Cechy czasowników modalnych:

  • różnią się one od pozostałych głównie tym, że odmiennie tworzy się dla nich pytania i przeczenia (pytania poprzez inwersję, przeczenia zaś przez dodanie not do czasownika, nie potrzebujemy żadnych czasowników posiłkowych typu do lub did);
  • w trzeciej osobie liczby pojedynczej w czasie Present Simple nie dodajemy do nich końcówki -s (np.: He can go);
  • są one „ułomne”, tzn. nie występują we wszystkich czasach (niektóre z nich mają jedynie formę teraźniejszą, inne zaś teraźniejszą i przeszłą);
  • nie mają one form ciągłych (continuous)
  • występuje po nich drugi czasownik (choć ta cecha nie jest charakterystyczna wyłącznie dla czasowników modalnych).

Oto dziesięć czasowników modalnych:

  • can
  • could
  • must
  • may
  • might
  • should
  • shall
  • would
  • will
  • ought to

Znaczenie

  • should, ought to – użyjesz, gdy chcesz powiedzieć, co jest najlepsze do zrobienia, co powinno być zrobione, np. People shouldn’t break / oughtn’t to break their promises. – Ludzie nie powinni łamać swoich obietnic.
  • may, might – użyj, gdy mówisz o czymś możliwym, a nawet bardzo prawdopodobnym
    He may / might go to the theatre tomorrow. – On może pójdzie jutro do teatru.
  • can, could – użyj, gdy mówisz o czyichś umiejętnoś­ciach, zdolnoś­ciach albo jeśli ktoś ma możliwość zrobienia czegoś, np. She can play the piano.
  • must = musieć, (używasz tylko w czasie teraźniejszym!), np. I must go now.
  • will, would – odnosi się do przewidywania, np. It will rain soon.

 

MUST

Uwaga! Łatwo pomylić czasownik modalny must z wyrażeniem have to.

  • Must (znaczy „musieć”) używamy, kiedy to my (lub ktoś) jesteśmy źródłem rozkazu.
    • I must wash my hair – they are dirty. Muszę umyć włosy nie dlatego, że ktoś mi kazał, lecz sama sobie wytwarzam ten przymus.
    • I must go home now. (Muszę iść teraz do domu.)
      Możemy rozkazać też komuś (np. nauczyciel powie do ucznia:
    • You must write this essay, bo to on jest źródłem tego rozkazu)
  • Must używamy także wtedy, gdy komuś doradzamy, np. You must cut your hair – you look much better in short hair – powiemy przyjaciółce. Jest to oczywiście rada, a nie rozkaz.
  • Mustn’t oznacza „nie wolno” a nie „nie musisz”. I wcale nie dlatego, że angielski jest nielogicznym językiem. Po prostu You must not do sth – czyli musisz czegoś nie robić. Czyli nie wolno Ci czegoś robić.
    No matter what happens, you mustn’t go there (Bez względu na to co się stanie, nie wolno ci tam iść).
    Jeśli chcemy komuś powiedzieć, że nie musi czegoś robić, używamy formy don’t have to.
    If you do not want to, you do not have to do it.
    Uwaga! Zamiast mustn’t możemy użyć form can’t lub not be allowed to – lub nawet musimy to zrobić, jeśli potrzebujemy czasu innego niż teraźniejszy.

Zapamiętaj! Must występuje jedynie w formie teraźniejszej, dla wszystkich pozostałych czasów musimy użyć konstrukcji z have to:

  • I will have to buy new shoes.
  • I had to tell her about your accident.

 

MAY: oznacza „może”,

  • Sally may go to the cinema (Sally może pójdzie do kina). Bardzo podobne znaczenie ma inny czasownik modalny MIGHT, który jednak oznacza nieco mniejsze prawdopodobieństwo, np.: I might go to the cinema but I do not think I will.
  • May można także używać w zdaniach, w których komuś na coś pozwalamy, np.:
    You may go to the cinema if you want to. (Możesz pójść do kina, jeżeli chcesz),
    lub
    You may not go to the cinema because aunt Betty is coming to us today. (Nie możesz iść do kina, gdyż przychodzi do nas dziś ciotka Betty).
  • Czasownika may używamy także prosząc o zezwolenie, np.:
    May I go out now? (Czy mogę teraz wyjść?).
  • Dla czasowników may i might nie stosujemy raczej skróconej formy przeczenia.
  • Obydwa te czasowniki mają wyłącznie formę teraźniejszą.

 

CAN, COULD, BE ABLE TO

  • Can / could i wyrażenie be able to oznaczają „móc, potrafić, być w stanie”.
    • I can speak English. (Potrafię mówić po angielsku.)
    • She can go there. (Ona może tam pójść.)
    • I can stand her behaviour. (Jestem w stanie wytrzymać jej zachowanie.)

W czasie teraźniejszym i przesz­łym używamy obu wyrażeń, w czasie przyszłym tylko be able to.
Jeśli jednak, mówiąc o przeszłości, chcemy wyrazić, że coś byliśmy w stanie zrobić, używamy tylko wyrażenia be able to.

  • I can/ am able to swim.
  • I could/ was able to swim.
  • I will be able to swim.
  • Can / could i wyrażenie be allowed to oznacza „mieć na coś pozwolenie”. I znowu, w czasie teraźniejszym i przeszłym możemy użyć obu wyrażeń, a w czasie przyszłym tylko be allowed to:
    • We can / are allowed to use dictionaries during the exam.
    • We could / were allowed to use dictionaries during the exam.
    • We will be allowed to use dictionaries during the exam.
  • Could może być też używane z perfect infinitive, kiedy narzekamy, że ktoś mógł coś zrobić, a nie zrobił:
    You could have ­bought her flowers. (Mogłeś kupić jej kwiaty).

Uwaga:

  • Należy pamiętać, że w przeczeniach stosujemy formę cannot (pisane razem) lub can’t.
  • Zarówno formy teraźniejszej can, jak i przeszłej could bardzo często używa się do tworzenia pytań, w których prosimy kogoś o zrobienie czegoś (użycie could powoduje, że pytanie jest bardziej uprzejme), np.:
    • Can you open the door, please?
      lub
    • Could you open the door, please?

Jeżeli zaś pytamy o to czy sami coś możemy zrobić, zawsze używany can, np.:

  • Can I eat the last piece of that delicious pie?
    lub
  • Can I have some coffee, please?

 

SHOULD / OUGHT TO

Te dwa czasowniki oznaczają zupełnie to samo, „powinienem”. Jedyna różnica polega na tym, że po ought zawsze jest to.
Should i ought to nie mają czasu przyszłego, ale to nas właściwie nie dziwi: po polsku też nie mówimy „będę powinien to zrobić”. Tworząc czas przeszły, dodajemy perfect infinitive:
You should / ought to have told him the truth. (Powinieneś był powiedzieć mu prawdę).

  • I should go to the cinema lub I ought to go to the cinema. (Powinienem pójść do kina).
  • Czasownik should często występuje w połączeniu z think, np.:
    I think you should see a doctor.
    Do you think Betty should work so hard?
    I do not think children should spend so much time watching television.

 

Uwaga! Należy także pamiętać, że czasownik WILL, za pomocą którego tworzymy czas przyszły jest także czasownikiem modalnym (wyrażamy za jego pomocą własną wolę lub też informujemy kogoś o swoich postanowieniach), np.:

  • I will stop smoking (Przestanę palić, gdyż chcę).

Formy WOULD używamy do tworzenia trybu przypuszczającego (-bym, -byś), np.:

  • I would go there if I could, (Poszedłbym tam, gdybym mógł)
    lub
    Would you like to go to the cinema? (Czy chciałbyś pójść do kina?)

 

W języku angielskim są konkretne sytuacje, w których możemy użyć poszczególnych czasowników modalnych. Oto niektóre z nich:

1. Kiedy mówisz o czyichœ umiejêtnoœciach, zdolnoœciach albo jeœli ktoœ ma możliwoœæ zrobienia czegoœ, użyj can, np.
She can play the piano. – Ona umie grać na pianinie.
She can go to the cinema. – Ona może pójść do kina.

Pamiętaj, że przeczenie to: cannot lub can’t!

2. Gdy pozwalasz, odmawiasz lub prosisz o pozwolenie, użyj can, may lub could.
If you like you can wait here. – Jeżeli chcesz, możesz poczekać tutaj.
W oficjalnych sytuacjach:
You may telephone from here! – Możesz stąd zadzwonić!

3. Gdy mówisz o czymœ możliwym, a nawet bardzo prawdopodobnym, użyj may lub might, np.
He may/ might go to the theatre tomorrow. – On może pójdzie jutro do teatru.

4. Czasowniki modalne must i have to znaczą musieć.
Must użyjesz tylko i wyłącznie w czasie teraźniejszym.
W czasie przyszłym i przeszłym zastępuje go odpowiednia forma have to:

  • Czas teraźniejszy: I must go now.
  • Czas przeszły: I had to go yesterday.
  • Czas przyszły: I will have to go at 4.

Must tworzy pytanie przez inwersję, jednak w przeczeniu używamy needn’t!
Oczywiście istnieje forma mustn’t jednak znaczy to „nie wolno”, np.
My mother said: „You mustn’t go to the party!” – „Nie wolno ci iść na to przyjęcie!”
Zapamiętaj!
Twierdzenie: He must buy a new car.
Pytanie: Must he buy a new car?
Przeczenie: He needn’t buy a new car.

5. Should i ought to.
W znaczeniu tych obu słów nie ma różnicy, np.
People shouldn’t break/oughtn’t to break their promises. – Ludzie nie powinni łamać swoich obietnic.
Should i ought to użyjesz też, gdy pytasz kogoś o radę, np.
Where should I put this picture, do you think? – Gdzie powinienem umieścić ten obrazek, jak myślisz?

 

Test yourself

Zaznacz właściwy czasownik.

What do typical parents say? Top five sentences!

1. When I was younger I wasn’t able/couldn’t watch television after eight.
2. You must/have to clean you room!
3. You were in the shop: you could buy/have bought some ­bread!
4. When I was your age, we had to/must wear uniforms at ­school.
5. No, you mustn’t/don’t have to help me – your old mother always does everything in this house.

Odpowiedzi:
1. couldn’t, 2. must, 3. have bought, 4. had to, 5. don’t have to.

 

MODAL VERBS (2.) – certainty, probability, complaint

Na początek przypomnienie: czasowniki modalne mają bardzo różne znaczenia. Mogą wyrażać na przykład przymus, umiejętność czy przyzwolenie. Mogą też służyć do jeszcze innego celu… Jakiego?

Przeczytaj fragment historyjki.

Inspector Silbrain yawned and started to think. He was about to solve the mystery of Jane Wyndham’s death. “Let’s collect all the facts” – he decided. The relatives are always most suspected – he remembered. She is rich and they will inherit (dziedziczyć) all her money. “Jane’s husband can’t be the murderer, because he is dead” – he giggled. Jane’s father couldn’t be the murderer because he is in France. Jane’s daughter can’t have murdered her because she is in two years old. I know! It could have been her brother! He was in Paris at the time of the murder. He might have wanted her money and her house because he is poor. Yes, it must have been him! But were is he now? He must have escaped. He might be now in Spain or in the Caribbean… He must be lying in the sun and drinking Martini!

Zwróć uwagę na wyróżnione konstrukcje! Co wynika z powyższej historyjki? To, że czasowniki modalne służą również do wyrażania hipotez, do mówienia, że czegoś jesteśmy pewni, a coś tylko przypuszczamy.

Ważne: hipotezy i przypuszczenia możemy wyrażać w stosunku do przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości.

1. Teraźniejszość

He could / may / might be the murderer. Być może on jest mordercą.
He can’t / couldn’t be the murderer. On na pewno nie jest mordercą.
He must be the murderer. On na pewno jest mordercą.

He could / may / might be drinking Martini. Pewnie (teraz) pije martini.
He can’t / couldn’t be drinking Martini. Na pewno nie pije (teraz) martini.
He must be drinking Martini. Na pewno pije (teraz) martini.

2. Przeszłość

He can / may / might have killed his sister. Być może on zabił siostrę.
He can’t / couldn’t have killed his sister. On na pewno nie zabił siostry.
He must have killed his sister. On na pewno zabił siostrę.

3. Przyszłość

He may / might go to prison. Możliwe, że on pójdzie do więzienia.
He will go to prison. On pójdzie do więzienia.

Czy wiesz, że:

1. Często mylimy różne teraźniejszości. Porównaj te dwa zdania:

  • She must drink coffee. I saw her buying coffee in a shop.
    Ona na pewno pije kawę (w ogóle). Widziałam, jak kupowała kawę w sklepie.
  • She must be drinking coffee. It’s eight o’clock and she always drinks coffee at eight!
    Na pewno pije teraz kawę. Jest ósma, a ona zawsze pije kawę o ósmej.

2. Nie wszystkie czasowniki modalne zachowują te same znaczenia we wszystkich czasach. Typowym przykładem jest could. Porównaj te dwa zdania:

  • He could be hungry. (On może jest głodny.)
  • He could have eaten something in the canteen. (Mógł zjeść coś w stołówce (ale nie zjadł).

Uwaga! Konstrukcji could + perfect infinitive używamy, kiedy chcemy powiedzieć, że ktoś coś mógł zrobić, ale nie zrobił.

Podobne znaczenie ma should, np.

  • You should have bought some food. (Powinieneś był kupić jakieś jedzenie (ale nie kupiłeś).

3. Czasownik modalny will może być używany do przypuszczeń dotyczących teraźniejszości.
Na przykład ktoś puka do drzwi i wtedy powiemy:

  • It will be the postman. (To na pewno listonosz.)

 

Jak skończyła się historyjka?

Inspector Silbrain called Jane’s father.
– Hello, Inspector James speaking. I’m calling about your daughter’s death. I think I know who can be the murderer.
– Have you found him?
– Your son must have killed her.
– That’s impossible! William can’t have done it!
– Why not?
– Well, he might have been in the neighbourhood at the time of the murder, but he couldn’t have shot her. He is blind.
– Oh! I didn’t know. Sorry.
Then the inspector went to the police station to report what happened. He talked to John Bighead.
– William can’t have killed his sister and I don’t know who can have done it! His father said he is blind.
– His father! You can’t have talked to his father!
– Why not?
– He is French and he doesn’t speak English. Jane was born in France and then moved to England with her mother after their divorce. You must have spoken to William.
– So he might not be blind… So he might have killed Jane!
– Don’t be stupid! He must have done it! And he must be laughing at us now!

W przytoczonych zdaniach użyte były trzy formy gramatyczne. Jakie?

  • modal verb + infinitive – do mówienia o tym, co dzieje się w teraźniejszości (stative verbs, habits, routines) i przyszłości
  • modal verb + perfect infinitive – do mówienia o tym, co działo się w przeszłości
    – Well, he might have been in the neighbourhood at the time of the murder, but he couldn’t have shot her. He is blind.
  • modal verb + be + czasowinik z -ing – do mówienia o teraźniejszości (now, at the moment)
    And he must be laughing at us now!

 

Czasownik Kiedy go używać Przykład w zdaniu
can – móc, umieć
czas przeszły: could		 Aby wyrazić, że coś jest możliwe albo że ktoś ma możliwość zrobienia czegoś.
Forma to be able to oznacza polskie „być w stanie”. Można powiedzieć, że zwykle bywa używana wymiennie z „can”.
Uwaga: „to be able to” jest używane zamiast „can” we wszystkich czasach poza Simple Present!		 She can eat many vegetables. – Może jeść dużo warzyw. – bo np. ma je w ogródku albo też dlatego, że nie ma na nie alergii.

Are you able to eat 10 donuts? – Jesteś w stanie zjeść 10 pączków?
must – musieć
czas przeszły: had to		 Oznacza polskie „musieć”. W przeciwieństwie do
have to odnosi się do przymusu wewnętrznego (nikt Ci nie każe, sam czujesz, że tak byłoby dobrze); must odnosi się także do pewności w wyrażaniu opinii.
Uwaga: „have to” jest używane zamiast „must” we wszystkich czasach poza Simple Present!		 I must eat a lot of fruit. – Muszę jeść dużo owoców. (Bo tak jest zdrowo, wiem o tym sama).

It must be healthy. – To musi być zdrowe. – w sensie: to na pewno jest zdrowe.
have to
– musieć
czas przeszły: had to		 Oznacza polskie „musieć”. Jest to przymus zewnętrzny. I have to eat some pork chops.
– Muszę zjeść wieprzowe kotlety (tata mi każe).
may – móc
czas przeszły: might		 Odnosi się do możliwych sytuacji w przyszłości;
odnosi się także do określania prawdopodobieństwa. Przyjmujemy, że jeśli o czymś mówimy, że may happen, to jest bardziej prawdopodobne, niż kiedy mówimy, że to might happen.		 I may cook dinner today. – Może ugotuję dzisiaj obiad.
Potatoes may be healthy for us.
– Ziemniaki mogą być dla nas zdrowe. (50 proc. prawdopodobieństwa)
She might be having lunch now.
– Możliwe, że ona je teraz lunch (możliwe, ale bardzo mało prawdopodobne).
Need
/needn’t		 need – „potrzebować”, musieć; zwykle używa się po nim czasownika w bezokoliczniku. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy „need” oznacza „wymagać” (zrobienia czegoś), wtedy stawiamy po nim Gerund (czasownik z końcówką -ing).

Bardzo ważne jest rozróżnienie pomiędzy dwoma rodzajami zdań w czasie przeszłym:
needn’t + have + III forma czasownika
– niepotrzebnie coś zrobiłeś
didn’t need to + I forma czasownika – nie musiałeś tego robić (i nie zrobiłeś)

 You need to take some diet supplements. – Musisz przyjmować suplementy diety. (potrzebujesz tego)
You needn’t have called the doctor.
– Niepotrzebnie wzywałeś lekarza.You didn’t need to call the doctor – it’s well you didn’t call him.
– Nie musiałeś wzywać lekarza – dobrze, że go nie wezwałeś.The body needs excercising. – Ciało potrzebuje ćwiczenia.
Mustn’t Czasownik mustn’t jest bardzo mylący, bo oznacza nie wolno (it’s forbidden/it’s not allowed/it’s banned/it’s not permitted).
Często mylony bywa z “don’t/doesn’t have to” – nie musieć.		 You mustn’t spend all day in front of the TV. – Nie wolno ci spędzić całego dnia przed telewizorem.
Should/
shouldn`t		 Oznacza powinność. Często używane bywa w radach (you should… – powinieneś…). Jako typowy czasownik modalny nie potrzebuje operatora do tworzenia pytań ani przeczeń.
Czas przeszły przy użyciu „should” wygląda tak:
should + have + III forma czasownika (powinieneś był)		 You should eat many vegetables.
– Powinieneś jeść wiele warzyw.
You shouldn`t stay at home when it`s cold. – Nie powinieneś siedzieć w domu, kiedy jest zimno.
You should have called the doctor.
– Powinieneś był wezwać lekarza. (wtedy)
Ought to Zachowuje się tak samo jak should i znaczy dokładnie to samo. You ought to do sports. – Powinieneś uprawiać sporty.
You ought not to go to the swimming pool if you are ill. – Nie powinieneś iść na basen, jeśli jesteś chory.
She ought to have passed the exam.
– Ona powinna była zdać egzamin. (wszystko umiała)

Do zapamiętania!

1.
Czasowniki modalne nie przyjmują końcówki -s w trzeciej osobie liczby pojedynczej (w czasie teraźniejszym).
Czasowniki, których używamy po czasownikach modalnych także nie mają końcówki -s w 3 os. lp., np.:

  • Czasownik zwykły
    She writes beautiful poems. (Ona pisze piękne wiersze.)
    My dad runs 1000 metres every morning. (Mój tata przebiega 1000 m codziennie.)
  • Czasownik modalny
    She can write good poems.(Ona potrafi pisać dobre wiersze.)
    My dad may run 1000 metres with no problem. (Mój tata może przebiec 1000 m bez problemu.)

Czasowniki modalne łączą się z czasownikiem bez to w bezokoliczniku, czyli z tak zwanym bare infinitive.
I can swim., a nie I can to swim;

2.
Pytania zawsze tworzymy przez inwersję: przestawienie czasownika modalnego przed podmiot, np.:

  • twierdzenie
    We should give you a present. (Powinniśmy dać ci prezent.)
    They may cook something good. (One mogą ugotować coś dobrego.)
    I would read his book but I have no time. (Przeczytałbym tę książkę, ale nie mam czasu.)
  • pytanie
    Should we give a present? (Czy powinniśmy dać ci prezent?)
    May they cook something good? (Czy one mogą ugotować coś dobrego?)
    Would you read his book if you had some time? (Czy przeczytałbyś tę książkę, gdybyś miał czas?)

3.
Aby utworzyć przeczenie, wystarczy dodać not do czasownika modalnego, np.

  • przeczenie
    We should not give you a present. (Nie powinniśmy dać ci prezentu.)
    They may not cook something good. (One nie mogą ugotować nic dobrego.)
    I would not read his book even if I had a lot of time. (Nie przeczytałbym tej książki, nawet jeżeli miałbym dużo czasu.)

Uwaga!

  • Czasownik modalny i „not” możesz połączyć i stworzyć krótszą wersję:
    • SHOULD NOT = SHOULDN’T
    • COULD NOT = COULDN’T
    • WOULD NOT = WOULDN’TZapamiętaj pisownię: CANNOT = CAN’T
  • Must i mustn’t
    ‘must’ – musieć, ale ‘mustn’t’ – nie wolno! Np.:
    – We must go now. (Musimy już iść.)
    – We mustn’t go now. (NIE WOLNO nam iść teraz.)
    Jeżeli chcesz powiedzieć „nie musimy” musisz użyć „needn’t”, np.:
    – We needn’t go now. (Nie musimy teraz iść.)

4.
Czasowniki modalne nie mogą być używane w czasie przeszłym lub przyszłym tak jak inne (zwykłe) czasowniki, np. He will can go with us. błąd
She musted study very hard. błąd