobieski……………………………………………………………
Władysław IV……………………………………………………………..

a) 1648-1668
b) 1674-1696
c) 1632-1648
d) 1587-1632
e) 1669-1673

9. Wykreśl informacje, które nie odnoszą się do Jana Zamojskiego (1542 – 1605). Odgadnij, kto jest bohaterem wykreślonych wydarzeń.

– najwybitniejsza postać na polskiej scenie politycznej w pierwszych latach panowania Zygmunta III Wazy,
– jeden z najwybitniejszych polskich dowódców przełomu XVI i XVII w.,
– zdobywał wykształcenia na renomowanych uniwersytetach we Francji, Niemczech, Włoszech,
– pradziad króla Jana III Sobieskiego,
– przyczynił się do przeforsowania formuły wolnej elekcji po śmierci Zygmunta Augusta,
– stał na czele stronnictw popierających Stefana Batorego i Zygmunta III Wazę,
– rozgromił przeważające prawie 5– krotnie siły nieprzyjacielskie (35 tys. : ok. 7 tys.) w bitwie pod Kłuszynem (1610r.) w czasie wojny z Rosją,
– otrzymał najwyższe urzędy ministerialne w państwie: kanclerza i hetmana koronnego,
– założyciel Zamościa i Akademii Zamojskiej,
– właściciel 23 miast i 816 wsi,
– zginął, walcząc z Turkami, pod Cecorą,
– autor powiedzenia Pięknie i słodko [jest] umrzeć za ojczyznę.

Odp. ……………………………………………………………………………………….


10. Zaznacz P (prawda) lub F (fałsz).

TAK NIE
a) Wszyscy polscy królowie rządzący od 1573r. do upadku Rzeczypospolitej w XVIII w. byli królami elekcyjnymi.
b) Prawo wyboru monarchy uzyskał ogół szlachty, tj. ok. 10% społeczeństwa.
c) Formuła wolnej elekcji umożliwiała objęcie tronu tylko kandydatom z obcych dynastii i krajów.
d) Okresy bezkrólewia były dla szlachty sprawdzianem politycznej odpowiedzialności za losy kraju.
e) Długotrwałe kampanie wyborcze uniemożliwiały dokładne zapoznanie się z kandydatami do tronu.
f) Dzięki wyborowi zagranicznego kandydata można było stworzyć sojusz z dynastią i państwem, z którego się wywodził.
g) Najpoważniejszym niebezpieczeństwem okresów bezkrólewia były rozdwojone elekcje.
h) Rozdwojone elekcje prowadziły do konfliktów wewnętrznych a nawet wojen domowych i interwencji obcych państw.


11. Zygmunt III Waza został królem Polski, ponieważ

A. był spokrewniony z dynastią Jagiellonów,
B. zrezygnował z dziedziczenia korony szwedzkiej,
C. obiecał przenieść stolicę kraju z Warszawy do Krakowa,
D. zrezygnował z luteranizmu na rzecz katolicyzmu.

Odp. ……………………


12. Przyporządkuj wydarzenia właściwym władcom, wpisz je do tabeli.

Władysław IV Jan II Kazimierz

a) syn Zygmunta III Wazy,
b) więziony we Francji przez kardynała Richelieu pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Hiszpanii,
c) spokrewniony z dynastią Jagiellonów,
d) od 15 roku życia uczestniczył w obradach sejmowych,
e) doskonale władał 4 językami: polskim, niemieckim, włoskim i łacińskim,
f) w wieku 30 lat jako Snopkowski odbył podróż do Europy, by przygotować się lepiej do rządów,
g) wicekról Portugalii,
h) przygotowany do prowadzenia żołnierskiego trybu życia,
i) wstąpił we Włoszech do zakonu jezuitów,
j) otrzymał godność kardynalską,
k) cieszył się sympatią szlachty.

13. Michał Korybut Wiśniowiecki i Jan III Sobieski byli nazywani „królami Piastami”, bo

A. wywodzili się z dynastii Piastów,
B. ich żony wywodziły się z dynastii Piastów,
C. ich pierworodni synowie otrzymali na chrzcie imię Piast,
D. wywodzili się z rodzimych rodów magnackich.

Odp. ……………………

Wojny Rzeczypospolitej z Rosją.

14. Połącz pojęcie z definicją.

a) bojar ………………………………….
b) janczar ………………………………..

1. wielki właściciel ziemski na Rusi i Wołoszczyźnie
2. przedstawiciel papieża na dworze królewskim, książęcym lub cesarskim
3. najlepsza piechota turecka rekrutująca się spośród chłopców wziętych do niewoli podczas najazdów na kraje chrześcijańskie

15. Ułóż wydarzenia w ciąg przyczynowo-skutkowy.

a) początek rządów dynastii Romanowów,
b) wojna Zygmunta III Wazy z Rosją,
c) dymitriada,
d) wymarcie dynastii Rurykowiczów,
e) pokój w Polanowie,
f) wielka smuta.

Powstanie kozackie.

16. Uzupełnij tekst.

Kozacy, prawosławie, czajka, ruski, Sicz, własny samorząd, Turcja, organizacja wojskowa, Morze Czarne

W II poł. XVI w. (a) ……………………………………………………..…, na wschodniej Ukrainie, zaczęły powstawać grupy wolnej ludności wyznającej (b) ………….………………………………………………….…. i mówiącej językiem (c) …………………..………………………………. Grupy te zwano (d) ……………………………………………………………………..…. Ich głównym grodem był warowny obóz (e) …………………….…………..…….. Kozacy posiadali (f) ………..…….…… ……………………………………………………… i (g) ………………………………………………………………………, które były uznawane przez władzę królewską. Pływali na zwinnych łodziach zwanych (h) ………….………..…………………………….…. Przeprawiali się na nich przez (i) ……………………………………….……………, łupiąc ziemie (j) ……………………………………………………………….

17. Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania kozackiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego nie było to, że:

A. duża część ukraińskiej magnaterii i zamożnej szlachty porzuciła prawosławie i , przechodząc na katolicyzm, przejmowała polski język i obyczaje.
B. ukraińscy chłopi, w miarę nakładania na nich coraz wyższych świadczeń i pańszczyzny, czuli się wyzyskiwani, a chłopscy zbiegowie zasilali szeregi Kozaków.
C. sejm postanowił zmniejszyć liczbę Kozaków rejestrowych.
D. Kozacy w obronie południowo – wschodnich kresów Rzeczypospolitej musieli walczyć z Tatarami z chanatu krymskiego.

18. Połącz pojęcie z wyjaśnieniem:

a) osełedec
b) sejmitar
c) szarawary
d) pistolet

1. długi kaftan bez guzików
2. kosmyk włosów noszony na czubku ogolonej głowy
3. paradna szabla kozacka
4. szerokie, bufiaste spodnie z płótna

19. Uporządkuj wydarzenia w kolejności chronologicznej, wstawiając cyfry od 1 do 7.

(a) ….. Ugoda Chmielnickiego z Rosją w Perejasławiu w 1654 r.
(b) ….. Klęska Polaków w bitwach nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami.
(c) ….. Rozejm w Andruszowie w 1667 r.
(d) ….. Bunt Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego w styczniu 1648 r.
(e) ….. Podpisanie ugody w Zborowie w 1649 r.
(f) ….. Śmierć Władysława IV.
(g) ….. Wojna Polski z Rosją.

Odp. . …………………………………………………………………………………………………………..

Wojny ze Szwecją.

20. Na diagramie odszukaj nazwiska i nazwy związane z wojnami Rzeczypospolitej ze Szwecją. Wpisz je pod diagramem.
Tam, gdzie to będzie możliwe, dopisz datę lub uzupełnij nazwę własną.

W C E H Y R O T U D Ó P K I P E W I C Z

A S D K F I G R C H H J K L O A L S M D

G Z U C S B T N A W M A D N B O I L Ó F

P O K I A R U O Y T L G R U S E T W A W

J A S A D F S N G H A J G K L Ó R A A S

Z C B Z Ó A D H C R N E W I E R T C K I

M I O N A C Ś L I Ż Ó Ł W A K D A S T P

Odp.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………
e) …………………………………………………………………………………………………………………………………
f) ………………………………………………………………………………………………………………………….………
g) …………………………………………………………………………………………………………………………………

21. Podaj dwie przyczyny i dwa skutki wojen polsko–szwedzkich.

Przyczyny
……………………………………………………………………………………………………………………..……………………
……………………………………………………………………………………………………………………..……………………

Skutki
……………………………………………………………………………………………………………………..…………..………
……………………………………………………………………………………………………………………..…………..………

Kryzys Rzeczypospolitej w połowie XVII w.


22. Uzasadnij, że wszystkie poniższe wydarzenia miały znaczący wpływ na sytuację w Rzeczpospolitej w XVII w.

a) abdykacja króla Jana Kazimierza – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b) zastosowanie zasady liberum veto – ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) wojny Rzeczpospolitej w XVII w. – ……………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

23. Wyjaśnij pojęcia:

rokosz – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
abdykacja – ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
latyfundia – ………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

24. Wyjaśnij znaczenie i pochodzenie powiedzenia Dobry żart tymfa wart.

Odp. ……………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Wojny Rzeczypospolitej z Turcją.

25. Podkreśl właściwy ciąg przyczynowo-skutkowy.

A. układ w Buczaczu – bitwa pod Cecorą – zwycięstwo pod Chocimiem – zdobycie twierdzy w Kamieńcu Podolskim – wybór Jana III Sobieskiego na króla Polski – zwycięstwo pod Wiedniem.
B. bitwa pod Cecorą – zdobycie twierdzy w Kamieńcu Podolskim – układ w Buczaczu – zwycięstwo pod Chocimiem – wybór Jana III Sobieskiego na króla Polski – zwycięstwo pod Wiedniem.
C. zdobycie twierdzy w Kamieńcu Podolskim – wybór Jana III Sobieskiego na króla Polski – układ w Buczaczu – bitwa pod Cecorą – zwycięstwo pod Chocimiem– zwycięstwo pod Wiedniem.
D. wybór Jana III Sobieskiego na króla Polski – zwycięstwo pod Chocimiem– bitwa pod Cecorą – zdobycie twierdzy w Kamieńcu Podolskim – układ w Buczaczu– zwycięstwo pod Wiedniem.

26. Wydarzeniom przywołanym w poleceniu 1. przyporządkuj właściwe daty.

1620 ……………….,
1672 ……………….,
1673 ……………….,
1674 ……………….,
1683 ……………….,

27. Wyjaśnij, dlaczego układ w Buczaczu był dla szlachty polskiej upokarzający?

Odp. …….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

28. Podaj 2 argumenty uzasadniające nadanie Janowi III Sobieskiemu przez Turków przydomka „Lew Lechistanu”.

Odp.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Prusy, Austria i Rosja w epoce oświecenia.

29. Na diagramie odszukaj nazwiska władców absolutnych, którzy przeprowadzili w swoich państwach reformy w duchu filozofii oświecenia. Zapisz je pod diagramem. Podaj nazwy państw rządzonych przez wypisanych władców. Zapisz po dwie przeprowadzone przez tych władców reformy.

F U R M Y C D Z G E I R A Y Ó K W I L Ś H K E L M S I D P O

I F A R Ą Y D X E S R M Y K Ń I I V W P E I W E L T C K Ą I

P I M T A W E R S C Ó I J W Z H L T E M N R Ą Ź E S Ł Ę A G

M N J Ó S Z Y E T F V I I X H K A B Ł S Ć Ę B U W U Ż E R G

M O N I B C I Z O A T S R D I G F H J W K I P T E R L K W I

władca państwo reformy
a)
b)
c)
d)
e)


30. Wyjaśnij pojęcie absolutyzm oświecony.

absolutyzm oświecony – …………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….

Odpowiedzi

Wiek XVII – stulecie wojen

1. a) P, b) P, c) F, d) F, e) P, f) P

Absolutyzm we Francji
2.
A. Armand Richelieu – racja stanu,
B. Ludwik XIV – absolutyzm
3.
racja stanu – wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami
absolutyzm – forma ustroju politycznego polegająca na skupieniu najwyższej władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej w rękach króla
4.
Państwo to ja – Ludwik XIV
„Król Słońce” wypowiedział te słowa, wyrywając z ksiąg sądowych karty z zapisem niewygodnych dla władzy królewskiej wyroków.
5. D.;
6. Wszystkie odpowiedzi – TAK
Od Anglii do Wielkiej Brytanii
7.
Hasło – Deklaracja Praw
Deklaracja Praw – akt prawny uchwalony w Anglii po „sławetnej rewolucji” wykluczający katolików z prawa do dziedziczenia tronu, ograniczający władzę królewską i rozszerzający prawo Parlamentu; jedna z podstaw ustroju monarchiczno – parlamentarnego.
Królowie elekcyjni schyłku XVI w. i w. XVII
8.
4. Michał Korybut Wiśniowiecki e.1669-1673
3. Jan II Kazimierz a. 1648-1668
1. Zygmunt III Waza d. 1587-1632
5. Jan III Sobieski b. 1674-1696
2. Władysław IV c. 1632-1648
9.
Hetman Stanisław Żółkiewski (1547-1620):
– jeden z najwybitniejszych polskich dowódców przełomu XVI i XVII w.,
– pradziad króla Jana III Sobieskiego,
– rozgromił przeważające prawie 5 – krotnie siły nieprzyjacielskie (35 tys. : ok. 7 tys.) w bitwie pod Kłuszynem (1610 r.) w czasie wojny z Rosją,
– zginął, walcząc z Turkami, pod Cecorą,
– autor powiedzenia Pięknie i słodko [jest] umrzeć za ojczyznę.
10. a) P, b) P, c) F, d) P, e) F, f) P, g) P, h) P
11. A.
12. D.
13.
Władysław IV a), c), d), e), h), k)
Jan II Kazimierz a), b), c), g), i), j)

Wojny Rzeczypospolitej z Rosją
14. a) – 1, b) – 3;
15. d), f), c), b), a), e)

Powstanie kozackie
16. (a) na Zaporożu (b) prawosławie, (c) ruskim, (d) Kozakami, (e) Sicz, (f) własny samorząd, (g) organizację wojskową, (h) czajkami, (i) Morze Czarne, (j) tureckie.
17. D.
18. (a) – 2, b) – 3, c) – 4
odpowiedzi d) i 1 nie mają odnośników
19. (a) 5; (b) 2; (c) 7; (d) 1; (e) 4; (f) 3; (g) 6

Wojny ze Szwecją
20.
a) Jan Karol Chodkiewicz, b) Kircholm – 1605,
c) Gustaw Adolf Waza, d) Karol Gustaw,
e) Jasna Góra – 1655, f) Stefan Czarniecki, g) Oliwa – 1660
21.
Przyczyny:
– brak zgody Zygmunta III Wazy na zrzeczenie się tytułu króla Szwecji,
– chęć umocnienia przez oba państwa wpływów nad Morzem Bałtyckim
Skutki:
– utrata przez Polskę większej części Inflant na rzecz Szwecji
– zrzeczenie się przez Jana Kazimierza Wazę tytułu króla Szwecji.
Kryzys Rzeczypospolitej w połowie XVII w.
22.
a) abdykacja króla Jana Kazimierza
Jerzy Lubomirski zorganizował przeciw Janowi Kazimierzowi rokosz, który przerodził się w 2–letnią wojnę domową. Mimo zwycięstwa, król niezadowolony z roszczeń magnatów, walki między nimi o wpływy polityczne, osłabienia władzy królewskiej, zrzekł się władzy i uprawnień. Po nim korona królewska przypadła słabemu i niezdecydowanemu Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu, który nie potrafił przywrócić ładu w państwie.
b) zastosowanie zasady liberum veto
W 1652 r. do obrad sejmowych wprowadzono zasadę liberum veto – wolne nie pozwalam stwarzającą każdemu posłowi możliwość zerwania lub zablokowania obrad sejmowych, jeśli nie zgadzał się ze zdaniem większości. Zasada liberum veto w II poł. XVII w. przyczyniła się do zrywania sejmów przed podjęciem jakichkolwiek decyzji. Powodowało to paraliż w życiu politycznym i przyczyniło się do zapewniania sobie coraz większych wpływów w państwie przez magnatów.
c) wojny Rzeczpospolitej w XVII w. – działania wojenne oraz towarzyszące im choroby i głód spowodowały śmierć prawie 1/3 ludności polsko–litewskiej. Brakowało rąk do pracy. Wymiar pańszczyzny zaczął wzrastać do 5 i więcej dni w tygodniu. Ogromne były także zniszczenia. Np. Szwedzi dokonali rabunku bezcennych dzieł sztuki i księgozbiorów. Straty ludnościowe i materialne prowadziły do kryzysu gospodarczego i finansowego. Skarb Rzeczypospolitej był pusty – spadły dochody z podatków i ceł. Pogłębiała się inflacja.
23.
• rokosz – bunt, zbrojne wystąpienie szlachty, zwykle przeciw królowi–elektowi w celach politycznych
• abdykacja – dobrowolne lub wymuszone przedwczesne zrzeczenie się przez panującego władzy i uprawnień
• latyfundia – rozległe majątki ziemskie należące do rodów magnackich
24.
Powiedzenie jest pochwałą dobrego żartu.
Andrzej Tymf to Niemiec – królewski mincerz, który za czasów panowania Jana Kazimierza wybijał polskie złotówki. Wpadł na pomysł produkcji monety z kilkukrotnie obniżoną zawartością srebra w stosunku do jej wartości nominalnej. I tak wybijana przez niego złotówka nominalnie warta 30 groszy w rzeczywistości, z powodu małej zawartości srebra, była warta 15 groszy.
25. B.
26.
1620 – bitwa pod Cecorą
1672 – zdobycie twierdzy w Kamieńcu Podolskim
1672 – układ w Buczaczu
1673 – zwycięstwo pod Chocimiem
1674 – wybór Jana III Sobieskiego na króla Polski
1683 – zwycięstwo pod Wiedniem.
27.
Układ w Buczaczu oburzył szlachtę polską, ponieważ na mocy tego układu Polska zobowiązała się oddać Turkom duży obszar południowej Ukrainy, ale przede wszystkim stała się lennikiem tureckim, zobowiązując się płacić corocznie haracz sułtanowi.
28.
– Sobieski, dzięki talentom dowódczym, odniósł zwycięstwo nad armią turecką pod Chocimiem, wykorzystując polską jazdę, którą sam poprowadził do ataku. Z 30 tys. tureckich żołnierzy ocalały 4 tys.
– jako król Lechistanu (czyli Polski) unowocześnił polska armię, dozbrajając m.in. oddziały piechoty w berdysze, zwiększając liczebność artylerii i lekkozbrojnej jazdy, pozostawiając decydującą role w natarciu – husarii.
– pokonał pod Wiedniem prawie 100–tysięczną armię turecką, dowodząc wojskami polsko–niemiecko–austriackimi liczącymi ok. 70 tys. żołnierzy.
Prusy, Austria i Rosja w epoce oświecenia
29.
a) Fryderyk Wilhelm I – Prusy – reforma służby wojskowej, reforma administracji
b) Fryderyk II Wielki – Prusy – reforma sądownictwa i prawa, zakładanie manufaktur
c) Maria Teresa – Austria – rozbudowa biurokracji, uporządkowanie systemu podatków
d) Józef II Habsburg – Austria – rozwiązanie większości klasztorów, rozwój szkolnictwa i oświaty
e) Piotr I Wielki – Rosja –unowocześnienie armii, wzmocnienie carskiego samodzierżawia
30.
absolutyzm oświecony – absolutne rządy monarsze polegające na przeprowadzeniu reform państwowych mających na celu szerzenie oświaty, rozwój rzemiosła, przemysłu i rolnictwa oraz ujednolicenie prawa.