Na skutek wielkiej wędrówki ludów i najazdu plemion barbarzyńskich, Cesarstwo Zachodnie w 476 r. ostatecznie przestało istnieć.

Jakie państwa powstały na jego miejsce?

Większość barbarzyńców, którzy opanowali imperium rzymskie, to ludy germańskie. Utworzyły one szereg własnych królestw;

  • Frankowie – zajęli pn. i śr. Galię, stopniowo posuwając się na południe (pod ich władzą pozostały również tereny na prawym brzegu Renu – ich pierwotna siedziba)
  • Wizygoci – opanowali ziemi dzisiejszej Hiszpanii, w VIII w. zostali podbici przez Arabów
  • Ostrogoci – podbili dzisiejsze Włochy, w VI w. pokonał ich Justynian Wielki
  • Burgundowie – zajęli dzisiejszą Szwajcarię i pd. Francję, podbili ich Frankowie
  • Wandalowie – zajęli pn. Afrykę
  • Anglowie, Sasi i Jutowie (Anglosasi) – zawładnęli Brytanią
  • Longobardowie – opanowali pn. Italię w VII w. (stąd dzisiejsza nazwa Lombardia)

 

Jakie były skutki powstania państw germańskich na gruzach Cesarstwa Zachodniego?

Skutki te można rozpatrywać w trzech płaszczyznach: a) polityczno–prawnej, b) społeczno-gospodarczej, c) kulturowej.

  • Europejska jedność doby rzymskiej znikła na rzecz licznych nowo powstałych królestw. W większości tych państw, dawną ludność rzymską i zromanizowaną oraz germanów dzieliły antagonizmy oraz różnice religijne i prawne. Ludność rdzenna była katolicka, plemiona germańskie – z wyjątkiem Franków, wyznawały arianizm. Tych pierwszych obowiązywały prawa rzymskie, pozostałych zaś – ich zwyczajowe prawa plemienne. Nowe ustawodawstwo też było różne dla tych grup etnicznych.
  • Zmiany społeczno–gospodarcze były głęboko sięgające, miały decydujący wpływ na stosunki społeczno-ekonomiczne, jakie panowały przez najbliższe stulecia, przyczyniły się do powstania feudalizmu.
    • Nastąpił odwrót od gospodarki towarowo-pieniężnej, zaczęła dominować gospodarka naturalna.
    • Powstały wspólnoty wiejskie. Ziemie skarbu cesarskiego i latyfundia przechodziły na własność króla. Ziemie królewskie stały się obiektem rozdawnictwa, w zamian za wynagrodzenie usług dostojników państwowych i kościelnych.
    • Wykształciły się prekaria – nadanie ziem w dzierżawę, w zamian za czynsz lub robociznę (pańszczyznę). Członkowie wspólnoty wiejskiej zobowiązani byli do służby wojskowej. Ratowali się przed nią, poddając się pod opiekę i zwierzchność możnych, oddając za to swoje grunty. Mogli je dalej użytkować, za pewno świadczenia. W ten sposób popadali w zależność feudalną (poddaństwo gruntowe).
  • W sferze kultury nastąpił wtedy upadek kultury; zanikła znajomość pisma i łaciny literackiej, przestano uprawiać sztuki piękne. Jedynie kościół, a zwłaszcza zakony, pielęgnowały tradycje kultury piśmienniczej.