TEST

Wielkie odkrycia geograficzne.

1. Połącz pojęcie z jego definicją.

A. astrolabium ……………………………
B. kompas …………………………………
C. log ………………………………………..

1. Przyrząd do pomiaru prędkości płynącego statku.
2. Przyrząd do nawigacji według położenia gwiazd.
3. Przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania bieżącego kierunku południka magnetycznego.

2. Zaznacz przyczyny podejmowania wypraw odkrywczych:

A. Wybudowanie karaweli przez Portugalczyków.
B. Odkrycie w średniowieczu map Ptolemeusza.
C. Legendy o bogactwach Ameryki.
D. Chęć odkrycia drogi lądowej na zachód Europy.
E. Chęć odkrycia nowej drogi morskiej do Indii i Chin.

Odp. …………..

3. Przyporządkuj odkrywcom narodowość

Amerigo Vespucci …………………………………………………………………………………………………..
Vasco da Gama ……………………………………………………………………………………………………..
Krzysztof Kolumb …………………………………………………………………………………………………..
Ferdynand Magellan ………………………………………………………………………………………………..

A. Włoch
B. Hiszpan
C. Portugalczyk
D. Anglik

4. Przyporządkuj odkrywcom narodowość oraz zasługi.

1. Krzysztof Kolumb …………………………………………………………………………………………………
2. Vasco da Gama ……………………………………………………………………………………………………
3. Ferdynand Magellan ………………………………………………………………………………………………
4. Amerigo Vespucci …………………………………………………………………………………………………

A. Dopłynięcie do Indii.
B. Opłynięcie Ziemi.
C. Nazwa jednego z kontynentów.
D. Odkrycie Ameryki.

5. Uzupełnij tabelę.

Majowie Aztekowie Inkowie


Tenochtitlan, krwawe ofiary składane bóstwom, monumentalna architektura, świątynie w formie piramid schodkowych, Słońce – stwórca i główne bóstwo,
mistrzowie kamienia, hodowla lam, alpag, kamienne boiska do gry w piłkę, pismo, znakomici matematycy, astronomowie, rolnictwo, Grecy Nowego Świata,
bogate wyroby rzemiosła, „pływające ogrody”, ceramika zdobiona inkrustacjami i malowidłami


6. Uzupełnij luki, dostosowując formy wyrazów.

Afryka, Anglia, Hiszpania, Francja i Holandia, Portugalia, Nowy Świat, czarny niewolnik

Na podbitych terenach (a) …………………………………..……………………………najpierw (b) ……………………………………………………. i (c) …..…………………….……………, a później (d) …………………………………………..oraz (e) …………………………………………………………… zakładali kolonie.
Podstawową siłę roboczą na plantacjach trzciny cukrowej i bawełny stanowili (f) …………………………..……………………………………………. sprowadzani w nieludzkich warunkach z (g)…………………………………………………………………………

7. Wymień 5 skutków wielkich odkryć geograficznych. Uwzględnij konsekwencje odkryć dla Starego i Nowego Świata.

Stary Świat Nowy Świat

Kultura odrodzenia.

8. Uzupełnij tabelę.

1. Kolebka epoki odrodzenia.
2. Wynaleziony przez Gutenberga.
3. Inna nazwa odrodzenia.
4. Okres w dziejach kultury europejskiej zapoczątkowany przez odrodzenie.
5. „Człowiek renesansu” – wszechstronnie utalentowany malarz, rzeźbiarz, architekt, inżynier, medyk żyjący na przełomie XV/XVI wieku.
6. Prąd umysłowy i kulturalny skupiony na życiu duchowym i społecznym człowieka.
7. Zamożny opiekun artystów, uczonych.
8. Epoka, do której nawiązywali twórcy odrodzenia.
9. Projektant kopuły Bazyliki św. Piotra na Watykanie.
10. Twórca teorii heliocentrycznej.

9. Do poniższych dzieł dobierz tytuły i nazwiska twórców.

A. Freski w Kaplicy Sykstńskiej
B. Mona Lisa,
C. rzeźba Pieta watykańska,
D. Dama z gronostajem,
E. Ostatnia wieczerza,
F. Madonna Sykstyńska
G. Narodziny Wenus

Sandro Botticelii – …………………………………………………………….
Leonardo da Vinci – ………………………………………………………….
Michał Anioł – …………………………………………………………………..
Rafael Santi – ………………………………………………………………….


10. Zaznacz P (Prawda) lub F (Fałsz).

TAK NIE
a) Renesans w Europie trwał od I poł. XIVwieku do II poł. XVII wieku.
b) Jan Gutenberg w 1450 roku wynalazł prasę drukarską oraz aparat do odlewania czcionek.
c) Erazm z Rotterdamu – „obywatel świata” to jeden z najwybitniejszych humanistów epoki renesansu.
d) W dziele Pochwała głupoty Erazm z Rotterdamu ostro potępiał nietolerancje wobec chrześcijan.
e) Anglik Tomasz Morus jest autorem Utopii, w której opisuje idealny ustrój państwowy na wyspie „Nigdzie”
f) Mikołaj Kopernik – twórca teorii heliocentrycznej opublikował swoje odkrycie w dziele „O obrotach sfer niebieskich”, które ukazało się drukiem 300 lat po jego śmierci.

Reformacja i kontrreformacja.

11. Połącz pojęcie z jego wyjaśnieniem.

A. reformacja ……………………………………….
B. odpust …………………………………………….
C. kontrreformacja ………………………………..
D. inkwizycja ………………………………………..
E. Sekularyzacja …………………………………..

1. przejęcie przez władzę świecką własności kościelnej lub uprawnień władzy kościelnej
2. odpuszczenie kary za grzechy przeszłe, obecne i przyszłe, w tym pośmiertne (w czyśćcu) w zamian za opłaty pieniężne
3. ruch religijno–polityczny, który spowodował rozbicie chrześcijaństwa zachodniego
4. ruch religijny, polityczny i kulturalny, którego celem było przeciwstawienie się reformacji
5. sądy kościelne ścigające i karzące odstępców od wiary

12. Uzupełnij notki encyklopedyczne o pojęcia.

A. …………………………………………………………………. – twórca Marcin Luter, Niemcy; początek – 1517 r., Wittenberga – 95 tez o odpustach; przyczyna – protest przeciwko sprzedaży odpustów; założenia – sekularyzacja, tłumaczenie Biblii na język narodowy, zniesienie celibatu, podważenie prymatu papieży, zniesienie uprzywilejowanej pozycji kapłanów, ograniczenie kultu świętych, odrzucenie sakramentów z wyjątkiem chrztu i komunii; skutek – 1555 rok – pokój religijny podpisany w Augsburgu.

B. ………………………………………………………………….. – twórca – Jan Kalwin, Francuz; miejsce działania – szwajcarska Genewa; założenia – odrzucenie władzy papieskiej, zniesienie urzędów biskupów, Biblia – jedyne źródło wiary, teoria predestynacji, sumienna praca zgodna z talentem zesłanym przez Boga, bezwzględne przestrzeganie nakazów religijnych, nietolerancja wobec przeciwników religijnych, zniesienie celibatu, odrzucenie kultu świętych, odrzucenie sakramentów z wyjątkiem chrztu i komunii.

C. ……………………………………………………………………. – twórca – Henryk VIII, Anglia; przyczyna – odmowa papieża unieważnienia małżeństwa króla Anglii z Katarzyną Aragońską; początek – 1534 rok – ogłoszenie monarchy głową Kościoła; założenia – zachowanie większości katolickich obrzędów i ceremonii, utrzymanie hierarchii kościelnej z biskupami na czele, likwidacja zakonów, przejęcie dóbr kościelnych, zniesienie celibatu, zachowanie kultu świętych, sprawowanie liturgii w języku narodowym.

13. Przyporządkuj założenia odpowiednim wyznaniom.

a) odrzucenie chrztu dzieci,
b) powrót do ideałów pierwszych chrześcijan,
c) podważanie boskości Chrystusa,
d) rezygnacja z kultu obrazów religijnych,
e) pacyfizm,
f) arianie,
g) tolerancja religijna,
h) rezygnacja z wnoszenia świątyń,
i) odrzucenie dogmatu o Trójcy Świętej,
j) rezygnacja z wnoszenia ołtarzy,
k)powrót do prostoty życia pierwszych chrześcijan,
l) odrzucenie przemocy w życiu społecznym

Anabaptyści Antytrynitarze


14. Przeczytaj tekst i wykonaj związane z nim polecenia:

Trydenckie wyznanie wiary z 1564 roku (fragmenty)
Najochotniej uznaję i przyjmuję to, co Apostołowie i Kościół podają do wierzenia oraz wszystkie tegoż Kościoła zwyczaje i ustawy. Podobnie przyjmuję Pismo św. według tego znaczenia, w jakim je pojmowała i pojmuje święta Matka Kościół, i do którego należy wydanie sądu o prawdziwym znaczeniu i wyjaśnianiu Pisma św. Nigdy nie będę go pojmował i wyjaśniał inaczej, jak zgodnie z jednomyślnym przekonaniem Ojców.
Wyznaję także, że siedem jest w prawdziwym i właściwym tego słowa znaczeniu sakramentów Nowego Prawa, ustanowionych przez Pana naszego Jezusa Chrystusa dla zbawienia rodzaju ludzkiego, chociaż nie w tym sensie, by wszystkie były każdemu niezbędne. […] Wyznaję, że przynoszą one łaskę, z tym że chrztu, bierzmowania i kapłaństwa nie można powtarzać bez świętokradztwa […].
Wierzę niezachwianie, że istnieje czyściec i że duszom tam zatrzymanym pomagać może wstawiennictwo wiernych. Wierzę również, że należy czcić i wzywać świętych, królujących razem z Chrystusem, którzy ofiarują za nas modlitwy swe Bogu i których relikwie trzeba czcią otaczać. […] Uznaję też, że Chrystus Pan udzielił Kościołowi władzy nadawania odpustów i że korzystanie z nich jest bardzo zbawienne dla wiernych.
Uznaję święty, katolicki i apostolski Kościół Rzymski, Matkę i Mistrzynię wszystkich kościołów, a Rzymskiemu Biskupowi, następcy księcia Apostołów, błogosławionego Piotra, jako namiestnikowi Jezusa Chrystusa, ślubuję i przyrzekam prawdziwe posłuszeństwo.
Religie Wschodu i Zachodu. Wybór tekstów źródłowych, praca zbiorowa pod redakcją K. Bańka, Warszawa 1991

A. Na podstawie powyższego tekstu wymień min. 5 postanowień soboru trydenckiego (1545-1563):

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..


B. Wymień 5 postanowień soboru trydenckiego niewymienionych w powyższym tekście źródłowym.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

15. Uzupełnij kwestionariusz poświęcony jezuitom.

Założyciel zakonu: ………………………………………………………………………………… (narodowość, imię, nazwisko)
Kolejne etapy życia:
– żołnierz,
– ranny,
– rekonwalescencja,
– przemiana duchowa,
– pustelnik,
– pielgrzymka do Ziemi Świętej,
– studia teologiczne,
– założenie zakonu jezuitów w 1534 roku w Paryżu

Inne nazwy zakonu: – ………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………

Przyczyna powstania powyższych określeń: – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Reguła zakonna sformułowana przez założyciela: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Główne kierunki działalności jezuitów:
………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Polska i Litwa pod rządami ostatnich Jagiellonów.

16. Władcy z dynastii Jagiellonów rządzili Koroną Polską i Wielkim Księstwem Litewskim w latach

A. 1386-1525,
B. 1492-1596,
C. 1386-1572,
D. 1447-1548

Odp. ………….

17. Na przełomie XV i XVI wieku Jagiellonowie zasiadali na tronach:

A. Polski, Litwy, Węgier i Prus
B. Polski, Czech, Prus i Węgier
C. Polski, Litwy, Czech i Prus
D. Polski, Litwy, Czech i Węgier

Odp. ………….


18. W XVI wieku największe zagrożenie dla wschodnich granic państwa polsko-litewskiego stanowiło

A. Wielkie Księstwo Moskiewskie.
B. Imperium Osmańskie.
C. Państwo Zakonu Inflanckiego.
D. Królestwo Szwecji.

Odp. ………….

19. Uzupełnij tekst.

Za panowania przedostatniego króla z dynastii Jagiellonów (a) …………………………………………………………………………….. udało się zakończyć konflikt polsko–krzyżacki. Po przegranej przez zakon ostatniej wojnie polsko–krzyżackiej, która miała miejsce w latach (b) ………………………..………………………………………………….…… wielki mistrz (c) ………………………………………………..………………………………………………………………………. pod wpływem nauk inicjatora reformacji (d) ………………………………………………………………………..… postanowił sekularyzować państwo zakonne i przekształcić je w świeckie księstwo. W kwietniu 1525 roku złożył królowi Polski, wielkiemu księciu litewskiemu (e) ………………………………………………………….…, na mocy którego państwo zakonne zostało przekształcone w (f) ………………..…………………………………………………………………………………………………………………… – świeckie księstwo będące lennem Polski.

20. Kto jest autorm obrayu Hołd pruski. Podaj miejsce datę wydarzenia. Wymień 5 postaci przedstawionych na płótnie.

Odp: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Osoby: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….


21. Zygmunt Stary otrzymał taki przydomek, ponieważ

A. długo panował.,
B. późno się ożenił,
C. był najstarszym synem Kazimierza Jagiellończyka,
D. jego syn Zygmunt August w wieku 10 lat został koronowany na króla.

Odp. ………….

22. Dzięki rządom Zygmunta Starego na zachodniej granicy polsko+niemieckiej na ponad 200 lat zapanował spokój, ponieważ

A. król Polski podbił państwo Habsburgów,
B. król Polski zrzekł się pretensji do tronów Czech i Węgier,
C. Zygmunt Stary zjednoczył siły w walce z Niemcami z Albrechtem Hohenzollernem,
D. Zygmunt Stary osadził na tronie w Rzeszy Niemieckiej Jana Olbrachta.

Odp. ………….


23. Zaznacz P (prawda) lub F (fałsz).

TAK NIE
a) W 1526 roku do Korony Polskiej zostało przyłączone Księstwo Mazowieckie.
b) Na przełomie lat 50. i 60. XVI wieku rozpoczął się konflikt o panowanie nad Morzem Bałtyckim.
c) W wojnie o Inflanty uczestniczyły: Polska, Litwa, Szwecja, Dania, Moskwa, Norwegia.
d) Wojna o Inflanty zmusiła Zygmunta Augusta do stworzenia marynarki wojennej.


Demokracja szlachecka w Rzeczypospolitej.

24. Uzupełnij tabelę.

1. Najwyższy urzędnik szlachecki, ziemski.
2. Zasiadały w nim dwie grupy senatorów – duchowni i świeccy.
3. Msza dziękczynna odśpiewywana na koniec obrad sejmowych.
4. Konstytucja uchwalona w 1505 roku za panowania Aleksandra Jagiellończyka.
5. Zasiadali w niej posłowie wybierani przez lokalne sejmiki ziemskie.
6. Powołanie pod broń ludności zdolnej do noszenia broni.
7. Staropolska nazwa diet poselskich.
8. Najwyższa, najbogatsza warstwa szlachty, posiadacze wielkich majątków ziemskich.
9. Obok króla, najwyższa władza w Rzeczypospolitej.
10. Pora roku, kiedy nie zwoływano sejmów.


25. Podkreśl szereg, w którym władcy zostali wymienieni w kolejności chronologicznej.

A. Zygmunt Stary – Kazimierz Jagiellończyk – Aleksander Jagiellończyk – Zygmunt August – Jan Olbracht
B. Aleksander Jagiellończyk – Zygmunt August – Kazimierz Jagiellończyk – Jan Olbracht – Zygmunt Stary
C. Kazimierz Jagiellończyk – Jan Olbracht – Aleksander Jagiellończyk – Zygmunt Stary – Zygmunt August
D. Kazimierz Jagiellończyk – Jan Olbracht – Aleksander Jagiellończyk – Zygmunt August – Zygmunt Stary

Odpowiedzi


Wielkie odkrycia geograficzne
1. A. 2.; B. 3.; C. 1.;
2. A., B., E.
3.
Amerigo Vespucci – Włoch
Vasco da Gama – Portugalczyk
Krzysztof Kolumb – Włoch
Ferdynand Magellan – Portugalczyk
4. 1. D.; 2. A.; 3. B.; 4. C.
5.
Majowie
świątynie w formie piramid schodkowych, kamienne boiska do gry w piłkę, udoskonalenie pisma hieroglificznego, znakomici matematycy, astronomowie, Grecy Nowego Świata
Aztekowie
Tenochtitlan, krwawe ofiary składane bóstwom, monumentalna architektura, bogate wyroby rzemiosła, „pływające ogrody”
Inkowie
rolnictwo, hodowla lam, alpag, ceramika zdobiona inkrustacjami i malowidłami, Słońce – stwórca i główne bóstwo, mistrzowie kamienia
6. a) Nowego Świata (b) Hiszpanie, (c) Portugalczycy, (d) Anglicy, (e) Francuzi i Holendrzy, (f) czarni niewolnicy, (g) Afryki.
7.
Stary Świat
– stworzenie kolonii w Ameryce, południowo–wschodniej Azji,
– poszerzenie rynków zbytu dla europejskich produktów,
– import surowców do Europy (srebro, złoto),
– import towarów kolonialnych (kakao, kukurydza, tytoń, ananasy, ziemniaki),
– rozwój Europy Zachodniej.

Nowy Świat
– napływ Europejczyków – kupców, osadników, wojskowych, żeglarzy,
– chrystianizacja prowadzona przez misjonarzy,
– powstanie kultury Ameryki Łacińskiej.
8. 1. Włochy; 2. druk; 3. renesans; 4. nowożytność; 5. Leonardo da Vinci; 6. humanizm; 7. mecenas; 8. antyk; 9. Michał Anioł; 10. Kopernik
9. Sandro Botticelii – G; Leonardo da Vinci – B, D, E; Michał Anioł – A, C; Rafael Santi – F

Renesans w Europie
10. a) F; b) P; c) P; d) F; e) P; f) F
11. A. 3; B. 2; C. 4; D. 5. E. 1
12. A. luteranizm; B. kalwinizm; C. anglikanizm
13.
Anabaptyści – a), b), d), h), j), k),
Antytrynitarze – c), e), f), g), i), l)
14. A.
– uznanie łacińskiego tłumaczenia Biblii za podstawę nauczania wiary katolickiej,
– utrzymanie siedmiu sakramentów świętych,
– sakramentami, które można przyjąć tylko raz w życiu są chrzest, bierzmowanie i kapłaństwo,
– utrzymanie prawdy o obcowaniu świętych (pomoc duszom czyśćcowym),
– utrzymanie kultu świętych,
– utrzymanie przekonania o mocy odpuszczania grzechów dzięki nabywaniu odpustów,
– posłuszeństwo papieżowi.
14. B.
– wprowadzenie nakazu noszenia jednolitych sutann,
– obowiązek stałego przebywania proboszczów w parafiach, biskupów – w diecezjach,
– zakładanie seminariów duchownych w celu zapewnienia lepszego wykształcenia księżom,
– utrzymanie odprawiania nabożeństw po łacinie,
– opracowanie Indeksu ksiąg zakazanych.
15. Założyciel zakonu: Hiszpan Ignacy Loyola
Inne nazwy zakonu: „żołnierze Boga”, „armia papieża”
Przyczyna powstania powyższych określeń:
– ślub posłuszeństwa składany papieżowi
Reguła zakonna sformułowana przez założyciela: … trzeba być zawsze gotowym wierzyć, że to, co ja widzę jako białe, jest czarne, jeśli tak to określił Kościół.
Główne kierunki działalności jezuitów: nawracanie na katolicyzm, zakładanie katolickich szkół średnich, zakładanie katolickich uczelni wyższych.
16. C.;
17. D.;
18. 3. A.
19. (a) Zygmunta Starego, (b) (1519 – 1521), (c) Albrecht Hohenzollern, (d) Marcina Lutra, (e) hołd lenny, (f) Prusy Książęce
20.
Tytuł – Hołd pruski;
Autor – Jan Matejko;
Data – 1525
Miejsce – Rynek Główny w Krakowie;
Postacie przedstawione na płótnie – Albrecht Hohenzollern, Zygmunt Stary, Stańczyk, królowa Bona Sforza, Zygmunt August.
21. 6. D.;
22. 7. B.;
23. a) P; b) P; c) F; d) P

Demokracja szlachecka w Rzeczypospolitej
24. 1. wojewoda, 2. senat, 3. tedeum, 4. nihil novi, 5. izba poselska, 6. pospolite ruszenie, 7. strawne, 8. magnaci, 9. sejm, 10. lato;
Hasło – DEMOKRACJA
25. C.