Frankowie byli ludem germańskim, zamieszkującym pierwotnie ziemie na prawym brzegu Renu. Zjednoczeni w V w. przez Chlodwiga (w 496 r. przyjął on chrzest), opanowali całą Galię. Frankowie nie czynili różnic prawnych między ludnością germańską a gallo-rzymską. Stopniowo zaczęły zanikać różnice między nimi. Nastąpiła integracja – wytworzenie się z różnych elementów etniczno–kulturowych jednego społeczeństwa. Od VII w. nastąpiło osłabienie władzy frankijskich królów z dynastii Merowingów. Faktyczne rządy sprawowali majordomowe – urzędnicy kierujący dworem królewskim. Urząd ten był dziedziczony w rodzinie Karolingów, którzy z biegiem czasu zostali władcami państwa Franków. Znaczenie Karolingów wzrosło zwłaszcza od momentu, kiedy to Karol Młot w 732 r. pokonał arabskich najeźdźców pod Poitiers. Jego syn Pepin Mały usunął ostatniego Merowinga i w 751 r. koronował się na króla Franków. Wszedł on w sojusz z papieżem zagrożonym w Rzymie przez Longobardów. W zamian otrzymał sankcję religijną swego panowania – uznanie władzy królewskiej za zgodną ze sprawiedliwością boską. Pepin pokonał Longobardów – 756 r., a ziemie wokół Rzymu i Rawenny przekazał papieżowi. Po–wstało w ten sposób Państwo Papieskie zwane również Kościelnym (jego pozostałością jest władza papieska w Watykanie).
Karol Wielki
Szczyt potęgi państwa Franków nastąpił za panowania Karola Wielkiego (768-814). Opanował on północną i środkową Italię, Bawarię, Saksonię (narzucając jej chrzest), rozbił Awarów i podporządkował Słowian Panońskich, Łużyckich i Połabskich. Walczył również z Arabami, rozciągając swą władzę po Ebrol (w jednej z wypraw zginął tam margrabia marchii bretońskiej Roland – bohater eposu „Pieśń o Rolandzie”). Granice państwa Karola Wielkiego pokrywały się mniej więcej z granicami używania łaciny w obrzędach kościelnych. W związku z tym w Rzymie zrodziła się koncepcja wskrzeszenia Cesarstwa Zachodniego. W 800 r. papież Leon III koronował Karola Wielkiego na cesarza.
Organizacja państwa Karola Wielkiego
W państwie Karola Wielkiego panował system rządów osobistych, w którym panujący sprawował władzę przy pomocy urzędników o określonych kompetencjach, poddanych rozbudowanemu systemowi kontroli – poprzez wysłanników królewskich (missi). Współpraca między monarchą a możnowładcami odbywała się poprzez walne zjazdy (conventus). W zakresie prawa obowiązywało skodyfikowane w tym czasie prawo salickie – zwyczajowe prawo frankijskie.
Administracyjnie monarchia karolińska dzieliła się na hrabstwa, zarządzane przez urzędników królewskich – hrabiów (grafów). Okręgi pograniczne (marchie) kierowane były przez margrabiów posiadających szerokie kompetencje, zwłaszcza militarne.
Podział państwa Karola Wielkiego
Po śmierci Karola Wielkiego doszło do walki o tron. Ostatecznie, w 843 r. traktatem w Verdun, monarchię frankijską podzielono na trzy części pomiędzy wnuków Karola Wielkiego. Zachodnią otrzymał Karol Łysy, wschodnią – Ludwik Niemiec, pas ziemi położony pomiędzy ich posiadłościami (później nazywany Lotaryngią) oraz Włochy i tytuł cesarski przypadły Lotarowi. Traktat w Verdun dał początek Francji, Niemcom i Włochom. Lotaryngia, gdzie ścierały się żywioły romańskie i germańskie, stała się obiektem rywalizacji między Francją a Niemcami.
Jakie było znaczenie monarchii Karola Wielkiego?
Monarchia Karola Wielkiego była państwem, w którym stworzone zostały formy prawno-społeczne feudalizmu zachodnioeuropejskiego. Wskrzeszona została idea jedności zachodnioeuropejskiej w ramach Cesarstwa (przejęta później przez władców niemieckich). Również reformy Karola Wielkiego w sferze administracji (marchie), systemu monetarnego oraz miar i wag (stopa i łokieć) przetrwały przez wiele wieków. Na prawie salickim wzorowane było prawo niemieckie. Na ożywienie kulturowe Europy ogromny wpływ miał tzw. renesans karoliński.
Chronologia:
V w. -751 – panowanie dynastii Merowingów
V w. – opanowanie Galli przez Franków
496 r. – chrzest Choldwiga
732 r. – Karol Młot zwycięża Arabów pod Poitiers
751 r. – Pepin Mały koronuje się na króla Franków
756 r. – powstanie państwa Kościelnego
868-814 – panowanie Karola Wielkiego
800 r. – koronacja Karola Wielkiego na cesarza
843 r. – traktat w Verdun