Do końca XII w. plemiona mongolskie skłócone ze sobą, prowadzące koczowniczy, pasterski tryb życia, nie stanowiły liczącej się siły politycznej. Na początku XIII w. te stepowe ludy zjednoczył genialny wojownik i strateg Temudżin (Temuczin), obwołany Czyngis-chanem. Czyngis-chan zorganizował karną armię, złożoną głównie z jeźdźców uzbrojonych w łuki, przed którą drżała cała Europa.

Podboje imperium:

  • Pomiędzy 1236 a 1240 r. zachodnia część imperium mongolskiego, zwana Złotą Ordą (Batu Chan) podbiła osłabione rozdrobnieniem feudalnym księstwa ruskie.
  • W 1241 r. Mongołowie uderzyli na Węgry, Polskę i Czechy. Głównym celem ataku było państwo Madziarów. Wyprawa na dwa państwa słowiańskie miała zapobiec ich ewentualnej odsieczy.
  • Zaskoczeni polscy książęta po upadku Sandomierza i Krakowa, stawili bardziej zorganizowany opór na Śląsku, jednak i tu ponieśli klęskę w bitwie pod Legnicą 1241 r.,w której zginął głównodowodzący, najsilniejszy z polskich władców swego czasu, Henryk II Pobożny.
  • Straszne dni przeżywały Węgry, ponosząc klęski pod Mohi, Hermanstadt.
  • Mongołowie dotarli do Udine w Italii oraz do Adriatyku pod Kotorem.

Dopiero śmierć „Wielkiego Chana” Ugedeja skłoniła Tatarów (potoczna nazwa Mongołów, od wysłanników piekieł – Tartaru) do odwrotu.

Mongolskie panowanie nad Rusią miało specyficzny charakter. Mongołowie tolerowali lokalnych książąt zmuszając ich do podległości i utrzymania porządku.W zamian za to książęta byli zobowiązani do składania danin i świadczenia pomocy militarnej. Do sprawowania władzy musieli uzyskać pisemne zezwolenia, tzw. jarłyk. Ponieważ Ruś była rozbita na dzielnice jeden z książąt, z tatarskiej nominacji, nosił tytuł „wielkiego”.
W połowie XIII w. Mongołowie podbili Kalifat Bagdadzki, kładąc kres państwu Abbasydów i podjęli ofensywę w kierunku Egiptu dochodząc do Syrii.

W drugiej połowie XIII w. jedność imperium uległa zerwaniu, a poszczególne jego części stały się odrębnymi państwami. Mongołowie opanowali wtedy południowe Chiny, zagrozili Birmie i Wietnamowi, ale rozpoczął się powolny zmierzch ich potęgi. Rozbici politycznie, coraz bardziej obojętni wobec wpływów kultury Wschodu ulegali degeneracji i barbaryzacji. Ostatnim znacznym przywódcą mongolskim był chan Tamerlan (Timur Kulawy). Na początku XV w. poważnie zagroził on rodzącej się potędze turków Osmańskich.
W końcu XV w 1480 r. Ruś ostatecznie zrzuci ta mongolskie rządy.

Skutki mongolskich wypraw:

  • Poważnym następstwem mongolskich podbojów stało się długotrwałe osłabienie większości ruskich księstw. Kijów nie podniósł się ze zniszczeń i upadku, i w późniejszym okresie wraz z obszarami współczesnej Białorusi, stał się celem ekspansji litewskiej (XIII-XIV w.).
  • Kariera polityczna Moskwy, do tej pory peryferyjnego ośrodka na Rusi. Moskiewscy władcy genialnie wykorzystali nową sytuację – upadek tradycyjnych politycznych centrów. Dzięki kolaboracji z Mongołami od 1328 r. posiadali jarłyk i tytuł wielkiego księcia, eliminując rywalizujący z nimi Twer. Nie wahali się pełnić politycznych funkcji wobec rodaków, jak np. Iwan Kahta tłumiąc twerskie powstanie.

Po śmierci Temudżina (Temuczina) imperium zostało podzielone między jego potomków. Mimo to kraj zachował jedność dzięki wyznaczeniu chana zwierzchniego (został nim Ugedej), któremu podlegali wszyscy potomkowie rządzący imperium mongolskim.