• edykt – nazwa rozporządzenia mającego oficjalny charakter; najważniejsze e. zostały wydane w starożytnym Rzymie – ustalały ogólne przepisy i normy; we Francji do 1789 r. były to ustawy królewskie, dotyczące jednej określonej sprawy; znane e. to: edykt mediolański z 313 r. dający chrześcijanom swobodę kultu, e. nantejski z 1598 r. kończący wojny religijne we Francji – zapewniał hugenotom swobodę kultu i pewien zakres autonomii politycznej;

  • EFTA – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Associastion) – organizacja utworzona 20.11.1959 w Genewie przez Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję i Wielką Brytanię; potem dołączyły Finlandia, Islandia, Liechtenstein; celem była liberalizacja handlu i redukcja aż do likwidacji ceł we wzajemnych obrotach; organizacja po przystąpieniu większości jej członków do EWG (Unii Europejskiej) powoli traci rację bytu; na „dziś” członkami są: Szwajcaria, Norwegia, Islandia i Liechtenstein;

  • egalitaryzm – ideologia zakładająca równość wszystkich ludzi, będąca jednym z podstawowych założeń demokracji; są różne sposoby jej rozumienia; najbardziej popularna i ogólnie przyjęta wersja (interpretacja) mówi o równości wobec prawa, równości szans; występuje też inna interpretacja tej idei mówiąca o równym podziale dóbr, występująca w krajach i narodach mających doświadczenia z marksizmem lub populizmem;

  • egzekutywa – popularne wywodzące się z j. francuskiego określenie władzy wykonawczej;

  • eklezja– zgromadzenie ludowe w Atenach, w V w. p.n.e. najwyższy organ władzy, w zgromadzeniu zasiadali mężczyźni po 20. życia;

  • ekspansja – rozszerzanie swego terytorium, zdobywanie nowych rynków zbytu wreszcie zajmowanie (aneksja) ziem jednego państwa czy narodu przez inne państwo;

  • eksterminacja – planowa, systematyczna akcja wyniszczania fizycznego grup społecznych, etnicznych czy całych narodów;

  • ekstremizm – skrajność, w polityce kierunek charakteryzujący się maksymalistycznym programem („wszystko albo nic”), niechętny kompromisowi i ustępstwom;

  • ekumenizm – ideologia i ruch w chrześcijaństwie zmierzający do współpracy i jedności wszystkich chrześcijan.;

  • ELAS (Grecka Armia Narodowowyzwoleńcza) – formacja zbrojna powołana w 1941 r. jako ramię wojskowe komunistów greckich, w celu walki z okupantami włoskimi i niemieckimi, rywalizująca z organizacją prawicową – EDES; aktywność w działalności dywersyjnej; w 1944 r. podjęła walkę z wojskami brytyjskimi przybyłymi do Grecji, w 1945 r. oficjalnie rozwiązana na mocy kompromisu z rządem popieranym przez Anglików; w latach 1946-49 komuniści raz jeszcze podjęli próbę przechwycenia władzy i powołali tzw. Armię demokratyczną na bazie dawnej ELAS;

  • elekcja – dosłownie wybór; pojęcia to oznacza sposób powoływania monarchy przez określone grupy społeczne czy wąskie elity; pojawiła się w X w. w Niemczech, gdzie prawo wyboru króla posiadali książęta, jasne zasady – wręcz ordynację wyborczą, ustaliła „złota bulla” cesarza Karola IV;

  • elekcja vivente rege – patrz vivente rege elekcja;

  • elektor – tytuł przysługujący książętom i władcom terytorialnym uczestniczącym w wyborze króla niemieckiego, który od czasu „Złotej Bulli” „obligatoryjnie” stawał się także cesarzem; ostateczne reguły elekcji ustaliła „Złota Bulla” Karola IV z 1356 r.; godność elektorów posiadali: król czeski, książę saski, palatyn reński, margrabia (książę) brandenburski (od XVII prusko-brandenburski), arcybiskupi: koloński, trewirski i moguncki; w XVII w. dołączyli do grona elektorów władcy Bawarii i Hanoweru, choć ten ostatni w XVIII w. został z tego grona wyłączony; liczba oscylowała więc między 7 a 9;

  •  elitaryzm – odgradzanie się od ogółu osób uprzywilejowanych; ekskluzywność; poglądy propagujące wyodrębnienie w społeczeństwie elit rządzących, wąskich grup odznaczających się wyjątkowymi zdolnościami i przez to uprawnionych do posiadania nadzwyczajnych kompetencji;

  • encyklika – papieskie pismo adresowane zarówno do duchowieństwa, jak i ogółu wiernych; rzadko ograniczone do jednego kraju;

  • endecja – popularne określenie formacji politycznej skupionej wokół Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego zawiązanego w 1897 r. na jego czele stał Romana Dmowski; pojęcie wywodzi się od skrótu ND, określającego nazwę partii;

  • Ententa – sojusz wojskowo-polityczny Anglii, Francji i Rosji (1904-1907) będący przeciwwagą dla Trójprzymierza i państw centralnych; w okresie pierwszej wojny rozszerzony o kolejne państwa: o Włochy, Serbię, Belgię, Rumunię, Grecję i Stany Zjednoczone;

  • episkopat – zespół biskupów w danym państwie lub co najmniej prowincji kościelnej;

  • epoka brązu – epoka archeologiczna występująca po epoce kamienia, gdy narzędzia kamienne zastępowane są wyrobami z brązu; w Polsce między 1800 a 700 p.n.e.;

  • epoka kamienia (kamienna) – epoka archeologiczna obejmująca okres od czasu wyodrębnienia się człowieka ze świata zwierzęcego do momentu pojawienia się wyrobów metalowych; w epoce tej ludzie posługiwali się narzędziami z kamienia, drewna, organów zwierzęcych (rogów, kości); na ziemiach polskich między 500 000 a 1800 p.n.e.; wyodrębnia się trzy okresy e.k.:
    • paleolit (epoka kamienia łupanego),
    • mezolit (tzw. środkowa epoka kamienna),
    • neolit (epoka kamienia gładzonego),;

  • epoka żelaza – epoka archeologiczna, w której używane są narzędzia żelazne wypierające te z brązu; w Polsce od ok. 700 p.n.e. do ok. 1100-1200 n.e.;

  • eurokomunizm – doktryna kilku zachodnioeuropejskich partii komunistycznych, a zarazem ich faza rozwojowa w latach 70. i 80. XX w. będąca odejściem od klasycznego marksizmu-leninizmu i emancypacją (wyzwoleniem się) spod wpływów Moskwy; głównie występujący we Włoszech (Enrico Berlingner) i Hiszpanii (Santiago Carillo), w mniejszym stopniu we Francji;

  • euroregion – region transgraniczny obejmujący obszary co najmniej dwóch graniczących ze sobą państwa; w ich ramach podejmowane są pewne wspólne działania w sferze gospodarki, kultury i ekologii, ma miejsce praktyczna sąsiedzka współpraca, od lat 80. powstało ich w ramach Unii Europejskiej (dawniej EWG) dosyć sporo (najwięcej na pograniczu Niemiec, krajów Beneluxu i Francji); także i Polska od 1993 r. uczestniczy w kilku Euroregionach (Karpacki, Nysa, Sprewa Nysa-Bóbr, ProEuropaViadrina, Tatry, Śląsk-Morawy) a projektowane są następne (Pomerania i Bug); podstawą prawną jest Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 1993 r.;

  • EWG – patrz Unia Europejska;

  • ETA – baskijska organizacja separatystyczna posługująca się terrorem, zmierzająca do oderwania Baskonii od Hiszpanii i utworzenia tam państwa prawdziwie niepodległego; powstała w 1959; mimo demokratyzacji stosunków wewnętrznych nie zaprzestała działalności po śmierci Franco (1976) i przywróceniu autonomii w Baskonii (1973);