Liczne wojny prowadzone przez Rzeczypospolitą w XVII w, doprowadziły do dotkliwych strat terytorialnych i obniżenia międzynarodowego znaczenia Polski. Spowodowały również katastrofalne zmniejszenie ludności, zacofanie i obniżenie życia kulturalnego. W kraju nastąpiły procesy decentralizacji państwa i wzrost rozprężenia życia politycznego.

Panowanie Sasów (1697-1763)

Te wszystkie negatywne skutki uwydatniły się zwłaszcza za panowania Augusta II Wettina (1697-1733), elektora saskiego.

Dbając o własny interes dynastyczny wciągnął on Polskę do wojny północnej (1700-1721). Rzeczypospolitą najechały wojska szwedzkie Karola XII.

  • Pod jego naciskiem w 1704 r. konfederacja warszawska ogłosiła detronizację Wettina i wybrała królem Stanisława Leszczyńskiego.
  • W obronie Sasa zawiązała się konfederacja sandomierska. W 1709 r. przy pomocy wojsk saskich i rosyjskich August II powrócił do Polski.
  • W 1715 r. doszło jednak do powstania przeciw niemu konfederacji tarnogrodzkiej.

Do ugody między zwaśnionymi stronami doszło w 1717 r. na tzw. sejmie niemym. Przeprowadzono na nim ograniczone reformy wewnętrzne:

  • ustalono liczbę stałego wojska (24 tys.),
  • na ich utrzymanie wprowadzono stałe podatki (po raz pierwszy również z dóbr szlacheckich),
  • ograniczono uprawnienia hetmanów oraz zmniejszono uprawnienia sejmików.
  • zabroniono ministrom saskim ingerowania w sprawy Polski oraz stacjonowania na jej terytorium wojsk saskich.

W utrzymaniu słabości wewnętrznej Rzeczypospolitej byli zainteresowani jej sąsiedzi, dlatego w 1720 r. Prusy z Rosją zawarły układ w Poczdamie. który zobowiązywał się bronić niezmienności ustrojowej Polski.

W 1732 r. Rosja, Austria i Prusy zawarły traktat Loewenwolda (przymierze trzech czarnych orłów), w którym zobowiązały się przeprowadzić w Polsce elekcję swego kandydata.

W 1733 r. większość szlachty wybrała na tron Stanisława Leszczyńskiego. Przy poparciu wojsk, Rosja postanowiła osadzić na tronie polskim Augusta III Wettina (1733-1763). Wybuchła wojna sukcesyjna polska (1733-1735). Ostatecznie na mocy układu wiedeńskiego Leszczyński zrzekł się korony polskiej, otrzymał w zamian księstwo Lotaryngii.

Datownik

1697-1733 – panowanie Augusta II
1700-1721 – wojna północna
1704 – konfederacja warszawska i sandomierska
1715 – konfederacja tanrogrodzka
1717 – sejm niemy
1720 – układ w Poczdamie
1732 – traktat Loewenwolda
1733-1735 – wojna sukcesyjna polska 1733-1763 – panowanie Augusta III