II okres warunkowy

Zapamiętaj konstrukcję!

If + Past Simple (lub Past Continuous) + zdanie z would + czasownik

• If you had a dog, you would be very happy.
• If I had money, I would buy this CD straight away.
• If I was working now, I would go there. (Jeżeli teraz bym pracował, poszedłbym tam).
• If I didn’t have a headache, I would go to the cinema.
• If we didn’t have a car, we would find it difficult to get there.
  (Jeżeli nie mielibyśmy samochodu, mielibyśmy trudności z dostaniem się tam.)

To ważne! Kolejność zdań składowych możesz zmieniać i nie wpływa to na znaczenie całego zdania! Pamiętaj jednak, że jeżeli w środku zdania mamy if, wówczas zdań składowych nie oddzielamy przecinkiem!

• If she didn’t have a car, it would be difficult for her to get to work.
  (Gdyby ona nie miała samochodu, ciężko byłoby jej dostać się do pracy).
  ale:
  It would be difficult for her to get to work if she didn’t have a car.

 

Zdania warunkowe możliwe dotyczą sytuacji, w których:

I. opisujemy zdarzenie, które mogłoby nastąpić w przyszłości, ale mniej wierzymy w jego realność niż w przypadku zdań warunkowych prawdopodobnych:

• If she missed the coach, she would have to get a taxi.
  Gdyby nie zdążyła na autokar, musiałaby wziąć taksówkę.
• If I won the lottery, I would buy a house.
  Jeślibym wygrał na loterii, kupiłbym dom.

Autor wypowiedzi mówi o sytuacji, w której zajście wątpi, ale która jest możliwa w przyszłości. W zdaniu (2) autor sygnalizuje, że nie wygrał na loterii, ale jednocześnie opisuje swój plan na przyszłość, gdyby warunek został zrealizowany.

Zwróć uwagę!
Jeżeli w pierwszym zdaniu używasz czyjegoś imienia, przy zmianie kolejności zdań składowych użyj tego imienia w pierwszym zdaniu. W przeciwnym razie sens zdania (mimo że będzie ono gramatycznie poprawne) zmieni się, np.

• If Tom got up earlier, he wouldn’t be always late.
  (Jeżeli Tom wstawałby wcześniej, nie byłby zawsze spóźniony).
  Poprawna zmiana:
  Tom wouldn’t be always late if he got up earlier.
  Zwróć uwagę, że jeżeli nie użyjesz imienia w pierwszym zdaniu…
  He wouldn’t be always late if Tom got up earlier.
  To znaczenie zdania jest inne. Tom nie spóźniałby się, jeżeli ktoś inny wstawałby wcześniej!

II. opisujemy hipotetyczny stan różny od obecnego, by powiedzieć, co by się wydarzyło, gdyby ów teoretyczny stan nastąpił.

Inaczej, warunku tego używasz, jeżeli mówisz o czymś, co mogłoby się wydarzyć w teraźniejszości, gdyby coś innego się zdarzyło, np.:

• If I knew how to help you, I would help you.
  Gdybym wiedział, jak ci pomóc, pomógłbym.

Autor wypowiedzi akcentuje, że nie wie, jak mógłby pomóc. Warunek jest całkowicie hipotetyczny i nie odnosi się do przyszłości.

• If they came to our party, we would have a great time.
  (Gdyby oni przyjechali na naszą imprezę, świetnie byśmy się bawili.)
  Oznacza to, że nie bawimy się teraz dobrze, bo ich tutaj nie ma.

Would, could, might
We wszystkich powyższych przypadkach, choć cała wypowiedź dotyczy teraźniejszości, część warunkowa zdania (po if) występuje w czasie przeszłym, a część główna w trybie przypuszczającym.

W części głównej zdania w miejsce would można także użyć could lub might:

• If you did it again, you would be punished.
  Gdybyś zrobił to jeszcze raz, zostałbyś ukarany.
  W wypowiedzi autor daje do zrozumienia, że rozmówca na pewno zostanie ukarany, gdy zrobi coś jeszcze raz. Autor przez zastosowanie zdania warunkowego możliwego daje do zrozumienia, że wątpi, czy rozmówca powtórzy swój czyn.

• If you did it again, you might be punished.
  Gdybyś zrobił to jeszcze raz, możesz zostać ukarany.
  W tej wypowiedzi autor ostrzega rozmówcę przed możliwym, chociaż niepewnym, rezultatem powtórzenia czynu. Rozmówca może być ukarany, ale nie jest to oczywiste.

• If you washed the dishes, you could go for a party.
  Gdybyś pozmywał naczynia, mógłbyś pójść na imprezę.
  Tu autor wypowiedzi albo mówi o pewnej możliwości otwierającej się przed rozmówcą (pozmywanie naczyń z jakiejś przyczyny daje rozmówcy szansę pójścia na prywatkę), albo wyraża warunkową zgodę na to, by rozmówca poszedł na imprezę (o ile pozmywa naczynia).

Pamiętaj, że w części warunkowej zdania (po if) w miejsce was najczęściej używamy were:

• If I were you, I wouldn’t be so happy.
  Gdybym był tobą, nie cieszyłbym się tak.

III. Zdania warunkowe możliwe stosuje się często, by wyrazić uprzejmą prośbę, np.:

• Would it be all right if I stay overnight at Alice’s?
  Czy mógłbym zostać na noc u Alice?

 

W uprzejmych prośbach w części warunkowej zdania (po if) w zasadzie nie używa się were, tylko stosuje się znacznie grzeczniejszą formę would, np.:

• If you would be so kind as to open the door, I should be grateful.
  Gdybyś był tak uprzejmy i otworzył drzwi, byłbym wdzięczny.

W większości przypadków, by podkreślić małą realność opisywanego warunku, możemy użyć konstrukcji were to:

• If she were to miss the coach, she would have to get a taxi.
  Gdyby miała zdążyć na autokar, musiałaby wziąć taksówkę.

Uwaga! Konstrukcji takiej nie można jednak zastosować z czasownikami opisującymi stany, np.:

• If I knew how to help you, I would.
  Gdybym wiedział, jak ci pomóc, zrobiłbym to.

Zdanie można także sformułować krócej, pomijając if i dokonując inwersji:

• Were she to miss the coach, she would have to get a taxi.

W przypadku przeczenia ma ona następującą formę:

• If it were not for him, the team wouldn’t survive.
  Were it not for him, the team wouldn’t survive.
  Gdyby nie on, drużyna by nie przetrwała.

• By wyrazić żal, że jakaś sytuacja nie ma miejsca, można użyć konstrukcji if only (gdybym tylko/ jeżeli tylko), np.:
  If only I knew how to help you!
  Ach, gdybym tylko wiedział, jak ci pomóc!
  If only we had time, we would join you.
  (Gdybyśmy tylko mieli czas, dołączylibyśmy do was).
  John would read this book if only it wasn’t so thick.
  (John przeczytałby tę książkę, gdyby tylko nie była ona taka gruba).

IV. Dawanie rad i wskazówek

Zdań warunkowych typu drugiego często używamy, aby dać komuś radę lub wskazówkę albo skomentować czyjeś zachowanie. W tym przypadku, jeżeli chcesz użyć frazy Gdybym był tobą…, pamiętaj, że wygląda ona tak:

• If I were you… (Mimo że w innych zdaniach w czasie przeszłym powiesz I was… – Ja byłem/byłam…).

Spójrz na przykłady!

• If I were you, I wouldn’t go to this party.
  (Gdybym był tobą, nie poszedłbym na to przyjęcie).
• If I were you, I wouldn’t give him any money.
  (Gdybym był tobą, nie dałbym mu żadnych pieniędzy.)

 

Mowa zależna

W mowie zależnej zdania warunkowe możliwe sprawiają sporo trudności. Wynika to z tego, że w zależności od znaczenia wypowiedzi stosować można różne przekształcenia.

Gdy odnosimy się do sytuacji, która może jeszcze mieć miejsce, nie dokonujemy zmian czasów:

• „If she missed the coach, she would have to get a taxi”, he said.
  He said that if she missed the coach, she would have to get a taxi.
  Powiedział, że jeśli nie zdążyłaby na autokar, musiałaby wziąć taksówkę.He said that if she had missed the coach, she would have had to get a taxi.
  To zdanie nie jest poprawnym przekształceniem zdania pierwszego na mowę zależną, gdyż wywołuje wrażenie, że opisywana osoba nie zdążyła na autokar. Ponieważ zdanie w mowie niezależnej odnosi się do sytuacji możliwej, nie można dokonać transformacji czasów, bo ta zmieniłaby znaczenie wypowiedzi.

Inny przykład:

• „If I knew how to help you, I would help you”, she said.

Jeśli przeanalizujemy to zdanie, zauważymy, że nie odnosi się ono do sytuacji możliwej. Dlatego można je przekształcić, transformując czasy:

• She said that if she had known how to help you, she would have helped you.
  Powiedziała, że gdyby wiedziała, jak ci pomóc, pomogłaby.

Trzeba jednak wiedzieć, że transformacja taka nie jest niezbędna. Zdanie to może mieć w mowie zależnej formę:

• She said that if she knew how to help you, she would help you.

Dlatego najbezpieczniej jest w przypadku zdań warunkowych możliwych nie dokonywać transformacji w mowie zależnej.